Cantiga    
 

Text concordance

Please read the notes on Using the text concordance if you have not already done so.

If you just want to find a cantiga from the first few words of the lyrics, try the Index by incipit instead.

Cantigas processed: 420

Total lines: 21656

Total words: 162244

Total distinct word forms: 10224

Alphabetical index: A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Z

Word:    Show references: always for single word results never   
1 word formCountReferences
EN2241
A:23en que ele muito fía.
B:1Porque trobar é cousa en que jaz
B:10confïand' en Déus, ond' o saber ven;
B:33que non poderei en séu ben falir
B:39en méus cantares e, se ll' aprouguér,
1:3en que Déus quis carne fillar
1:34e “paz en térra dada”;
1:36aos tres Reis en Ultramar (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
2Esta é de como Santa María pareceu en Toledo a Sant' Alifonsso e déu-ll' ũa alva que trouxe de Paraíso, con que dissésse missa.
2:13en a loar noit' e día.
2:19com' achamos en verdade,
2:24foi en Espanna de quanta
2:38en loar sa precïosa
2:39virgĩidad' en Toledo,
2:43e, en dando-lla, lle disse:
2:49quen s' en esta ta cadeira,
2:60en se vestir aquel pano,
3:19e fez-ll' en Déus descreer,
4:5En Beorges un judéu
4:20que ía en séu tropél.
4:28e vi' en un cález bél.
4:47e en cas séu padr' entrou
4:72en que o moço jazía,
5:24e vós seede-ll' en logar de madre porên, vos rógu' éu,
5:26en esto me podedes mui grand' amor fazer.”
5:31en ũa torre o meteu en mui gran prijôn,
5:33O Emperador dous anos e meio en Acre morou
5:44“En poridade vos quér' éu aquesto dizer.”
5:48que o fezéra porende tan tóst' en un cárcer deitar.
5:50que se leixou do palafrên en térra caer.
5:74e metamos-lle des hoi mais o moç' en poder.”
5:102ca, se o non fezérmos, en mal ponto vimos séu solaz.”
5:103E pois foi feito, o mar nona leixou en paz,
5:108mas en dormindo a Madre de Déus direi-vos que lle fez:
5:114“Madre de Déus, bẽeitos son os que en ti fïúza han,
5:135Muitos gafos sãou a Emperadriz en aquele mes;
5:137mas andou en muitas romarías, e depois ben a tres
5:142mas ante que éu en el faça ren, séus pecados dirá
5:148en vós saberdes que soon essa, par Déus de véra cruz,
6:6nos conta un gran miragre | que fez en Engratérra
6:9Havía en Engratérra | ũa mollér menguada,
6:16que vencía quantos éran | en sa térr' e alende.
6:19éra un cantar en que diz: | “Gáüde Virgo María”; (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
6:29Depois, un día de fésta, | en que foron juntados
6:53O menínn' entôn da fóssa, | en que o soterrara
6:54o judéu, começou lógo | en vóz alta e clara
7:42lo mandou en Sanssonna.
8Esta é como Santa María fez en Rocamador decender ũa candea na vïóla do jograr que cantava ant' ela.
8:6haveredes poi-l' oírdes, | que fez en Rocamador
8:11e en toda-las eigrejas | da Virgen que non há par
8:35e ant' o jograr en térra | se deitou e lle pediu
8:36perdôn por Santa María, | en que vós e nós creemos.
9Esta é como Santa María fez en Sardonai, préto de Domás, que a sa omagen, que éra pintada en ũa távoa, se fezésse carne e manass' óio.
9:4en Domás achamos
9:7En esta cidade, | que vos hei ja dita,
9:30ant' o San Sepulcro | e en el beijasse.
9:87Quand' est' houve dito, | quis en el dar salto,
9:90“Sandeus, non ponnades | en ele as mãos;
9:100en Costantinóble | na nóssa eigreja;
9:107E en ũa nave | con outra gran gente
9:110que do que tragían | muit' en mar deitaron,
10:5Dona en mui pïadosa seer,
10:6Sennor en toller coitas e doores.
11:3pód' en pecado,
11:8com' en ũa abadía
11:16cada noit' en drudaría
12Esta é como Santa María se queixou en Toledo eno día de sa fésta de agosto, porque os judéus crucifigavan ũa omagen de cera, a semellança de séu Fillo.
12:4que a Reínna do Céo | quis en Toledo mostrar
12:24en que aquela omagen | querían lógo põer.
12:26e tornou-xe-lles en dóo séu solaz.
13:5que Elbo por nom' havía; | mas sempr' en sa oraçôn
13:26dela foi sempr' en sa vida, | ca en orden lógu' entrou.
14:4a que o troux' en séu córpo, | e depois nos braços séus
14:8en un mõesteir' antigo, | que soía prét' estar
14:26ben com' a el recodira, | e en outra guisa non.
14:30que a alma do séu frade | tevéss' o dém' en prijôn.
14:36o frade que éra mórto | foi-s' en pées lógu' erger,
14:38se non por Santa María, | a que Déus lo déu en don.
15:10de fazer quanto ll' en prazer for.
15:11Ond' en Cesaira a de Suría
15:32que sei o que en natura jaz.”
15:40filla-o, se te jaz en prazer.”
15:89du vai ontr' os séus, en que fïava,
15:93en séu cavalo branqu', e sa lança
15:96que en térra mórto o deitou
15:100hei, San Basil' en sa visôn viu;
15:128por Déus que o mund' en poder ten,
15:137fez fazer esto en defendendo
16:4fremoso miragre, que foi en França fazer
16:25a un sant' abade e disse-ll' en confissôn
16:35E a maneira en que lla devedes pedir
16:38cada día, en gẽollos ant' o séu altar.”
16:45que en ũ' ermida da Madre do Salvador
16:47E u el estava en aqueste preit' atal,
17:7En Roma foi, ja houve tal sazôn,
17:18mató-o dentr' en sa cas' ensserrada.
17:19En aquel tempo o démo maior
17:20tornou-s' en forma d' hóme sabedor,
17:26en tal que fosse lógu' ela queimada.
17:38en que éu póssa seer conssellada.”
17:50o ten en vil, e sei ben esforçada.”
18:8en Estremadura, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
18:9en Segóvia, u morar (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
18:12en sa casa fazía.
18:20en que muito criía.
19:9e en ũa eigreja o ensserraron
19:26que os non metesse o dém' en sa pilla.
20:40en honrra crecendo,
21:4e que forma d' hóme en ela fillou,
21:29en dar-m' este fill' e lógo mio toller,
21:32en toller-mio lógo mal me fezéste;
21:40foi, e o meninno tornou en vida
21:44da primeir', e pois tornou-se-ll' en sabor; (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
22:4en defender quen se chamar por séu;
22:7En Armenteira foi un lavrador,
23:3Desto direi un miragre que fez en Bretanna
23:5en que muito bon costum' e muita bõa manna
23:8éra que muito fïava en Santa María;
23:14ca non tiínna senôn pouco en un tonelcinno. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
23:16havê-lo, non éra end' en térra que podésse
24Esta é como Santa María fez nacer ũa fror na boca ao crérigo, depois que foi mórto, e éra en semellança de lílïo, porque a loava.
24:1Madre de Déus, non pód' errar | quen en ti há fïança.
24:5quéro, que foi en França.
24:6En Chartes houv' un crerizôn,
24:22Santa María en visôn
24:38Os crérigos en mui bon son
25Esta é como a imagen de Santa María falou en testimonio ontr' o crischão e o judéu.
25:10ca non ja en outra folía.
25:34en eles; mas fillar-chos-ía,
25:42pósso, dou-t' en fïadoría.”
25:62o méu’, e en preito me traga,
25:64con el andand' en preitesía;
25:70gãou en bõas merchandías;
25:78houvésse, foi en coita féra;
25:83Dizend' est', en mar la meteu;
25:101e a arca en guisa tal
25:109achou en ela. E mui ben
25:122en gran vergonna o faría.
25:133e se o dissér en mia faz
25:157en Santa María creeu
25:158e en séu Fill', e foi crischão;
26:4quen Déus troux' en séu córp' e de séu peito
26:13a San Jam' en romaría,
26:37en poder do ẽemigo,
27:45leixemos-ll' aqueste séu logar en paz
27:50en séu nome dela, sen dulta prender.
29:24en pédra por nos mostrar
29:28en ela das sas alturas.
31:6de Jésse na sa eigreja | que éste en Vila-Sirga,
31:19e en aquela sazôn
31:25dar-t-ei o que traj', en don,
31:39bestias qu' en ofereçôn
31:47Pois foi en Santa María, | mostrou-se por bestia sage:
31:60poi-lo viu en Vila-Sirga, | houv' ên maravilla féra;
32:14en que el morava | foi end' acusado;
33Esta é como Santa María levou en salvo o roméu que caera no mar, e o guïou per so a agua ao pórto ante que chegass' o batél.
33:7houv' en un livr', e tirar
33:13cuidand' en Acre portar;
33:29foi de pées en xermentos
34:4que fez en Costantinóble, na rica cidade,
34:8en távoa, mui ben feita, de Santa María,
34:12en sa cas' a foi deitar na cámara privada,
34:20a omagen quant' en si mui bõo cheiro dava,
34:25e en bon logar a pos e fez-lle comprimento
35:2dereit' é que s' en mal ache | se llo pois quisér toller.
35:16outrossí dos séus cabelos | envóltos en un cendal,
35:17tod' aquest' en ũa arca | feita d' ouro, ca non d' al;
35:23Maestre Bernald' havía | nom' un que ér' en daián
35:30polas levar mais en salvo | foi-as na nave meter
35:37e estando en aquesto, | ar houvéron gran pavor,
35:39de cossairos que fazían | en aquel mar mal assaz. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
35:41con estes que aquí vẽen; | mais paremo-nos en az,
35:51En tod' est' as seis galéas | non quedavan de vĩir,
35:63Quant' o crérigo dizía | o almiral tev' en vil,
35:74e entôn cuidaron todos | o séu en salvo tẽer.
35:90que en salvo a sa térra | a podería trager.
36:1Muit' amar devemos en nóssas voontades
36:25contra o masto, e viron en cima mui gran lume,
37:4Fremosos miragres faz que en Déus creamos,
37:17en Santa María e mercee chamando
37:18que dos séus miragres en el fosse mostrando
37:24Lógo a Santa Virgen a el en dormindo
38:12son en fazer ben e mal castigar.
38:16en Castro Radolfo, per com' éu oí retraer,
38:34en pédra Déus con sa Madre seer,
38:46tiínna séus braços en maneira de bẽeizer;
39:3Ond' avẽo en San Miguél de Tomba,
39:6en que corisco feriu noit' escura.
39:12en redor da omagen quant' achasse,
40:15en ti, e dele fezísti
40:19en creer quando oísti,
40:22en nóssa figura
40:34nos en gran folgura;
41:5En Seixons fez a Garín cambiador
41:11Gran ben lle fez en est' e grand' amor
42:8que amĩude cambiava | séus amores dun en al.
42:9Foi en térra d' Alemanna | que querían renovar
42:13En aquela praç' havía | un prado mui verd' assaz,
42:14en que as gentes da térra | ían tẽer séu solaz
42:28e est' anél tan fremoso | ti dou porend' en sinal.”
42:51e el dormindo, en sonnos | a Santa María viu,
42:68andou, e en ũ' ermida | se meteu cab' un pinnal.
42:69E pois en toda sa vida, | per com' éu escrit' achei,
43:3E porend' un hóme bõo | que en Darouca morava,
43:6muit' end' el; mas disse-ll' ela: | “éu vos porrei en carreira
43:9de Salas ambos vaamos, | ca quen se en ela fía,
43:12de fazer sa romaría | e en séu caminn' entraron.
43:23Des que lle naceu o fillo, | en logar que adïanos
43:35E lógo en outro día | entraron en séu caminno,
43:36e a madr' en ataúde | levou sig' aquel meninno;
43:37e foron en quatro días, | e ant' o altar festinno
43:41en cho dar quand' éra vivo; | mas, porque és pïadosa,
43:48ant' o altar en gẽollos, | Santa María chamando
43:54u jazía muit' envólto | en panos dũa liteira.
44:3Quen fïar en ela de coraçôn,
44:14pela térra toda en derredor.
44:24en sa figura, e sempr' andarei
45:6non dava, nen polos Santos, | esto sabed' en verdade. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
45:14que s' en todo non metesse | por de mui gran crüeldade.
45:22estar e enfermaría, | e todo en sa herdade.
45:29logar en que o fezésse, | e achó-o, com' aprendo,
45:31En este coidad' estando | muit' aficad' e mui fórte,
45:33e os démões a alma | fillaron del en sa sórte,
45:40en fillardes aquest' alma, | mao conssell' i houvéstes
45:58e faça o mõesteiro, | u viva en homildade.”
45:74e fezo séu mõesteiro, | u viveu en castidade.
46Esta é como a omagen de Santa María, que un mouro guardava en sa casa honrradamente, deitou leite das tetas.
46:8que con hóst' en Ultramar
46:28en panos d' ouro teçudos.
46:36carn' en mollér. “E perdudos
46:42se foss' en córp' ensserrar
47:19en figura de touro | o foi, polo ferir
47:25Pois en figura d' hóme | pareceu-ll' outra vez,
47:30o démo en figura | de mui bravo leôn;
48Esta é como Santa María tolleu a agua da fonte ao cavaleiro, en cuja herdade estava, e a déu aos frades de Monssarrad a que a el quería vender.
48:3E daquest' un gran miragre | fez pouc' há en Catalonna
48:11Mas en aquel mõesteiro | ponto d' agua non havía
48:17e porend' aquel convento | en tan gran coita estava,
49:8e en como gãemos
49:24en ũa gran montanna,
49:25en que s' houvéran de perder
49:45E en aquel gran lum' entôn
49:50siía en séla,
49:59térras en salvo os guïou
50Este é de loor de Santa María, que móstra por que razôn encarnou Nóstro Sennor en ela.
50:11Ca Déus en si meesmo ele mingua non há, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
50:15E porên dos céos quis en térra decer
50:23E a Santa Virgen, en que s' el ensserrou,
51:6que mostrou Santa María | en térra d' Orlens en França
51:29en que o córpo de Cristo | foi feito e conssagrado;
51:51en maneira tal
51:56en que entôn cavalgara,
52:7En Monsarrat, de que vos ja contei,
52:12en que muitas cabras montesas há;
52:15ant' a eigreja qu' en un vale jaz,
52:16e ant' a pórta paravan-s' en az
52:17e estavan i todas mui quedas en paz,
53:4vos quér' óra, que a Virgen | quis grand' en Seixôn fazer,
53:16o meninno en tal guisa | que andou ben e correu,
53:23Dizend' aquest' o meninno, | o fógu' en el salto déu,
53:24e travou lógu' en sa madre, | dizendo: “Ai éu, ai éu!”
53:25E ela o en séu cólo | fillou, com' aprendí éu,
53:29e viu en vijôn a Madre | de Déus, que o foi guarir,
53:31a alma en Paraíso | foi dele. E alá viu
53:36“Fillo, esta mia capéla | que é tan póbr' en Seixôn,
53:41e que éu faça téu rógo, | aquest' en dereito jaz,
53:45ca o Espírito Santo | pos en el atán gran sen
53:57e acharon en verdade | quanto diss' aquel pastor,
54:18en ũa capéla mui pequeninna;
54:23E vivend' en aquesta santidade,
54:25tan maa que, com' aprix en verdade,
54:39E u el en tan gran coita jazía
55:3Desto direi un miragre | que quis mostrar en Espanna
55:8e porend' en todo tempo | sempre sas hóras dizía
55:9mui ben e compridamente, | que en elas non falía
55:14que a por amiga teve | un mui gran temp' en Lisbõa.
55:35que non cáia en vergonna, | Sennor, e alma me guarda
55:44e cuidou achar séu fillo, | mais en séu cuidar foi vãa,
55:51E pois entrou eno córo, | en mui bõa vóz e crara
56:19por en sa loor crecer,
56:25en María, por prender
57Esta é como Santa María fez guarecer os ladrões que foran tolleitos porque roubaran ũa dona e sa companna que ían en romaría a Monsarrat.
57:7en salvo os guía.
57:19En Monsarrat vertude
57:51en ta romaría.”
57:91en bestias que trouxéran,
58:8e tiínna ben quant' en regla jaz,
58:20Mas en tant' a dona adormeceu
58:21e viu en vijôn, ond' esterreceu
58:32ca sempre punnei en fazê-los téus
58:38o por que me deitast', e non m' en cal.”
58:54en leixar Déus por hóme terrẽal.
59:10que éra en Fontebrar
59:55en tal que a pecador
59:82se pararon lógu' en az,
60:8do dém' en sa prijôn,
61Como Santa María guareceu ao que xe lle torcera a boca porque descreera en ela.
61:4en Seixons, ond' un livro há todo chẽo
61:7En aquel mõesteir' há ũa çapata
61:17e torceu-xe-ll' a boca en tal maneira
61:22u a çapata éra en romaría.
61:24ant' o altar en térra como perdudo,
61:26en sól ousar dizer atán gran folía.
62Como Santa María déu fillo a ũa bõa dona que deitara en pennor, e crecera a usura tanto que o non podía quitar.
62:13séus devedores; mais déu-lles en gage
62:25séu fill' en prijôn, mais que llo rendesse.
63Como Santa María sacou de vergonna a un cavaleiro que houvér' a seer ena lide en Sant' Esteván de Gormaz, de que non pod' i seer polas súas tres missas que oiu.
63:2por nós, nunca pód' en vergonna caer.
63:13porend' en Sant' Estevão de Gormaz
63:16tiínna o logar en aquela sazôn, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
63:41dizendo: “Quen en tal torneio non sal
63:50dizend': “En bon ponto vos fui connocer,
63:57nen sofreu en armas com' aquesta vez
63:73caer en vergonna; e maravidís
64Como a mollér que o marido leixara en comenda a Santa María non podo a çapata que lle déra séu entendedor meter no pée nen descalçá-la.
64:4vos direi mui grande, que mostrou en Aragôn
64:73ca sei que Santa Marí', en que todo ben jaz,
65:23E durou depois muit' en esta maldade,
65:24atá que caeu en grand' enfermidade
65:29en que el jazía por sa descreença,
65:52na Montanna Negra, en ũa ermida;
65:65en este feito non me déron consello,
65:68non há en aquel se non quanto parece
65:77que lla léves, e se en este meógo
65:99u entrava en ũa eigreja védra,
65:118mais jazed' en este lugar mui calado.”
65:132est' hóm' en sentença jaz mui perigosa; (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
65:134sólta-ll' este laço en que jaz lïado.”
65:169e en mia fazenda entôn parei mentes
65:175E por razôn tive que en esta térra
65:190en a servir fora todo séu cuidado.
66:1Quantos en Santa María
66:9en Alvérna, tan
66:31por mi en esta prebenda.”
67:9que tod' ele por Déus dava | quanto collía en mão,
67:13en que pan e vinn' e carne | e pescad' a todos dava,
67:14e leitos en que jouvéssen | en ivérn' e en estade.
67:18meteu-s' en un córpo mórto | d' hóme de mui gran beldade,
67:19e vẽo pera el lógo | manss' e en bon contenente,
67:23e sequér o méu serviço | haveredes en dõado.”
67:27En esta guisa o démo | chẽo de mal e arteiro
67:29e en todos séus serviços | a el achava primeiro,
67:34servir sempr' en todas cousas | segundo sa voontade.
67:39En tod' est' o hóme bõo | per ren mentes non metía,
67:52e mui mais religïoso | que se morass' en ermida;
67:69e éu vos mostrarei óra | com' est' hóm' en que fïades
67:74per poder de Jesú-Cristo, | que é Déus en Trĩidade.”
67:76en córpo dun hóme mórto, | con que enganar cuidara
67:81leixou caer aquel córpo | en que éra enserrado,
68:6en que toda mesura jaz,
68:21e dormindo viu en vijôn
68:30me, põend' en térra sa faz.”
69Como Santa María fez oír e falar o que éra sordo e mudo, en Toledo.
69:20en Santa María muito fïava,
71:7E direi dũa monja | que en un mõesteiro
71:9en loar muit' a Virgen, | ca un gran livr' enteiro
71:19dentro no dormidoiro | en séu leit' u jazía
71:22Madre de Jesú-Cristo, | aquel en que creemos.
71:42e Fill' en nósso córpo | outra vez ben tẽemos.
72:6mal, en que a Déus tanger
72:19e en séus nembros travou
72:31é mórt' e en perdiçôn,
73:6que mostrou outros muitos en aquel lugar.
73:22que houv' en ũa pédra a entrepeçar.
73:35E non me leixes en tal vergonna caer
74:9lle disse: “Por que me tẽes en desdên,
74:24Mais entôn o dém', en que todo mal jaz,
74:28en quanto o pintor estava deitou
74:29en térra; mais el lóg' a Virgen chamou,
74:34nen lle pód' o dém' en ren empeecer.
75:13Outrosí en essa vila | éra ũa vellocinna
75:18e porend' en ũa chóça | morava, feita de palla,
75:57En casa do riqu' estava | un crérigo d' avangeo
75:77E siían assentadas | en palla, non en tapede;
75:102u o capelán estava | ant' el en gẽollo fito;
75:111que te lógu' en el non colla, | ca el dereito joíga.”
75:115demais faría-ll' ajuda | mui ced' en gran coita féra;
75:118teve ficados en térra, | chorando muito dos ollos;
75:126Mais valvéra que non fosse | éu en este mundo viva,
75:128agora a Déus prouguésse | que foss' en póo tornada.”
75:133E disse-lle: “Para mentes | en quant' agor' aquí viste
76Como Santa María déu séu fillo aa bõa mollér, que éra mórto, en tal que lle désse o séu que fillara aa sa omagen dos braços.
76:6sempr' en ela fora, según fui oír. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
76:9e tanto ll' andou o dém' en derredor,
76:12mandó-o tan tóste en ũa forca põer;
76:17o mundo en poder, e disse-lle: “Ren
76:34meteu-s' en orden pola mellor servir.
77Esta é como Santa María sãou na sa igreja en Lugo ũa mollér contreita dos pées e das mãos.
77:4ena sa igrej' en Lugo, grand' e pïadoso,
77:9e os calcannares ben en séu dereito
77:15parasse mentes en guisa que a guarecesse,
77:17e lógo se fezo levar en un leito
77:23será agora per min. Ca en aquele día
78:8que houv' en Tolosa un conde mui preçado;
78:61se tornou al conde, e dentr' en sa repóste
79:14pareceu-ll' en sonnos, sobejo fremosa,
79:26que en visiôn vira, que leixou sas mannas
80:4pois nósso ben tod' en ti jaz
82Como Santa María guardou un monge dos dïáboos que o quiséran tentar e se lle mostraron en figuras de pórcos polo fazer perder.
82:3Ond' avẽo desto que en Conturbél
82:7En séu leito, u jazía por dormir,
82:11El assí estando en mui gran pavor,
82:14dele vos meted', e non dôrmia en paz.”
82:18por gran santidade que en ele jaz.”
82:37e a Virgen santa mans' e en bon son
83:6en ela sejan firmados.
83:9miragr' en Andaluzía
83:11fora caer en cativo,
83:17Sen tod' est', en gran cadẽa
83:19jazía e en escura
83:20cárcer e en gran ventura
83:23que en Sopetrán aóran
83:40E el jazend' en gran medo,
84:1O que en Santa María | crevér ben de coraçôn
84:20en como se levantava | e de mal o sospeitou,
84:31El lle respôs, com' en jógo: | “Pois vos praz, dizer-vo-l-ei:
84:40en séu leito e cobriu-a, | e non quiso que saír
84:46por téu Fillo, dá-mia viva | e sãa óra en don.”
84:54a Virgen Santa María, | cantando en mui bon son.
85:5Onde direi un miragre que en Englatérra
85:14atad' en ũa gran casa vélla, o mesquinno;
85:16en tal que lles non morress' e houvéssen quinnões
85:18adormeceu, e en sonnos viu Santa María
85:27havedes mui gran desamor en todas sazões,
85:31que en min e en méu Fillo vóssas entenções
85:51con que serás se crevéres en el e leitões
86:21menguass' ant' o mar, ca en outra sazôn
86:29e pois s' a mesquinna en tal coita viu,
87:22cras en aquele día
88:5En un miragre de grado,
88:20en haver a jejũar
88:48en que Déus quis encarnar,
88:87en todo foi emendar.
89Esta é como ũa judéa estava de parto en coita de mórte, e chamou Santa María e lógo a aquela hóra foi libre.
89:12éra en que parir devía,
89:64tirar, en Santa Cezilla,
90:12en tẽer castidade;
90:16en seer de Déus Madre,
90:20ten o dém' en vessadre.
90:28en seer de Déus ama,
90:30en valer quen te chama;
91Como Santa María deceu do céo en ũa eigreja ante todos e guareceu quantos enfermos i jazían que ardían do fógo de San Marçal.
91:2tant' há en si gran vertud' | esperital.
91:9Aquest' avẽo en França,
91:13Déus en eles por vendeita cofojôn
91:19cuidand' en todas guisas i a sãar
91:30nen en séus pées s' erger,
92:4a que o lum' en si trager
92:17en gẽollos con devoçôn,
93:5Dest' un mui gran miragr' en fillo dun burgês
93:7anos e guareceu en mẽos que un mes
93:14quiso Déus que caess' en el mui gran gafeen, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
93:21E el en atal vida tres anos durou,
93:36por que todos en ela devemos fïar.
94Esta é como Santa María serviu en logar da monja que se foi do mõesteiro.
94:7quando en érro caemos;
94:12en ũ' abadía
94:29tra en que a foi fazer
94:34da en que criía.
94:36diss' ela en sa razôn,
94:37“leixo-vos est' en comenda,
94:44con el en folía.
94:47en ela fillos e fillas;
94:53por en sa claustra tornar,
94:59ca en séu logar entrou
94:70E entrou en el a medo
94:100o mund' en séu mandamento;
95:6sa térra e foi fazer en Portugal morada
95:10que fez mui gran pẽedenç' en aquela ermida
95:24pera as gentes que viínnan i en romaría, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
95:26con que lles parava mesa en branca toalla.
95:27El atal vida fazend' en aquela montanna,
95:34rouband' en mar quant' achavan e saínd' a térra,
95:60des quand' en aquel' ermida a morar vẽéra;
95:64en aquel logar mẽesmo onde o preséron,
96:6que non cáia hóme dun érr' en peior.
97:6que en Canete, per com' achei,
97:22podê-l-an en cas del Rei connocer.
97:26con mui gran med' en séu coraçôn,
97:73e os mezcradores en desdên
98Como ũa mollér quis entrar en Santa María de Valverde e non pude abrir as pórtas atẽen que se mãefestou.
98:8e porque s' ên non doía | en séu coraçôn,
98:10que entrass' en sa eigreja, | non quis consentir.
98:11Aquesto foi en Valverde, | cabo Monpislér,
98:28E sempr' ela en sa vida | a Virgen serviu
99:28destroír; mas en dõado
99:45en cuidar escarnecer
100:14por gãar | en toda maneira
100:24pora quen | en el creer quiso;
100:28alm' en tal compannía.
101:34ficou en aquel logar.
102Como Santa María livrou un crérigo que os ladrões deitaran en un poço.
102:12punnava en sa loor.
102:31e en un algar deitaron
102:33en nïún logar, e fondo
102:43mas en un logar escuso
102:50mais, en com' éu hei oído,
102:56que alí en derredor
102:57éran en esse desérto;
103Como Santa María feze estar o monge trezentos anos ao canto da passarinna, porque lle pedía que lle mostrasse qual éra o ben que havían os que éran en Paraíso.
103:5ll' ía sempre que lle mostrasse | qual ben en Paraís' há
103:6e que o viss' en sa vida | ante que fosse morrer.
103:8fez-lo entrar en ũa hórta | en que muitas vezes ja
103:16oiu ũa passarinna | cantar lógu' en tan bon son,
104:7Aquesto foi en Galiza | non há i mui gran sazôn,
104:42en séu poder, por grand' érro | que me ll' éu fui merecer”.
105:8en un hórto u fora trebellar,
105:9en cas de séu padr' en ũa cortinna
105:12que adur pod' en séus pées estar,
105:22éu o farei, pois vos en prazer jaz.”
105:43que pero en poder do novio éra,
105:52en tal logar, que vergonna me faz
105:63en que caeu fóg' assí Déus me valla,
105:79Santa María, pois en ti fïava?
105:80Ca en lugar de me dereito dar,
106:13en salv' a mui Precïosa.
106:18en prijôn perigoosa.
106:19Jazend' en aquel logar,
106:21foi com' en Seixôn lavrar
106:26cen cravos darei en don
106:31en térra; mais non s' ergeu:
107Como Santa María guardou de mórte ũa judéa que espenaron en Segóvia; e porque se acomendou a ela non morreu nen se firiu.
107:3Dest' un miragr', en verdade,
107:4fez en Segóvi' a cidade
107:8que foi en érr' e fillada
108:8que en tod' Escóça par,
108:15que en ela encarnar
108:28en tal logar per razôn;
108:30en si quantas cousas son,
108:35en térra e diss' assí:
108:64por en vergonna deitar
109:11O miragre foi en tal razôn:
109:15Pera Salas en caminn' entrou;
109:25dos Céos en como vos éu direi:
110:6sa deïdad' en carne, vista e oída?
111:1En todo tempo faz ben
111:18foi por nós en Belleên.
111:21houv' en un barqu' e passad' o
112Como Santa María guardou ũa nave que ía carregada de triígo que non perecesse, e sacó-a en salvo ao pórto.
112:14que a quis en salvo guïar.
112:23en un batél a gran pẽa,
112:34en salvo sen pérda fillar.
113Como Santa María de Monsserraz guardou o mõesteiro que non feriss' a pena en ele que caeu da róca.
113:6qu' en Monssarraz fez a Virgen | e que ben parece hoj' i, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
113:9Esta caeu en tal guisa, | se a Déus leixasse vĩir,
113:14porên desvïou a pena | en tal guisa que non fez mal,
114:5gran fïança en ela e a servía
114:18a sa cas' e pos-lo en ũus portaes.
114:39Lógo madr' e fillo en caminn' entraron
115:3en ajuda
115:9no mund' en gran balança
115:25ao dém' en bailía.
115:26En térra de Roma houv' i, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
115:53cada un en séu leito (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
115:55os meteu en folía.
115:78porend' en ti Satanás
115:84lógu' en essa
115:112en méu sẽo
115:123Papa que é en Roma
115:128en téu mal, par San Denís.”
115:129E o moç' en trebello
115:149en podê-la comarca,
115:209que viu dentr' en sa céla,
115:211déu en ũ' escudéla
115:219en mui béla figura
115:240e comungar-t-ei en paz,
115:290o moço; e en sa pról
115:294que ll' en crara
116Esta é como Santa María fez acender dúas candeas na sa eigreja en Salamanca, porque o mercador que as i poséra llas encomendara.
116:33esto en Salamanca
116:58non caben en volume.
117:4en Chartres por ũa mollér que jurad' havía
117:7Esto teve un gran tempo; mas en tantas guisas
117:11E en mente non havía do que prometera
117:13mais ca en outro día, tant' éra atrevuda;
117:18caeu en térra e jouve mui gran péça muda.
117:19Muitas físicas provaron en ela, que palla
118Como Santa María resucitou en Saragoça un mininno que levaron mórto ant' o séu altar.
118:5en Saragoça dũa mollér i
118:24en dizend' esto, e tanto rogou
119:4fillaredes, que a Virgen fezo en Espanna
119:8en que viçosa tiínna muito sa pessõa,
119:16con outros que convidados houv' en aquel día,
119:29e quisérono deitar en ele essa hóra
119:33En esto chegou a Virgen Santa verdadeira,
119:40sempre en Santa María esperanç' houvéra;
119:44e en pagar o que deves mete ta femença,
119:45e en méu Fill' e en mi have ben ta creença
119:51Poi-l' aquesto diss' a Virgen, en un mui bél chão
120:11Ca en ela sempre acharán
121:2carreiras en como guarde | os séus de mórt' e de mal.
121:3E de tal razôn com' esta | en Proença ũa vez
121:8e senôn, por cada rósa | dissésse en séu logar
121:18topou con séus ẽemigos | en meógo dun gran val,
121:20ele assí non estava, | mais en un séu palafré
121:21fraco en que cavalgava. | E deceu dele a pé
121:41que en sa mão tevésse; | mais pela térra oiu
122:4que en Toled' a Virgen fez alí
122:29quis a Virgen, a que te dei en don,
122:50for ta eigreja, ben atá en Raz,
123:2valrrá muit' a quen en ela ben crevér.
123:7Ben com' en Bitória guariu ũa vez
123:25temendo que éra en mao logar,
124:19a aqueles que se fían | en ti mui de coraçôn,
124:21ca éu sempr' en ti fïando | receb' aquesta paixôn.”
124:34ca esse día rapara | sa barva en Alcalá
125Como Santa María fez partir o crérigo e a donzéla que fazían voda, porque o clérigo trouxéra este preito pelo démo, e fez que entrassen ambos en orden.
125:10da cidad' en que morava | el; e éra i outrossí
125:16sempr' en mi a voontade, | e guarda-te de folía.”
125:19que en toda-las maneiras | provou de a vencer; mais non
125:23com' éu a donzéla haja | lógu' esta noit' en méu poder;
125:24senôn, en ũa redoma | todos vos ensserraría.”
125:28a guardava en tal guisa | que ren non ll' empeecía.
125:42e ena enfermidade | fez-la en tal guisa maiar
125:47ca o démo, de mal chẽo, | en tal guisa a encendeu
125:56que lle daría en arras | gran requeza que havía.
125:59come en logar de fillo; | e se éu morrer herdarás
125:83que és en poder do démo, | e mi e méu Fillo Jesú
125:88que o leixes e te vaas | meter en ũa mongía.”
125:91que lógu' en un mõesteiro | a metessen, per com' oiu
125:96é que lógo monge seja | en algũa abadía.”
125:99ambos los meteu en orden | por prazer da Emperadriz
126Esta é como Santa María guareceu un hóme en Élche dũa saeta que lle entrara pelos óssos da faz.
126:3Como sãou en Élche ũa vez
126:29que a loaron, ca en ela jaz
127:8dentr' en séu córpo sa madre, | e do pée a feriu
127:14que lógu' en todas maneiras | s' houve de maenfestar.
127:15E déron-ll' en pẽedença | que fosse pedir perdôn
127:16en gẽollos a sa madre | e que lle pediss' en don
127:17que ambos en romaría | fossen fazer oraçôn
127:18aa eigreja daquela | en que Déus foi encarnar.
127:20e d' iren en romaría | de grado llo outorgou;
127:45mandara, e pos-ll' o pée | en séu logar; e mellor
128Esta é do Córpo de Nóstro Sennor, que un vilão metera en ũa sa colmẽa por haver muito mél e muita cera; e ao catar do mél mostrou-se que éra Santa María con séu fill' en braço.
128:7Este morava en Frandes, | préto do mar, na ribeira,
128:9que ll' escantaçôn mostrasse | e o metess' en carreira
128:14en tal guisa que dos dentes | sól non dedes i dentada,
128:25con séu Fillo Jesú-Cristo | en séus braços, que crïara,
128:34de ben con séu Fill' en braço, | nóbre cousa e preçada.
128:39Lógo foron alá todos | e viron en com' estava
129:6en ũa lide fórte sen medida.
129:12ena Virgen e déu-xe-ll' en comenda,
129:16tirar do ollo, e en essa hóra
130:7en cujo poder outras donas van
131:1En tamanna coita non póde seer
131:17dũas sas mineiras ben dentr' en un val
131:18en cóvas mui grandes, de que grand' haver
131:19tiravan de prata en aquel logar.
131:36que en tod' ess' ano a comer lle déu
131:47Porque en méu Fillo fías, o gran Rei,
131:52de noit' en visôn o Patrïarca viu
131:71E eles o fezéron, pois todos en az (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
132:18miragr' avẽo en Pisa
132:48que casass' en aquel ano;
132:61en que houv' a ser grãado (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
132:65que mais en el non cabía.
132:68foi-s' el en si acordando
132:77que caeu; e en jazendo
132:96en todo tórto me tẽes,
132:108cuidando en como vira
132:113estev' en gran coita féra,
132:116na cámara en un leito;
132:134foi e será en nobreza,
132:137pois sempr' en toda sa vida.
133:4en Élch' a Madre do que nos comprou
134Esta é como Santa María guareceu na sa eigreja en París un hóme que se tallara a pérna por gran door que havía do fógo de San Marçal, e outros muitos que éran con ele.
134:1A Virgen en que é toda santidade
134:3E daquest' en París
134:19dizendo: “Madre de Déus, en nós parade
134:36en pés nen en mãos;
134:46en verdad' apreso,
134:68foi Madre do que é Déus en Trĩidade.
135Como Santa María livrou de desonrra dous que se havían jurados por ela quando éran meninnos que casassen ambos en uno, e fez-lo ela comprir.
135:45en casar, per nïún sen
135:62se foron; e en un val
135:69e el en cárcel meteu,
135:77la menínn', e en bon son,
135:80ca à Virgen dei en don
135:93farei soltar.” E en pé
135:104en un cavalo de Çuz
135:107dizend': “Ai, Déus que en cruz
135:133honrradas e muit' en paz;
135:136novio a novia en solaz; (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
136Esta é como en térra de Pulla, en ũa vila que há nome Fója, jogava ũa mollér os dados con outras compannas ant' ũa eigreja; e porque perdeu, lançou ũa pédra que déss' ao Meninno da omage de Santa María, e ela alçou o braço e recebeu o cólbe.
136:4fez grand' en térra de Pulla come poderosa
136:10beldade, en que as gentes havían fïança.
136:11En essa vila, segund' éu aprix en verdade,
137:7Ca pero muito fïava en Santa María
137:11assí que nunca ja parte Déus en el houvésse
137:20en est' érro, muitas vezes, e se del quitasse,
137:23El en tal coita vivendo, a mui Grorïosa,
137:29en tirá-lo del, en guisa que en descreença
137:37mais se o metess' o démo en cuidados vãos
137:38de pecado, que non podéss' seer en tal feira; (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
138:4e mui de coraçôn en ela fïar,
138:22e caeu en un mui gran silvar entôn.
138:39amou eno mundo quand' en el naceu.”
138:42con séu Fill' en braços, e viu en vijôn
139:10que en Frandes aquesta Virgen fez,
139:22séu fillo, sigo, que en ofreçôn
139:32parou-s' en az
139:47cras migu' en Céo; e pois que me visto
141:2dar-ll-á en este mundo e no outro vida. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
141:3Dar-ll-á en este mundo vida e saúde
141:10dos gẽollos en térra dava gran ferida.
141:25e caeu en térra e con coita chorava
142Como Santa María quis guardar de mórte un hóme dun rei que entrara por ũa garça en un río.
142:2a Virgen a quen fía en séu ben.
142:10en el ũa garça muit' en desdên.
142:23do río.” E lógu' en el se meteu
142:34que pariu Jesú-Crist' en Belleên.
142:38que nos guarda e nos en poder ten.”
143Como Santa María fez en Xerez chover por rógo dos pecadores que lle foron pedir por mercee que lles désse chovía.
143:9En Xerez, préto d' Aguadalquivir,
143:14e fez-lles sermôn, en que departir
143:34lógu' en térra das mãos foi ferir
143:36mia Sennor, que en ti fía,
144Como Santa María guardou de mórte un hóme bõo en Prazença dun touro que vẽéra polo matar.
144:6en Prazença, per com' oí contar
144:24en ũa praça grande que i há
144:40E en atal guisa o acorreu
144:41que o touro lógu' en térra caeu
145Como San Joán, patrïarca de Alexandría, déu quant' havía a póbres en ũu ano caro.
145:6firmement' en ela vóssos corações.
145:7Un patrïarca houv' en Aleixandría
145:15El esto fazendo, en aquela térra
145:44meteu aquel ouro dentr' en ũa arca,
145:54e en santos hómes de religïões.
146Como Santa María guareceu a un donzél, fillo dũa bõa dona de Brïeiçôn, que ía en romaría a Santa María d' Albeça e topou con sus ẽemigos na carreira, e sacaron-lle os ollos e cortaron-lle as mãos.
146:28ameúd', en sa oraçôn.
146:36que en Bregonna foss' entôn.
146:83róga que são e en paz
146:84mio dé; tanto ti peç' en don.
148:3E daquest' un miragre | mostrarei en tal guisa
148:5que faz muitos en Chartes | por ũa sa camisa;
148:7En Chartes há ũ' arca, | que van muitos veê-la,
148:10sobr' aquela camisa | que jaz vólt' en cendaes.
148:31que lles contou o feito | todo en qual maneira
149:4non é en carne pura.
149:13En térra d' Aleimanna | un crérigo havía
149:30este que tenn' en braços | é essa vèramente
149:40nunca lle terrán dano, | se en elo atura.
149:54E dalí adeante | en creenç' e en vida
150:7seer en ela e hóme formado,
151:34en séus feitos e que sempre | faz sas mercees enteiras.
152:8nen outras hóras nen missa; | pero en Santa María
152:11E un día, u estava | cuidando en sa fazenda
152:12com' emendass' en sa vida, | e havía gran contenda,
152:15el estand' en tal perfía, | pareceu-ll' a Grorïosa
152:28e el dalí adeante | enmendou tant' en sa vida,
153Como ũa mollér de Gasconna, que desdennava a romaría de Santa María de Rocamador, disse que, se a alá non levass' ũa séla en que siía, que nunca iría alá.
153:1Quen quér que ten en desdên
153:5temp' há, en Gasconna,
153:8que sól non tinna en ren
153:9d' ir en romaría,
153:19en nulla maneira,
153:26en que assentada
154:6e con ajuda do démo | caeu en desasperança.
154:7Esto foi en Catalonna, | u el jogava un día
154:12lógo en ũa baesta | que andava i vendendo
154:19en vĩir; e el en tanto, | assí como de primeiro,
154:24en redor veend' o jógo | fèrament' ên s' espantavan,
154:31fillou mui gran pẽedença | e entrou en ôrdin fórte,
154:32fïand' en Santa María, | dos pecadores conórte.
155:10quena ama e a sérve | e sabe en ela fïar.
155:11En térra d' Aleixandría | houve un mui malfeitor
155:36se a serviss' e posésse | en ela séu coraçôn;
156Este miragre fez Santa María en Cunnegro por un crérigo que cantava mui ben as sas prosas a sa loor, e prendêrono heréges e tallaron-ll' a lingua.
157Como ũus roméus ían a Rocamador e pousaron en ũu burgo, e a hóspeda furtou-lles da farinna que tragían.
157:5e pousaron en un burgo, | com' aprix, amigos méus,
157:10i de bon queijo rezente, | ca est' éra en verão.
157:14que quis ende provar ũu, | mais non lle saiu en vão.
157:27Tan tóst' aqueste miragre | pela térra en redor
158:4bõo d' armas e de mannas | e en servir un ric-hóme | cuj' éra, mui verdadeiro;
158:5e foi pres' en séu serviço, | e en cárcer tẽevrosa
158:6o meteron e en férros, | como gente cobiiçosa, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
158:7en tal que o espeitassen. | Mas aquel sennor cuj' éra | sobr' el mentes non parava;
158:11El jazend' assí en férros | e con esposas nas mãos | e cadẽa na garganta,
158:13e en llas britar mui tóste | non vos foi i vagarosa,
158:25e como Santa María | en tirá-lo aguçosa
159:21e oíron en ũ' arca | a pósta feridas dar,
159:27que a Virgen grorïosa | fezéss' en aquel logar.
161Como un hóme de Moriella, que ameúde ía a Santa María de Salas e tragía sa Magestade, viu vĩir nuveado e pos a Magestade na sa vinna; e non firiu i a pédra, e toda-las outras foron apedreados en derredor.
161:3En Aragôn, en Moriella, | un hóm' assaz póbr' havía
161:6en que éra figurada | mui ben a sa Majestade. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
161:11Ond' avẽo en agosto | un día que nuveado
161:21en toda-las outras vinnas, | mais na súa, polo rógo
161:25as pédras todos britaron; | mas en aquestes non davan
161:26du a omagen estava, | esto creed' en verdade.
161:27As vinnas en redor desta | todas foron destroídas,
161:30per muitas vezes a Salas | en ivérn' e en estade.
161:34d' haver a súa mercee, | en que jaz toda bondade.
162:3Ca en honrrá-las dereit' é
162:4e en lles havermos gran devoçôn,
162:6mas pola figura da en que son;
162:11en Canete, per com' achei
162:12en verdad', esta Sennor de gran prez
162:17en que grandes vertudes há
162:25e põê-l' en outro logar,
162:31mas en outro día achar
163Como un hóme d' Ósca, que jogava os dados, descreeu en Santa María e perdeu lógo a fala; e foi a Santa María de Salas en romaría e cobró-a.
163:4mui grand' en Ósca, dun hóme | que ena tafuraría
163:22e des alí adeante | punnou sempre en loá-la.
164:2outrossí ar deve deles | seer en todo guardada.
164:3E desto mostrou en Salas | a Virgen por un prïor
164:14creendo en toda guisa | que non sería britada.
165:3En Ultramar dest' avẽo | miragre grand' e mui bél
165:16e mui préto de Tortosa | en un outeiro sobiu,
165:24guarda-nos que non caiamos | en poder destes encréus
165:26e porend' en este feito | móstra algún gran sinal.”
166Esta é como Santa María guareceu un hóme que éra tolleito do córpo e dos nembros, na sa eigreja en Salas.
167:2valer-ll-á, pero que seja | d' outra lee en creença.
167:30Santa María e sempre | a houv' en gran reverença.
168:1En todo logar há poder
168:11E dest' en Lérida mostrou
168:18en pouco tempo foi perder.
168:26vivo, se te jaz en prazer.”
168:32en un eirado o sobiu
169:19en aquel logar santo, | nen de o ên toller,
169:20macar que xo, tiínnan | ensserrad' en sa pilla.
169:32o foi el, non podéron | nen tanger en cravilla.
170:2ben e en que toda mesura jaz.
170:7Ca, en qual guisa podemos loar
170:9a Déus en carne e nos fez salvar
170:10e nos meteu dos santos en sa az?
170:14gaannan, e o mundo met' en paz.
171Como ũa mollér de Pédra-Salze ía con séu marido a Salas, e perderon un fillo pequeno en un río, e foron a Salas e achárono vivo ant' o altar.
171:8en Salas, e faz muitos i
171:11de ben en séu Fillo creer,
171:30en un rocín i' ante si,
172:2fez, poder há d' as tormentas | toller en todos logares.
172:10fosse, que roméu en Salas | vél a santos séus altares
172:20tragían, todas venderon | mui ben e en poucos días.
172:23Ũa cruz de cristal toda | déu lógu' i en oferenda
172:25con séu haver ao pórto, | e meteu-s' en sa comenda.
173:1Tantas en Santa María | son mercees e bondades,
173:8de pédra, que en gran coita | éra con ela mortal;
173:12porend' en Santa María | sa voontad' e séu sen
173:14o mund' en séu mandamento, | que non catass' as maldades [...] (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
174:20e viu entôn en dormindo | a Virgen santa, Reínna,
174:21que ll' en aquela gran coita | pos lógo sa meezinna,
174:22que lle pareceu mais crara | que o sól en ourïente.
174:25mais sãar-t-ei óra dela, | porque en mi confïaste,
175:10Pois que Madr' éra de Cristo, | que é Déus en Trĩidade.
175:11E pois entrou en Tolosa, | foi lógo fillar pousada
175:12en casa dun grand' herége, | non sabend' end' ele nada;
175:18fillou un vaso de prata | alá en sa poridade
175:42e me sofreu en sas mãos | pola sa gran caridade.”
175:49e o sofreu en sas mãos | que non colgou da garganta.
175:66lle déron dentr' en un fógo, | dizendo-ll': “Aquí folgade.”
176:4que avẽo en Maiorgas, | quando mouros en poder
176:6en cativo e havía | os pées enferrollados.
176:8e jazend' en tan gran coita, | prometeu lógo assí
176:18e o cep' en que jazía | e todo-los cadẽados.
176:21ca ir-te pódes en salvo | atá que chegues alá
176:25e en mui pouco de tempo | en salv' a Salas chegou
177:7En Aragôn foi un hóme | bõo e que grand' amor
178:8en sa casa, fremosinna, | que lóg' a séu fillo déu,
178:19Eles en esto estando, | o lavrador foi chegar
178:36que nos guard' en este mundo | d' ocajôn e d' outro mal
179:20a Salas en romaría
179:28en que a Virgen loavan,
179:30como carr' en pedregal.
180:16quis Déus en ela, que todo caudéla.
180:18en todo tempo per razôn chamar,
180:19pois en bondade crece cada día
180:20e en beldade, de que se pagar
180:30en sas profecías o foi mostrar,
180:38un pano en que o envurullar
180:49en ela prez e sen e cortesía
180:55Déus en ela carne d' hóme verría,
181Esta é como Aboíuçaf foi desbaratado en Marrócos pela sina de Santa María.
181:8jazía dentr' en Marrócos, | ca o outro ja passado
182:10andand' en ũa mata.
183Esta é dun miragre que mostrou Santa María en Faarôn quando éra de mouros.
183:3Desto direi un miragre | que fezo en Faarôn
183:4a Virgen Santa María | en tempo d' Abên Mafôn,
183:6a guisa d' hóm' esforçado, | quér en guérra, quér en paz.
183:7En aquel castél' havía | omagen, com' apres' hei
183:18o mund' en séu mandamento, | a que soberva despraz.
183:22e posérona no muro | ontr' as amẽas en az.
183:26porên loemos a Virgen | en que tanto de ben jaz.
184:2tant' há en si gran vertude,
184:7en térra de Santïago, | en un logar montannoso,
184:28sa madre, que non morresse | nen foss' el en ataúde.
184:32este feito e que sempre | hóm' en sa loor estude.
185:2en qual logar quér que sejan, | e os de mal defender.
185:4en Chincoia, un castélo, | per quant' end' éu aprendí,
185:14vos darei éu o castélo | de Chincoia en poder.”
185:35“Demais, non levades arma | e ides assí en cós,
185:38E tornaron-se correndo | e foron-se en el meter. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
185:55a pédras e a saetas | mui de rij' en derredor.
185:62mouros en poder, nen façan | a ta omagen arder.”
186:2se o vir en coita, acorrê-lo-á.
186:9e en Santa María todo séu sen
186:21tẽer un mour' en séu leito cabo si,
186:44ca en maior coita nunca foi mollér;
186:45e porên tenno que quen en ti crevér
186:46que nunca en ta mercee falirá.”
186:51foron mui corrend', e tod' en derredor
186:55dentr' en ũa casa, que nunca sentiu
187Esta cantiga é do mõesteiro de Jerusalen, como lles déu Santa María muito trigo en un ano caro e depois muito ouro.
187:1Gran fé devía hóm' haver en Santa María.
187:4en un mõesteiro de Jerusalên, com' achei,
187:10Santa María en aquela sazôn
187:11morava na vila en Monte Sïôn
187:30“Nembre-vos, amigos, en com' outra vez
187:36que nos acorrer queira en este ano tan gréu,
188:17se lle de Santa María | falavan, en com' oí,
188:28eles e toda-las gentes | que éran en derredor,
189:3Dest' avẽo un miragre | a un hóme de Valença | que ía en romaría
189:6per u ía en un monte, | e viu d' estranna faiçôn
189:11A oraçôn acabada, | colleu en si grand' esforço | e foi aa bescha lógo
189:13assí que en dúas partes | lle fendeu o coraçôn;
189:17e pos en sa voontade | de non fazer al senôn
190:15a que viu séu Fill' en cruz,
190:23a en que ficou a fé,
191:5é Róenas, que en térmio | d' Alvarrazín é poblado,
191:6en cima dũa gran pena, | ben en cabo da montanna.
191:12que nacía en un vale | juso a pé desse monte,
191:16E quand' en cima da pena | foi, de que decer quería
192:17En Conssógr' havía
192:40sempr' en descreer
192:61en logar sabudo
192:68en ele travou;
192:103que en quant' andara,
192:108en séu connocer
193:7En ũa nave da hóste, | u gran gente maa ía,
193:18ca o que en ela fía, | en sa mercee non érra.
193:23u assí os hómes matan | en com' a este mataron.”
193:26e sacárono ên vivo, | en paz e sen outra guérra.
193:40lógu' entre mi e as aguas | pos com' en guisa de pano
193:42porên por servir a ela | seerei en esta guérra.”
194:3Dest' avẽo un miragre | en térra de Catalonna
194:12en un logar encubérto | dentr' en algũa montanna.
194:14ca en fazer maos feitos | non vos éra vagaroso;
194:18aqueles dous o prenderon | en un logar mui fragoso,
194:23E estando en perfía | de qual deles o matasse,
194:29e os sentidos perderon | dos córpos en essa hóra,
195:17meninna en un terreiro
195:59que en quant' éu receava
195:79que é en Tolosa
195:166en desoterrá-lo
195:171vertude fez en mostrá-lo
196Como Santa María converteu un gentil que lle quería gran mal e fezéra ũa forma pera deitar ũa imagen do ídolo que adorasse, e saiu-lle ũa imagen de Santa María con su Fillo en braços.
196:11El morava en Besanço, | que agora é chamada
196:13foi; mais ant' en aquel tempo | a nóssa fé começada
196:41e quebrantou as omages, | ca non quis usar en vão
196:46hóme contar non podía, | ca sempre en ben estuda.
197:2há o dém' en fazer mal,
197:3maior l' há en ben fazer
197:7mui maior poder sa Madre | há en os ressucitar;
197:9En un logar que Os Combres | chamad' é, que préto jaz
197:25méu irmão prometera | por en romaría ir
197:32en tal que por ele rógue | a Sennor que pód' e val.”
198Esta é como Santa María fez fazer paz e que se perdõassen ũus hómees que se querían matar ũus con outros ant' a sa eigreja en Terena.
198:3Dest' avẽo en Terena | un miragre mui fremoso
198:15fossen da lid' a sa casa, | mais en meógo dun chão,
198:24mas sól non tangeu en carne, | ca non quis a mui comprida
199:8que morava na fronteira | en un castélo guerreiro
199:11E en aqueste castélo | o peliteiro morava,
199:33envólta en ũa péça | de carn'. E esto oíndo
199:35aa bẽeita Reínna, | que en céo e en térra
200:24sennor, e en toda guérra
201:4un fremoso miragre, | com' aprix en verdade
201:13a tentou en tal guisa | que lle fez por amigo
201:30pero caeu en térra, | ca mui mal lle doía.
201:34nen tan empoçõada | en com' ela quería.
201:38E jazend' en tal coita, | muito se repentía
201:54tan ben, por que dos santos | foi en sa companía.
202Esta é como un clérigo en París fazía ũa prosa a Santa María e non podía achar ũa rima, e foi rogar a Santa María que o ajudasse i, e achó-a lógo. E a Magestade lle disse “muitas graças.”
202:5havía en fazer prosas | de sa loor e dizer
202:19Estand' el assí en prézes, | vẽo-lle a coraçôn
202:21en latín e que mostrava: | “Nóbile Triclinïúm.” (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
202:24Nóbre casa de morada, | tres moradas há en ti:
202:34hoge día enclinada | estar dentr' en San Vitor.
203:7En servir Déus e os santos | havía mui gran sabor,
203:8e séu tempo despendía | en servir Nóstro Sennor;
203:11que tevésse. En sa casa | un día estand' assí,
204:4El un bon arcedïago | en sa orden recebeu,
204:6que podía en começo | per ele mui mais comprir.
204:11Ca el éra tan coitado | que non havía en si
204:27San Domingu' en outra casa | jazía lonj' e viu ben
205Como Santa María quis guardar ũa moura que tiínna séu fillo en braços u siía en ũa torre ontre dúas amẽas, e caeu a torre, e non morreu nen séu fillo, nen lles empeceu ren, e esto foi per oraçôn dos creschãos.
205:20e os muros desfezéron, | ond' en gran medo metudo
205:32con séu fillo pequeninno | que en séus braços tiínna;
205:36que en servir Déus en mouros | guerrejar se traballava
205:50nena madre neno fillo; | mas pousou-os en un prado
206:4dun Papa que houv' en Roma, | que nom' havía Leôn,
206:5a que punnou o dïabo | de meter en tentaçôn,
206:6porque en Santa María | éra todo séu cuidar.
206:14a dona e en gẽollos | lle foi a mão beijar.
206:26llo foron muito as gentes | e porend' en el travar.
206:34e pose-ll' a súa mão | ben firme en séu logar.
207Esta é como un cavaleiro poderoso levava a mal outro por un fillo que lle matara, e soltó-o en ũa eigreja de Santa María, e disse-lle a Magestade “gracías” porên.
207:11E el levando-o preso | en ũa eigreja 'ntrou,
208:6 macar seja o séu Córpo | en qualquér logar metudo. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
208:7Ond' avẽo en Tolosa, | en que soía haver
208:9nen en Déus nen en sa Madre, | ante de chão dizer
208:15Onde foi en ũa Pascoa | que un deles comungou
208:20de deitá-l' en algún lógo | mao; e como felôn
208:23E en ũa sa colmẽa | o deitou e diss' assí:
208:42deitou-s' o póblo en térra | a prézes tod' estendudo.
208:45con séu Fillo Jesú-Cristo, | e adusséron en paz
209Como el rei Don Afonso de Castéla adoeceu en Bitória e houv' ũa door tan grande que coidaron que morresse ende, e poséron-lle de suso o livro das Cantigas de Santa María, e foi guarido.
209:1Muito faz grand' érro, e en tórto jaz,
209:3Mas en este tórto per ren non jarei
209:8en loar os feitos daquesta Sennor
209:12jazend' en Bitoira enfermo assí
209:22e poséron-mio, e lógo jouv' en paz,
209:30estand' ante mi todos come en az.
209:34cada un põendo en térra sa faz.
210:6en ela nóssa carne | con que pois britaría
210:13en dizer tal mandado | per que Déus s' ensserrasse
211:8fez un gran miragr' en ũa cidade
211:9a que dizen Élche, com' en verdade
211:15mui cantada come en atal fésta,
211:23Eles en aquesto assí cuidando,
211:28en un furado da pared' entraron
211:30daquela cera, que en falecía.
212:3Com' avẽo en Toledo | a ũa bõa mollér
212:7En Toled' há un costume | que foi de longa sazôn,
212:10que póssan en súas vodas | mais ricas aparecer.
212:19en sa voda.” Mas con medo | en llo dar muito dultou;
212:22o sartal e en sa mão | llo foi a furto meter.
212:24com' é costum' en Toledo | de quantas quéren casar;
212:32e foi-s' a Santa María | e en prézes se meteu
212:34e pediu-lle que aquesta | coita tornass' en lezer.
213Como Santa María livrou ũu hóme bõo en Terena de mão de séus ẽemigos que o querían matar a tórto, porque ll' apõían que matara a sa mollér.
213:7Un hóm' en Élvas morava | que Don Tome nom' havía,
213:10carrejand' en elas vinno | e farinna e ceveira.
213:12que éra bõa e salva; | mais en séu cuidar errava,
213:27E morand' en Badallouce, | entrou-lle na voontade
213:28que en romería fosse | a Teren', e pïadade
213:34ca en todo-los séus feitos | sempr' é mui dereitureira.
213:41e faz que méus ẽemigos | en al façan séu proveito,
213:45topou en séus ẽemigos, | que lle tiínnan cïada,
213:48E pois que ũa gran péça | en aquel logar estavan,
213:50achar; mas o dém' acharon | en forma del na ribeira
213:61e que lle dava gran cólbe; | mas saiu-lle tod' en vão,
213:63Demais en un gran barranco | caeu con el o cavalo,
213:70nen viron sól per u fora | fogind' en sa égua veira.
214:4haveren, todo o tórnan | elas en tafuraría, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
214:17chaman; e o riqu' en lógo | de meter i fïadores,
214:28vóssa mercee non seja | agora en mi falida;
214:29mais dou-vos esta igreja | por vóssa, en que servida
215:14a tiínnan a fronteira | en mui gran coita provada.
215:32mas o que en Babilonia | guardou no forn' Ananías
215:37que no río a deitassen, | todo come en trebello,
215:39E tan tóste a deitaron | en un péego redondo; (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
215:42de vertud' en ela éra, | e foi da agua sacada.
215:53Virgen santa grorïosa; | e en panos que tiínna
216Como Santa María se mostrou en semellança da mollér do cavaleiro ao démo, e o démo fugiu ant' ela.
216:1O que en Santa María | de coraçôn confïar,
216:5en servir Santa María, | e eno séu ben fazer
216:21en ũa súa eigreja; | mas non llo quis consentir
216:34en trager Santa María | e a ta mollér leixar.”
216:37mas de quanto tu cuidaste | éu cho tornarei en al,
217:3Ca, par Déus, muit' é ousado | o que está en mortal
217:6e quen se desto non guarda | cae de mal en peor.
217:8a Virgen en Vila-Sirga | dun conde que vẽo i
217:9de França en romaría, | e cuidou entrar alí
218Esta é como Santa María guareceu en Vila-Sirga un hóme bõo d' Alemanna que éra contreito.
218:3E dest' en Vila-Sirga | miragre mui fremoso
218:7En térra d' Alemanna | un mercador honrrado
218:15El en esto estando, | viu que gran romaría
218:23E amedes fezéron | lógu' en que o levavan,
218:28e quand' en Carrôn foron, | ar cégo o acharon,
218:32mui mellor que en outro | e i acomendá-lo.
218:49e pois a Vila-Sirga | os déu en ofreções (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
219Esta é como Santa María fez tornar negra ũa figura do démo que éra entallada en mármor blanco, porque siía cabo da sa imagen que éra entallada en aquel mármor meesmo.
219:14que tiínna en séus braços | o séu Fillo precïoso.
219:15Outras histórïas muitas | en aquel mármor fazer
219:18mui mal feit' en sa fegura, | segundo x' el é astroso.
219:26fez tornar en ũa hóra | mui feo e mui lixoso.
219:30ll-ían, e en ir veê-lo | non vos foi mui vagaroso.
220:13e Déus en nós por ela | móstra miragres quantos
221Como Santa María guareceu en Onna al rei Don Fernando, quand' éra meninno, dũa grand' enfermidade que havía.
221:11Este menínn' en Castéla | con Rei Don Alfonsso éra,
221:17e foi entrar en Gasconna | pola gaannar per guérra,
221:19E pois tornou-s' a Castéla, | des i en Burgos morava,
221:23Mais Déus non quér que o hóme | estê sempr' en un estado,
221:41en tan grand' enfermedade | posésse sa meezinna,
221:42se serviço do meninno | en algún tempo quería.
221:50lógo se foi de caminno | a Onna en romaría.
222Esta é do capelán que cantava missa no mõesteiro das donas d' Achélas, que é en Portugal, e consomiu ũa aranna, e depois saiu-lle pelo braço.
222:3Ca ela troux' en séu ventre | vida e luz verdadeira,
222:6como nos nozir non póssa | en esta vid' escarnida.
222:11En Portugal, a par dũa | vila, mui rica cidade
222:12que é chamada Lixbõa, | com' éu achei en verdade,
222:23O capelán ũa péça | estev' assí en dultança
223:12qu' en Estremoz móra, proug' assí a Déus
223:19en que o metessen por mórto de pran.
224:1A Reínna en que é | comprida toda mesura,
224:4en haver tal don de Déus | a de que el quis nacença
224:12en riba d' Aguadïana | há un logar muit' honrrado (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
224:15Ond' avẽo pois assí | que en Béja, u morava
224:18muito en Santa María; | mais havía gran tristura (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
224:20e que pois sa mórt' en séu | haver herdeiro ficasse.
224:31E un an' enteir' ou mais | en sa casa a crïaron.
224:33que faz grandes en Terena; | porend' ambos outorgaron
224:48en Teren', e lóg' assí | mui grandes ofértas déron
224:49en Béja e nos logares; | e pois que esto soubéron, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
225:6dentro en Cidad-Rodrigo. | E é mui maravilloso
225:32e depois pelos costados | e en dereito do baço,
225:40e fez lógo dela póos | e en sa bolssa guardou-a;
226:13e tiínna o lógo guardad' e en paz;
226:43Ca día de Pasqua, en que resorgir
227Como Santa María sacou un escudeiro de cativo de guisa que o non viron os que guardavan o cárcer en que jazía.
227:10a Sevilla ena guérra, | caeu en cativ' entôn.
227:11E en gran coita jazendo, | cada noit' e cada día
227:13de Vila-Sirga, u ele | ía sempr' en romaría,
227:22en tal día, e porende | quebrava-ll' o coraçôn.
227:27Pois mandó-o en un cárcer | deitar fond' e tẽevroso;
227:34en vĩir pera livrar-te | daquesta perseguçôn.”
227:39E pois deles foi partido, | fillou en séu cól' aginna
227:42os aduss' en testimonna, | que é préto de Carrôn.
228:3E desto fez en Terena | a Virgen Santa María
228:10que sól andar non podía, | esto vos digu' en verdade.
228:29senôn pola coor dele | en que se ben acordavan;
229Como Santa María guardou a sa eigreja en Vila-Sirga dos mouros que a querían derribar, e fez que fossen ende todos cégos e contreitos.
229:7E foron aa eigreja | en que lavravan entôn
229:20pola vertude da Virgen | santa, en que encarnou
231:8u en ela ensserrado
231:14en que gran custa prendía.
232:1En toda-las grandes coitas | há força grand' e poder
232:7En Trevinn' un cavaleiro | foi que éra caçador,
232:35Quand' esto viu, os gẽollos | pos en térra, e a faz,
232:37e aa vara foi lógo | fillar séu açor en paz
233:4por un mui bon cavaleiro, | que en ela ben creía
233:18en com' agor' oïredes, | se estevérdes calados.
233:29ant' a pórta da eigreja, | que éra en un recóste,
233:36en como tóste chegaron, | que deste mundo non éran;
234:7E porend' a grorïosa | Virgen, que o troux' en si
234:15Onde ll' avẽo un día | que en coraçôn ll' entrou
235Esta é como Santa María déu saúde al rei Don Afonso quando foi en Valadolide enfermo que foi juïgado por mórto.
235:6e, por Déus, parad' i mentes | e non cuidedes en al.
235:9en serví-la noit' e día, | rogando séu bon talán
235:10que morress' en séu serviço, | poi-lo séu ben nunca fal.
235:12por esto, que ũa noite | en sonnos llo outorgou,
235:20o que lle pouco gracían | e non tiínnan en ren;
235:28e depois, quand' en Requena | este Rei mal enfermou,
235:39E feze-ll' en poucos días | que podésse cavalgar
235:40e que tornass' a sa térra | por en ela ben sãar;
235:41e passou per Catalonna, | en que houve de fillar
235:43E pois entrou en Castéla, | vẽéron todos alí,
235:46nunca assí foi vendudo | Rei Don Sanch' en Portugal.
235:51E depois, quand' en Bitória | morou un an' e un mes,
235:56que houve pois en Castéla, | u quis o Fillo de Déus
235:66porend' en todo o córpo | lle déu fébre gẽeral.
235:70o guariu do que ficara. | Mas ante quis que en tal
235:76e de todas sas doores | o livrou ben e en paz,
236:7Esta en ũa galéa | andava, com' aprendí,
236:10que se foi en un penedo | a galéa espeçar.
236:12quantos en ela andavan, | que non escapou barôn
237Como Santa María fez en Portugal na vila de Santarên a ũa mollér pecador que non morresse ta que fosse ben confessada, porque havía gran fïança en ela e jujũava os sábados e as sas féstas a pan e agua.
237:9Esta mollér en Santarên, | com' aprendí, morava,
237:16muit' en séu córp' abaldõar; | est' éra connoçudo.
237:19e en aquel día fazer | maldade non quería
237:21Vivend' esta mollér assí, | estand' en tal estado
237:31ela começou vózes dar: | “Ai éu en térr' allẽa,
237:49Sennor, sempr' en ti confïei, | como quér que pecasse,
237:51e non hei, mal pecado, ja | temp' en que os chorasse,
238Como Déus se vingou dun jograr tafur que jogava os dados e porque perdera descreeu en Déus e en Santa María.
238:6en bõo día foi nado | quena serviu e honrrou.
238:8Jesú-Crist' en Guimarães | dun jograr mao rafez, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
238:18en viltar Santa María, | de que Déus carne fillou.
238:39que non hajan en min parte | e que xe me façan mal
239Esta é dun miragre que Santa María fez en Murça por un hóme que déu séu haver a guardar a outro, e negou-llo e jurou-lle por el ant' a Magestade.
239:6foi en Murça na cidade
239:8déu a outr' en fïaldade,
239:16nen nunca foi en méu poder.
239:59por mi rogad' en guisa tal
239:70non entremos en sa prijôn,
239:71nen caiamos en cofojôn,
240:4e non cuidar nunca en outra ren;
241Esta é como un meninno que éra esposado con ũa meninna caeu de cima dũa muit' alta pena en fondo, e quebrou per todo o córpo e morreu. E sa madre começó-o de pedir a Santa María, e déu-llo viv' e são, e ontr' o moço e sa esposa meteron-s' en orden.
241:6direi-vos un miragre | en que hei gran creença,
241:7que fez a Grorïosa | en térra de Proença.
241:25A casa u jantavan | en un pened' estava
241:27e o meninn' un vaso | en sa mão fillava (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
241:32fez o prazer en dóo | tornar, ca lle prazía.
241:58do leit' en que jazía, | e viv' essa vegada
241:65Prometeu aquel moço | que en orden entrasse
242:8que en Castroxeriz fezo | esta Reínna sen par
242:15un día en que lavrava | no mais alto logar i
242:18os dedos en ũa pédra | deitou; e fez-lo tẽer
243Como ũus falcõeiros que andavan a caça estavan en coita de mórte en un regueiro, e chamaron Santa María de Vila-Sirga, e ela por sa mercee acorréu-lles.
244:1Gran dereit' é que mal venna | ao que ten en desdên
244:3E daquest' un gran miragre | en Laredo conteceu,
244:7En Lared' há ũ' igreja | que fóra da vila 'stá,
244:8que chaman Santa María, | en que ela mostrad' há
244:22e en aquesto ben tenno | que os vencerei de sen.”
245:1O que en coita de mórte | mui grand' ou en prijôn for,
245:8que fez en riba de Limia | a Madre do alto Rei,
245:9en San Salvador da Torre, | por un hóm', e mui ben sei
245:15En aquel tempo morava | un hóme bõo alí
245:16en San Salvador da Torre | e, per quant' éu aprendí,
245:27Metêrono en un barco | e passárono alên,
245:35En un temôn o alcaide | mui fórt' estirá-lo fez
245:47O hóme bõo jazendo | en coita mui grand' assaz,
245:49daquesta prijôn tan fórte | en que o méu córpo jaz;
245:58desta prijôn en que jazes | tan fórt' e tan sen sabor.”
245:62sól de ll' en ele travaren, | e perderon a coor.
245:75E meteu-s' entôn a vao | en aquel río medês,
245:88en tal logar come este? | Ben louco fust' e sandeu.”
246:4que avẽo en Alcáçar, | e creo que foi assí,
246:12Mas aa tarde ll' en mente | vẽo como falecer
246:20viu lóg' as pórtas abértas, | e foi en séu coraçôn
246:30mas rogou entôn a Virgen, | que llas abriu lógu' en par.
246:38en que Déus por sa mercee | quis de mi carne fillar.”
246:41ende mui desconortada, | e en sa casa entrou,
247:3Daquest' un miragre fezo | en Salas Santa María
247:5nen vira pois fora nada; | mas en hóra dũu día
247:20creendo que en ti éste | mui gran vertude sobeja;
248Como dous marinneiros se querían matar en Laredo ant' o altar de Santa María, e pola sa gran mercee guardó-os que se non matassen nen se ferissen.
248:6que mostrou grand' en Laredo | a Sennor que pód' e val
248:8e que van en romería | as gentes muitas alá (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
249Como un maestre que lavrava na eigreja que chaman Santa María d' Almaçán, en Castroxeriz, caeu de cima en fondo, e guardó-o Santa María que se non feriu.
249:4que en Castroxeriz fezo | a Madre do alto Rei,
249:8que é en cabo da vila, | muitos maestres de pran
249:16e quadrava ben as pédras | e põía-as en az
249:19e caeu ben do mais alto; | e en caendo chamou
251:3En térra de Proença | un gran miragr' achei
251:10ũa que lle nacera | d' en orden-na meter.
251:27Quando chegou séu tempo | que en religïôn
251:30que faagar podésse | e en braços coller.
251:53d' al senôn de méu fillo, | e dade-mio en paz.”
251:57Quand' esto viu a madre, | en ela salto déu,
252:2Déus d' acorrer os coitados, | ben come en alta sérra.
252:7En Castroxeriz foi esto | de que vos quéro contar,
252:22ca o que o démo mete | en férros, ela desférra.
253Como un roméu de França que ía a Santïago foi per Santa María de Vila-Sirga, e non pod' ên sacar un bordôn de férro grande que tragía en pẽedença.
253:8polos érros que fazemos | en esta vida minguada
253:15O bon hóme entendeü | que andava en pecado, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
253:17recebeu en pẽedença | que fosse lógo guisado
253:19Des i un bordôn levasse | de férro en que houvésse
253:22ant' o altar de San Jame, | e non foss' en poridade.
253:32en que muito bon miragre | sempre faz e saboroso
253:38foi da Virgen grorïosa, | en que há toda bondade.
253:44qu' en dúas péças caeü | ja feit', e porên sinou-se (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
253:47E o bordôn que jazía | en dúas péças no chão,
253:67que nos dé en este mundo | a fazer o séu serviço
253:69si que todos merescamos | vivermos por sempr' en viço
254:3E dest' avẽo en França | un gran miragre provado,
254:14e en serviço do démo | cada un ér' aguçoso.
254:24o nome da Virgen santa | e que vós en el fïastes;
254:27logar, en que muitas cuitas | sofren os que i entraron.”
255Como Santa María guareceu a mollér que fezéra matar séu genrro polo mal prez que ll' apõían con el, que non ardeu no fógo en que a meteron.
255:15e en Leôn do Rodán morada
255:65Nen fez en jógo
255:78e ela lógu' en térra se tendeu
255:84que en ti se fía.”
255:94e a casa dentro e en redor
255:126os crérigos se pararon en az
256:7Esto foi en aquel ano | quand' o mui bon Rei gãou,
256:10que fosse morar en Conca, | enquant' el foi acolá
257:4que al Rei Don Afonsso avẽo. En Sevilla
257:13nas relicas, pero siían envóltas en panos; (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
257:16e as arcas en que siían mal desbaratadas; (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
258:4que mostrou Santa María | en Proença, com' achei
258:7Un an' en aquela térra | foi mui caro, com' oí,
259:11Ca lles vẽo en sonnos e assí
259:27Foron-s' ambos dalí en grand' amor
261:2quisér, en sa vida há de guardar
261:28en ũa casa e i atender.”
261:42por Déus en este mund' e endurar
261:71Esto mandou en escrito meter
262:10onde fez grand' ũa noite | miragr' en esta maneira:
262:15As pórtas e as fẽéstras | serraron-se lógu' en par,
262:18en bon son “Salve Regina”; | e esta foi a primeira
262:27En outro día as gentes | vẽéron missa oír,
262:34ben cantar “Salve Regina.” | E mais gente que en feira
262:35foi lóg' alí ajuntada, | que todos en mui bon son
263:2e en bon ponto naceu
263:10fez a Virgen, en Cudejo, | dun hóme que gran mestér
263:12perdera en tal maneira, | per que o córpo perdeu.
264:10fez en Costantinópla, | u gran tórto prendía.
264:19Esta omagen éra | en távoa pintada
264:26por fazer que caiamos | en érr' e en folía.
265:4en un livr' antigo vos óra direi
265:9en firm' esperança de nos fazer ben
265:14houve dos que éran en essa sazôn
265:18seer entrou lógo en religïôn.
265:22de mouros, e levado foi en prijôn
265:31en sa casa e amostrar a leer
265:38que lógo sen al llo envïass' en don;
265:41prazer con el houv' e en orden de San
265:43en un mõesteiro, per quant' aprendí,
265:44que éra en Roma; e íano i
265:51Mais en Pérssïa o fillo do burgês,
265:58se mais semellaron en súa faiçôn.
265:68nóssos amigos que en África há:
265:71de Déus nósso Padre que en céo sé.
265:90per u mais poder.” E el en oraçôn
265:94móstra téu miragr' en tan grand' oqueijôn
265:104jouv' esto dizendo e tendud' en cruz
266:2faz por que en Déus creamos | e por nos guardar de mal.
266:3E por esto contar quéro | dun escrito en que diz
266:4un mui fremoso miragre | que fez en Castroxeriz
266:6e por Déus, parad' i mentes | e non faledes en al.
267Como Santa María livrou un mercador do perígoo das ondas do mar en que cuidava morrer u caera dũa nave.
267:11Entre Doir' e Minn' en Portugal morava
267:20de coraçôn, disse ca en romaría
267:43El andand' assí en aquela tormenta,
267:80e foi en sa térra, sen longa tardança
268Como Santa María guareceu en Vila-Sirga ũa dona filladalgo de França, que havía todo-los nembros do córpo tolleitos.
268:3Ca o que gran confïança | en ela houvér, sen falla
268:4en toda coita que haja | ben creede que lle valla;
268:6que fezo en Vila-Sirga, | ond' outros muitos sabemos.
268:10houv' en séu córpo doores | grandes que todos tememos.
268:13des i en ũa carreta | a tragían, e proveito
268:17os miragres que a Virgen | faz en Vila-Sirgu'; e quando
268:22ca todo-los pecadores | en ti esperanç' havemos.
268:28esta dona en carreta | se fez trager a Espanna;
268:29e pois foi en Vila-Sirga | fez, como sól seer manna
268:41déu lle saúd' en séu córpo, | e foi sãa e cobrada
269:25“Mia Sennora, ben vennades.” | E ar, com' en responder,
269:36en séu serviço quisésse, | que me faría levar
270:1Todos con alegría | cantand' e en bon son,
270:16en poder do dïabo; | mais quise-se doer
270:29e desta jaz escrito | en libro Genesí
270:34quen en aquel non creess' | irí' a perdiçôn.
271Esta é de como ũa nave estedéra tres meses en un río e non podía saír porque a combatían mouros, e Santa María sacou-a en salvo.
271:2aa Virgen tod' aquele | que en ela ben crevér.
271:10a nave come perduda, | que atá en Monpeslér
271:19ca como quér que ben crean | en Déus os de Portogal,
271:32del Poi, que aqueste cález | receba en ofreçôn
272Como Santa María fez en San Joán de Leterán en Roma que se mudasse ũa sa omagen da ũa parede da igreja na outra.
272:3Que quand' en desasperança | nos quér o démo maior
272:8mui grande, que fez a Virgen | en Roma, com' aprendí,
272:9en ũa eigreja nóbre | de Leterán que há i,
272:13que en al non se fïava | senôn na Emperadriz
272:40ca en mudar-s' a omagen | por ti, mostrou-te que ben
273:5esto foi en Aiamonte, | logar ja quanto fragoso,
273:15Ond' avẽo na gran fésta | desta Virgen en Agosto
273:28a todos, non foi en preito | que sól un fío achasse,
274:1Poi-lo pecador punnar | en servir Santa María,
274:4que pouc' há conteu en Burgos, | dun frade que quis fazer
274:6séu meteu en acabá-la, | assí noite come día.
274:8que non foi día nen noite | que non foss' en oraçôn;
274:9e estando-a fazendo, | o démo en coraçôn
274:11Estando el en serviço | da Virgen, foi-o tentar
274:16e ficou-s' el en gẽollos | e mui ben per entendeu
274:18E ela en súa mão | ũa garnacha tragía
274:42o día en que disséra | a Virgen que morrería.
274:47En véspera daquel día | aqué-vo-la Virgen ven,
274:57E estando sempr' en prézes, | en outro día saír
275:3Dest' en Terena fez, per com' aprendí,
275:26a Terena que jaz en meo dun val.
276:5en Prad' a Sennor de prez,
276:6en un logar viçoso,
276:10en que fez, com' aprendí,
276:41com' en verdad' achamos;
276:55porque en ele mostrou
277Como Santa María guardou oito almograves en ũa fazenda que houvéron con mouros, porque non comeron carn' en sábado.
277:4en dezeseis almograves | que foron en azaría
277:18daquel cérvo, mas comían | pan, qual en guérra convên.
277:23de jajũar en tal térra | e andand' en cavalgada;
277:30non foi tal que non dissésse: | “Quen foss' hoj' en Santarên!”
277:40d' en sábado comer carne, | e que o muito guardassen
278Como ũa bõa dona de França, que éra céga, vẽo a Vila-Sirga e teve i vigía, e foi lógo guarida e cobrou séu lume. E ela indo-se pera sa térra, achou un cégo que ía en romaría a Santïago, e ela consellou-lle que fosse per Vila-Sirga e guarecería.
278:1Como sofre mui gran coita | o hóm' en cégo seer,
278:2assí faz gran pïadade | a Virgen en ll' acorrer.
278:4que mostrou en Vila-Sirga | a Madre de Manüél,
278:6pera quen en ela fía | de gran sabor i haver.
278:7Esto foi en aquel tempo | que a Virgen começou
278:8a fazer en Vila-Sirga | miragres, per que sãou
278:34llo déra en Vila-Sirga | pelo séu mui gran poder.
278:37e pois foi en Vila-Sirga, | fez sa oraçôn e viu,
278:42como en fazer dous cégos | tan aginna guarecer.
279:11en est' enssai
279:13e o mal que me ten tod' en redor,
280:3Ca en ela os santos se catan,
281:2se ben fïar en sa Madre, | fará-ll' ela perdõar.
281:3Dest' avẽo un miragre | en França a un francês,
281:6que quanto por ben fazía | en mal xe ll' ía tornar.
281:7El non éra de mal siso | nen deserrado en al,
281:11Pois que se viu en pobreza, | diss' un día entre si:
281:34que non entres en eigreja.” | E jurou d' i non entrar.
281:60preguntou-lle se ja quando | traballara en servir
281:64de vós haverdes pobreza | en méu rein' e ontr' os méus.”
282:4d' acorrer sól por un vérvo | a quen en ela ben cree;
282:8que mostrou grand' en Segóvi' a, | com' éu en verdad' achei,
282:20E quando pararon mentes, | vírono en pé estar
282:23Diss' el: “Non, ca en saendo | chamei a Madre de Déus,
283:13en Terena, e mui ben sei
283:21en sa eigreja e mostrar
283:32que en esta fésta que ven
284:5en un livr', e d' ontr' outros | traladar-o mandei
284:17com' en desasperando, | e todo se torceu;
284:18e aa cima disse, | mui trist' e en mal son,
284:31porque en aquel vésso | aa Virgen assí
284:42en térra, e a alma | foi dar a Déus en don.
285:18en todo-los séus feitos | cada que os fazía.
285:22e en guisar que a houvésse foi tan aguçoso,
285:32lle jurou en sas mãos | que con ele s' iría
285:36por se con séu amigo ir; mais en ũa capéla
285:50coitada en séu leito, | que per ren non durmía.
285:62parou-se-ll' en cruz ena pórta e disse: “Non seja
285:74un palafrên mui branco | en que a el subía.
285:88a ela en dormindo | e mal a reprendía
285:91en leixar téu mõesteiro u vivías, com' éu sei,
285:94e non haveres vergonna en niũa maneira?
285:106religïôn fillava, | en que a Déus servía.
286:2que non sofr' en nulla guisa | leixa-los escarnecer.
286:5e non sofre que maltreitos | ar sejan nen en desdên
286:12oraçôn, jazend' en prézes, | que o guardasse de mal
287Como Santa María de Scala, que é a par de Jénüa, livrou ũa mollér de mórte que ía alá per mar en romaría.
287:1O que en Santa María | todo séu coraçôn ten,
287:2que quér que lle por mal façan, | todo llo tórna en ben.
287:5que en Génüa morava; | e queno logar quisér
287:10buscou como a matasse, | e fez en elo mal sen.
287:11Esta en Santa María | fïava, per com' oí,
287:18e aqueste méu conssello | non tennades en desdên.”
287:26e meteu-a en un saco, | por que nunca saíss' ên.
287:30e pos-la en salvo fóra. | E aqué o falsso ven,
287:42e ambos en romaría | foron a Jerusalên.
288:11Onde foi ũa vegada | que se meteu en caminno
288:12pora veer o sepulcro | en que jaz Sant' Agostinno;
288:19E ar cantavan un vésso | en que diz de com' honrradas
288:30fillou dalí adeante, | e en mui bõa vellece
289Como Santa María de Tocha guariu un lavrador que andava segando en día de San Quirez, que se lle cerraron os punos ambos.
289:9teendo sa fouç' en mão | e un sombreir' en sa tésta,
289:11E porque en aquel día | de San Quireze segava,
289:30Por que todos ben devemos | haver en ela fïança.
290:2a que en si todas bondades há.
290:12a que en si todas bondades há.
290:14daquela en que non falece ren
291Como Santa María tirou un escolar de prijôn en Touro porque lle fezéra ũa cantiga eno cárcer jazendo.
291:1Cantand' e en muitas guisas | dev' hóm' a Virgen loar,
291:8que un escolar liía | en Salamanca, e i
291:26non me queiras en tal coita, | mia Sennor, desamparar.
291:37e filló-o pelo braço | e diz: “Quéro-t' éu en paz
291:40do cárcer en que jazía | e da vila con el déu
291:41fór', e en paz e en salvo | o pos e diz: “Vai por méu
291:43El, pois que se viu en salvo | pela Madre do gran Rei,
292Como el Rei Don Fernando vẽo en visiôn ao Tesoureiro de Sevilla e a Maestre Jorge que tirassen o anél do séu dedo e o metessen no dedo da omagen de Santa María.
292:8nonas pód' haver mellores | outre que el houv' en si;
292:12que en todo-los séus feitos | atán ben o ajudou,
292:15Assí que en este mundo | fez-ll' acabar o que quis
292:24rei que en séu logar fosse, | e fez per que o meteu
292:25el Rei séu fill' en Sevilla, | que Mafométe perdeu
292:33feita en fegura dele, | polos óssos i meter
292:34se o achassen desfeito; | mas tornou-xe-lle en al.
292:41e en ricos mõimentos | os fez ambos sepelir,
292:45de seer rei en cadeira, | e que sa espada ten
292:54que mostrou en este feito | o que naceu por Nadal.
292:55Ca o bon Rei Don Fernando | se foi mostrar en vijôn
292:57quér' est' anél tẽer migo, | mas dá-lo en ofreçôn
292:63Mas ponnan-mi en gẽollos, | e que lle den o anél, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
292:68en sonnos; e mantenente | fóra do leito saiu
292:71E en catar a omagen | havía mui gran sabor,
293:7Esto foi en Lombardía | dun jograr remedador
293:18tẽendo séu Fill' en braço. | Mas non fez i oraçôn,
293:24que en pées estar non pode | e lógu' en térra caeu; (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
294Como ũa mollér que jogava os dados en Pulla lançou ũa pédra aa omagen de Santa María, porque perdera, e parou un ángeo de pédra que i estava a mão e recebeu o cólbe.
294:4que fezo Santa María | en Pulla; e ben sabiades
294:6mais o coraçôn en ela | e sejades chus creentes.
294:22que en Déus sas voontades | tẽen sempre mui ferventes.
294:33onde aquela omagen | foi depois en car tẽuda
295Como Santa María apareceu en visiôn a un rei que a servía en todas aquelas cousas que el sabía e podía, e semellava-lle que se homildava contra el en gualardôn do serviço que lle fezéra.
295:28en ela e que rogassen | por el Rei de coraçôn.
295:29E elas assí fezéron; | e a Virgen en vijôn
295:33a omagen os gẽollos | ant' el en térra ficou
295:35Mas el Rei deitou-s' en térra | ant' ela, tendud' en cruz,
295:44e al Rei en outro día | llo contaron e de ren
296:8que en Conturbél fezo, | per com' escrit' achei,
296:17E a Virgen non quiso | que en séu don falir
296:31sempr' en aqueste mundo | bõa vida fará,
297:5en Déus e ena sa Madre, | per que séu amor hajades,
297:6o que nunca haver pude | quen en eles ben non cree.
297:12d' obrar en aquela cousa | que acha enderençada
297:22en que foi travar un falsso | frade que en Déus non cree,
297:38daquesto que el há dito, | pois que en ela descree.”
298:3Gran vertude faz en doentes sãar,
298:8que en Seixôn fez a Madre do gran Rei;
298:18a tod' aquel que en romaría for.
299Como Santa María vẽo en visiôn a un freire e mandou-lle que désse ũa sa omagen que tragía a un rei.
299:9e en loá-la gran sabor prendía;
299:12a séu cólo, en que muito criía,
299:14d' almafí, que séu Fill' en braços ten.
299:15E ũa noit' en séu leito jazía,
299:30que lle diss' assí en mui gran desdên:
301Como Santa María de Vila-Sirga tirou un escudeiro de prijôn, que o tiínnan en Carrôn pera matar.
301:4a Virgen en Vila-Sirga, | na sa eigreja honrrada,
301:7Ca el en mui grandes férros | e en cadẽas jazía
301:8pres' en Carrôn, ca fezéra | por que a morrer devía;
301:15que en tal prijôn non moira | nen ar seja justiçado;
301:25e achou-s' en Vila-Sirga, | e foi ende ben certeiro
302:2non sofre que en sa casa | façan furtos nen vilezas.
302:7Este con outra gran gente | vẽo i en romaría,
302:10lle furtou da esmolneira | por crecer en sas requezas.
302:21que non quis que en sa casa | fossen per nulla maneira
303:10sejan e non façan cousas | per que cáian en errança.
303:26fais que est' érro que fige | que cáia en obridança
303:28Respôs-ll' entôn a omagen | manss' e en bon contẽente:
303:30tanto que hoi mais téu feito | nono metas en balança.”
303:37e en logar de com' ante | a fería, faagou-a,
304:1Aquela en que Déus carne | prendeu e nos déu por lume,
304:4grand' en ũa sa eigreja, | e demóstra cada día,
304:5en ũ' aldea que nome | há Ribéla, u soía
304:9en que há ben cinc' altares, | u gran vertude sobeja
305Como Santa María fez ũa carta de pẽedença que tragía ũa mollér pesar mais en ũa balança que quant' haver poséron na outra
305:15Tod' esto lle pos en carta, | e des i ar seelou-a;
305:17en séu sẽo, e tan tóste | pera sa casa levou-a.
305:20dentr' en ũa seeleira | en que a mui ben guardava;
305:52mas mui mais pesou a carta | en que havía tesouro
305:54atanto que en Déus hajan | ben firmes sas entenções.
306Como Santa María fez converter un herége en Roma que dizía que Santa María non podía seer virgen e haver fillo.
306:3E com' é hóm' atrevudo | en querer saber razôn
306:8a un herége en Roma, | e contan que foi assí, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
306:30en creer ataes cousas | nen sól i mentes meter.”
307Como Santa María tolleu ũa gran tempestade de fógo en térra de Cecilla.
307:3E dest' en Cezilla mostrou ũa vez
307:6a térra e pos os céos en redor.
307:11En aquesta térra un mui gran mont' há
307:16que en aquel monte fógo s' acendeu
307:32foi en visôn, muito houve gran prazer;
308:4que mostrou en ũa vila | que Rara sóen chamar,
308:5qu' é en térra de Sosonna, | e per com' oí contar,
308:7Aquesta mollér punnava | sempr' en servir e honrrar
308:9de lle fazer nulla cousa | que lle jouvéss' en pesar,
308:13e de caer en grand' érro | e de mui mal enfermar.
308:19Estando en esta coita, | esforçou-se de falar,
309Esta é como Santa María vẽo en visôn en Roma ao Papa e ao Emperador e disse-lles en qual logar fezéssen a eigreja.
309:1Non deven por maravilla | tẽer en querer Déus Padre
309:4que mostrou Santa María | en Roma, nóbre cidade,
309:5eno tempo que ja éra | tornada en creschandade,
309:7En aquel tempo en Roma | un Papa santo havía,
309:10en que Déus quis prender carne | e fazer dela sa Madre.
309:11En aquel tempo tan bõo, | de que vos éu óra digo,
309:15E porque en todo Roma | non éra entôn eigreja
309:18en que fosse Déus loado | e ela que é sa Madre.
309:24en séu leito e dormindo, | e en sonando viía
309:35contando-lle tod' a feito | en qual maneira dormira
309:36e en jazendo dormindo | a Santa María vira,
309:38en que foss' ela loada | e Déus, verdadeiro Padre.
309:41muita név', en aquel lógo | a sa eigreja ergesse,
309:42en que fosse Jesú-Cristo | load' en ela, sa Madre.”
309:50éra, en que hoj' é feit' a | eigreja da Virgen Madre.
310:26ta mercee en mi seja
311Como Santa María de Monsarrat resuscitou un hóme que ía alá en romaría e morreu na carreira.
311:3Ca se en fazer serviço | a un bon hóme pról ten,
311:6ca descre' en Déus, séu Fillo, | e en ela que Madr' é.
311:11El alí en romaría | ía dous vezes ou tres
311:13e rogou-lli que na fésta | qu' é en meógo do mes
311:15Entôn ambos s' acordaron | por en romaría ir
311:23que en quen fér lóg' afoga | ou talla ou queimar faz.
311:43que me livrou de sas mãos | u éra en poder séu;
312Como o cavaleiro non pude comprir sa voontade con sa amiga na casa en que lavraran a omagen de Santa María.
312:2eno logar en que seve | da Virgen a sa fegura.
312:8non há muit', en Catalonna | a Madre do poderoso
312:16e porên dentr' en sa casa | lle déu en que a lavrasse
312:17ũa cámara fremosa | e hórt' en que s' apartasse,
312:20en semellança da Virgen | santa benaventurada,
312:29ficou dela en tal guisa | que sól comer nen bocado
312:33e cuidand' en sa amiga | en como a havería,
312:34o sen a perder houvéra | e caer en gran loucura.
312:35Mais entrou-ll' en voontade | que aquelo non fezésse,
312:46E el deitou-se con ela | en ũa casa escura
312:51Ambos lógu' en outra noite | dessa casa se mudaron
312:60en querer con sa amiga | jazer u fazer mandara
312:62daquel feito; e porende | caeu en mui gran tristura.
312:64e lógo en outro día, | sen neũa demorança,
313Esta é da nave que andava en perígoo do mar, e os que andavan en ela chamaron Santa María de Vila-Sirga, e quedou lógo a tormenta.
313:16pelo mar en gran tormenta, | e quanta gent' éra i
313:17estavan en mui gran coita; | e, assí com' éu oí,
313:27Todos en perígoo éran | e en gran coita mortal, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
313:31que ela en Vila-Sirga | fez e faz a quantos van
313:47Pois que tu en Vila-Sirga | aos cégos lume dás
313:54branca en aquela nave, | com' a néve sól caer.
313:60e a nav' en outro día | en salvo pórto prendeu,
314:3que fezo Santa María, | segund' en verdad' achei;
314:6En Segóvia est' avẽo, | e non há mui gran sazôn,
314:22en poder e que é Madre | de Déus, fezo que decer
314:29sabor.” E o cavaleiro | disse come en desdên:
314:30“En fazer oraçôn longa | muito o tenno por mal,
314:31e demais que foi fazê-la | en un ávol muradal
314:35o lume d' ambo-los ollos, | e en térra se tendeu
314:37dizendo: “Quen me posésse | óra en Jerusalên!”
315Esta é como Santa María guareceu en Tocha, que é cabo Madride, un meninno que tiínna ũa espiga de triígo no ventre.
315:5cabo Madrid' en Tocha, | logar religïoso,
315:7En ũ' aldea préto | de Madride morava (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
315:12Ca aquela mesquinna | foi, en com' aprendemos,
315:14séu fill', aquel meninno, | en braç' houve levado.
316:3Desto direi un miragre | que conteu en Portugal,
316:4en Alanquér, un castélo, | e quéro-vos dizer qual;
316:5e vós punnad' en oí-lo | por aquel que pód' e val,
316:9nen que tennades en pouco | séus feitos nen en desdên,
316:11En aquela vila houve | un crérigo trobador,
316:16Don Sancho en aquel tempo; | e com' en verdad' achei,
316:22en guarir çopos e mancos | e cégos alumẽar.
317:4en Galiza un escudeiraz peôn
317:8do Monte, porque en logar alt' está;
317:11en ũa fésta, per com' éu aprendí,
317:43Mais avẽo-ll' en como vos éu direi:
317:51en tal guisa, que pois nunca disse ren
318:7En Fita conteceu esto, | en ũa vila que jaz
318:14en com' éra de mal chẽo | vos direi, se vos prouguér.
318:42e dereit' é que tal haja | quena en pouco tevér.
319Esta é como Santa María guariu en Terena ũa manceba raviosa.
319:14saúd' en séu córpo de door dultosa
319:19A alên Badallouz en Xerez morava
319:23que a non podían tẽer en prijões,
319:27Vivían en coita con ela mui fórt' e
320:22creend' en el mui cedo.
321Esta é como Santa María guareceu en Córdova ũa moça dũa grand' enfermidade que havía.
321:2sãar, en mui pouco tempo | guareç' a Santa Reínna.
321:4o enferm' en grandes tempos, | sãa per sa gran vertude
321:6vos direi un séu miragre | que fez en ũa mininna.
321:11Sa madre con coita dela, | en tal que lla ben guarissen,
322Como Santa María guariu ũu hóme en Évora que houvéra de morrer dun ósso que se ll' atravessara na garganta.
322:3Ca nos non acórr' en día | sinaado nen en hóra,
322:4mais sempre en todo tempo | d' acorrer no-nos demóra
322:5e punna en todas guisas | como non fiquemos fóra
322:11En Évora foi un hóme | que ena Virgen fïava
322:13e avẽo-ll' ũa noite | en sa casa, u cẽava,
322:21assí que en pouca d' hóra | o houve tan fórt' inchado,
322:35mas guisou que en tossindo | lle fez deitar mantẽente
323Como Santa María ressucitou ũu meninno en Coira, ũa aldea que é préto de Sevilla.
323:4ben o que ll' a guardar déren | e tẽer en sa comenda.
323:7En Coira, cabo Sevilla, | foi este miragre feito
323:14O padre, con coita dele, | en sas faces déu palmadas
323:31Ca lógu' en aquela casa | entrou a Sennor comprida
323:34hóme de ren en sa casa, | nen sól as pórtas britadas.
323:39foran, que sól non tangeran | en elas, nen nïún dano
324Como Santa María guareceu en Sevilla ũu mudo que havía dous anos que non falara.
324:7Aquesto foi en Sevilla, | per quant' end' éu aprendí,
324:10fazer mui grandes miragres | en enfermos guarecer.
324:14en ela, e amïúd' i | a ían porên veer.
324:15Ond' avẽo pois na fésta | do día en que naceu
325:6e de Déus en nïún tempo | perdôn haver non devía.
325:11Na térra d' África houve | en Tánjar ũa cativa
325:16dun logar en que miragres | faz a de Déus Madr' e Filla,
325:19Esta con outra cativa | jazían en prijôn fórte
325:20dũa moura que o démo | fillou pera si en sórte,
325:34aa eigreja da Madre | de Déus que é en Tudía.”
325:39Pois a cativa espérta | foi, achou-s' en un caminno
325:46e diss': “En térra de Tánjar | me sõo como soía.”
325:64en Tudía na eigreja | da Reínna corõada,
326:9en Tudía esta Sennor de prez,
326:36en pós eles, buscando-os assaz,
327:5Jesú-Crist' en Odimira, | como vos óra direi,
327:6u ela fez ende muitos | outros en aquel logar.
327:8ca ũa mollér séu pano | foi dar en ofereçôn
328:5e corrudo del Mafomét' | e deitado en eixillo
328:11Este logar jaz en térra | mui bõa e mui viçosa
328:14tant' é, que de dur sería | en un gran día contado.
328:20en que entran muitas aguas | e per que ven gran navío;
328:22e en cada un daquestes | há muito bõo pescado.
328:23Ond' en este logar bõo | foi pousar ũa vegada
328:27El pousand' en aquel lógo | e sa fróta envïando
328:41que pola hóst' ascuitando | de pousada en pousada
328:51Ond' el Rei en mui gran coita | éra daquesto, sen falla,
328:63e disso com' en sannudo | al Rei: “Non sáia dest' ano
329:8en Tudía, na eigreja | da Virgen, e foi assí
329:10tod' en redor pela térra | e mui gran dano fazer.
329:12tod' en redor da eigreja, | e do séu foron fillar
329:29leixou ir os outros todos | e foi en mui gran desdên
329:30fillar quant' ofereceron | e en sa bulssa meter.
329:53e catemos se a trage | e tornemo-la en paz
330:10En qual per sa homildade
331:1Ena que Déus pos vertude | grand' e sempr' en ela crece,
331:4que o que en ela cree | non busc' outra meezinna;
331:7Onde daquest' un miragre | en Rocamador avẽo
331:10Jesú-Crist' en ela carne | fillar con que nos nodrece.
331:12boínno dũus doz' anos, | e sempre s' en el catava
331:13en com' éra fremosinno, | e mil vezes lo beijava
331:38andando dũus en outros. | Mas a que nunca falece,
332Esta é como en ũu mõesteiro eno reino de Leôn levantou-se fógo de noite, e mató-o a omage de Santa María con o véo que tiínna na cabeça.
332:8que avẽo en Carriço, | per com' en verdad' achei,
332:13meninno, ontre séus braços, | e sé en un chapitél
332:16han en aquesta omagen, | e van i de coraçôn
332:33en poder os elementos; | ca nen un non vai nen ven,
332:34senôn quanto o séu Fillo | quér en eles ordinnar,
332:53e pois deitaron-s' a prézes | cab' o altar en redor,
333Como Santa María de Terena guariu ũu hóme contreito que andava en carreta mais havía de quinze anos.
333:2en aqueles que a chaman | de coraçôn noit' e día.
333:8en Terena esta Virgen, | Madre do Fillo bẽeito,
333:9en un mesquinno que éra | de todos nembros contreito
333:10si que en carret' andava | mais de quinz' anos havía.
334:3E desto fez en Terena, | ond' haveredes sabor,
334:7Este, per quant' hei apreso, | en Aroches gran sazôn
334:10de mórt', houv' en si fillado | tal mal ond' houv' a morrer.
334:20ao agro a téu amo, | punnarei en cho gracir,
335Como Santa María converteu un gentil que adorava os ídolos, porque havía en si pïadade e fazía caridade aos póbres.
335:1Com' en si naturalmente | a Virgen há pïadade,
335:2assí naturalment' ama | os en que há caridade.
335:3En amar os que ben fazen, | Déus, Déus, non me maravillo,
335:6por mostrar en nós sas óbras | quaes son e sa bondade.
335:13eno tempo dos gentíis | a un hóme en Cezilla, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
335:15E pero que gentil éra | e que en Déus non criía,
335:20quanto de comer havía | déra en un mao ano (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
335:23soube de Déus seer Madre | apareceu-ll' en figura
335:24de mollér con fill' en braço | con mui póbre vestidura,
335:37en sas mãos, e foi lógo | dereito aa cozinna
335:42e levou-as en sa mão | de mui bõa voontade.
335:64que fill' en braço trouxésse, | ou que nom' havía essa,
335:70de mollér con fill' en braço, | de duvida m' ên sacade.”
335:77con séu meninno en braços, | e o feito lle contaron
335:78de séu Fillo Jesú-Cristo, | hóm' e Déus en Trĩidade.
336:1Ben como punna o démo | en fazer-nos que erremos,
336:17e mesurad' en séus feitos; | pero tan luxurïoso
336:22e que non é en séu siso, | e de taes connocemos.
336:24non estand' en un estado, | mais caend' e levantando,
336:25viu en vijôn a Reínna | dos céos, e el chorando
336:26lle disse: “Sennor, mercee, | ca en ti a acharemos
336:32e disse-ll: “A esperança | que hás en mi é perduda
336:43Entôn foi-s' a Virgen santa; | e lógo en outro día
336:48mui bõa, assí com' hóme | que sempr' en séu ben avanta,
337:5que a Ultramar quería | ir, e foi i en vijôn
337:10ant' ía travar en muitos, | e dos panos lles tirar,
337:18un séu caval' en que fosse, | polo mais apessõar.
337:19E ind' en aquel cavalo, | houv' assí de contecer
338:6que nos quér ao inférno | levar, en que nos afume.
338:7Un hóme bõo havía | en Évora na cidade
338:8que havía séu mancebo, | per com' aprix en verdade,
338:22dizendo: “Rei Jesú-Cristo, | tu que en Jordán no frume,
338:30E jurou que en tal día | non comess' érga legume.
339:1En quantas guisas os séus acorrer
339:3Ca acórre en coit' e en pesar
339:4e en door a quena vai chamar,
339:9sôbelo mar, e jur' en bõa fé
339:13e per térra, ca en logar está
339:15Porend' en Cartagena se partiu
339:43en Alecant'. E lógo que chegou
339:58enquant' en aqueste mundo viver.
340:44Ca sempre en ti atura
341:2outrossí en salvar punna | os que en tórto non jazen.
341:3Desto direi un miragre | que en térra de Gasconna
341:10como se fezésse tórto, | en que outras muitas jazen.
341:11En coidando que ll' errara, | dava-lle mui maa vida,
341:18de vós se han d' haver pẽa | os que en tórto non jazen.”
341:26e maa ventura venna | a quantos en esto jazen.”
341:27Diss' ela: “Ja Déus non queira | que éu en tal tórto jaça,
341:29e sequér en un gran fógo | en meo daquela praça
341:32mais en aquel altar santo | do Poi quéro que juredes
341:36en tal que maa sospeita | per ren de mi non hajades.”
341:47Pois sa razôn acabada | houv', en un brïal ben feito
341:50non houve, com' han aquelas | que en culpa mortal jazen.
341:52havend' en Santa María, | que é verdade, creença,
341:54en lle seer saborosas | ben come as móles fazen.
341:55Assí que non foi ferida | nen en pée nen en mão
341:56nen en nïún outro nembro, | ant' houv' o córpo ben são;
341:66miragres eno gran livro, | en que outros muitos jazen.
342Como Santa María fez parecer a sa omage d' ontre ũas pédras mármores que asserravan en Costantinópla.
342:3Ca en fegurar as cousas | da fegura que hoj' han
342:11Porend' en Costantinópla | avẽo, com' aprendí,
342:15por fazer távoas grandes | pora põer en redor
342:20tẽendo séu Fill' en braço, | que dela carne fillou.
342:24e alí sé hoge día, | en que han gran devoçôn
343:4en que jazía o démo; | mais aquel Déus que sãava
343:10en tal que gente m' oísse | que me mui ben ascuitasse.
343:11Ond' avẽo en Caorce | dũa mollér que sa filla
343:28por veê-la lles dizía | aquelo en que pecavan;
343:34consell' en esta mia filla | com' o démo a leixasse.
344:6que ela fez en Tudía; | e meted' i ben femença.
344:8en aquela sa eigreja | de Tudía maravilla
344:15Assí foi que essa noite | muit' en paz alí jouvéron;
344:33en como fora miragre; | e partiron-se pagados,
345Como Santa María mostrou en visôn a ũu Rei e a ũa Reínna como havía gran pesar porque entraron mouros a sa capéla de Xerez.
345:2quando en algũa cousa | filla pesar ou prazer.
345:5que conteceu en Sevilla | quando foi o apelido
345:19tan fèramente, en guisa | que un ric-hóme honrrado
345:27E el estand' en aquesto, | ar vẽo-ll' outro mandado
345:37que ll' envïou en acórro, | e foron i en dous días;
345:41e que per nulla maneira | en el morrer non quería,
345:47E prenderon quantos éran | en ele sen demorança,
345:51Aa hóra que aquesto | fazían, ben en Sevilla
345:53viu en sonnos, com' aquela | que é de Déus Madr' e Filla
345:55E tragía en séus braços | un tan fremoso mininno
345:64e, por Déus, este mininno | que tragu' en braços fillade
345:73E ela lle respondía | ben de dereit' en dereito:
346:1Com' a grand' enfermidade | en sãar muito demóra,
346:2assí quen guareç' a Virgen | é guarid' en pouca d' hóra.
346:6e juïgará o mundo | tod' en mui pequena hóra.
346:7En Estremoz, ũa vila | de Portugal, foi aquisto
346:15e en mui pequeno tempo | foi o braço tan inchado
347:3Desto direi un miragre | que en Tudía avẽo,
347:8en riba d' Aguadïana | morava; mais pois houvéra
347:12aa eigreja da Virgen | santa que é en Tudía;
348:3Desto direi un miragre | que avẽo en Espanna,
348:15El en aquesto cuidando, | ũa noite en dormindo
349Como Santa María mostrou muitos miragres por ũa sa omagen que tragía ũu Rei en sa capéla.
349:20en sãar enfermidades; | e esta se lle dobrava
349:28en prazo de poucos días. | E loores porên dados
350:36Déus fillou en ti pousada
350:46de Déus en ti enchoíste;
351Esta é como Santa María acrecentou o vinno na cuba en Arconada, ũa aldea que é préto de Palença.
351:4que mostrou Santa María, | com' éu en verdad' achei,
351:9que tragen i pan e vinno | en carretas, e ben i
351:13en fazer grand' alegría: | quen soube luitar, luitou,
351:16que cozían en caldeiras | grandes e íanas dar
351:17a póbres que as comessen. | En tod' est' a lazerar
351:24que, se non foi a madeira, | en ela non ficou al.
352:5por mui grande o terredes | quant' en ele mais cuidardes,
352:23E meteu muitos dinneiros | en lle fazer meezinnas,
352:26a sa eigreja do Viso, | que jaz en ũa altura.
353Como un meninno que crïava un abade en sa castra tragía de comer ao meninno que tiínna a omagen enos séus braços, e disso-ll' a omagen que comería con ele mui cedo.
353:7en comer ũa maçãa, | que ante lle defendeu
353:11Mas depois Santa María, | en que há bondad' e sen,
353:14en que vivan con el sempre | sen coita e sen pesar.
353:17dun ric-hóme que morava | en térra de Venexí,
353:30e lógu' en sa voontade | o fillou muit' a amar.
353:32o ía muitas vegadas, | ca en al neún prazer
353:35E lógu' en aquela hóra | pos eno séu coraçôn
353:52e ar enmagrecer muito, | e disso com' en solaz
353:74vósso monge, por abade | escolled' en méu logar.”
353:75E contou-lles en qual guisa | esto sabía e qual
353:81o feito deste miragre; | e à sésta, quand' en cruz
354:1Eno pouco e no muito, | en todo lles faz mercee
354:5en ela sa asperança, | ca lle fez veer aginna
354:14que tiínna que fezéra | Déus en dar-lla gran mercee.
354:15E por esto lle fezéra | de fust', en que a guardava,
354:21caeu ontr' os pés das bestas, | e foi en atal maneira
354:33en fazer que o cavalo, | que con séu pé tan mal trilla,
355:4en algũa sa eigreja, | mui ben llo per galardõa;
355:9en un hóme de Manssella, | mancebo barva pungente;
355:11Este manceb' en Manssella, | com' éu aprendí, morava,
355:15O mancebo prometera | por ir-se en romaría
355:18por comprir sa voontade | e o meter en pecado.
355:25demais vou en romaría, | e non querría en falla
355:33El foi mui maravillado | e disse-ll' en mui gran sanna:
355:35ca en tal érro fezésse | escontra a Glorïosa,
355:38e atá en Vila-Sirga | non llo ar houv' enmentado.
355:43E comprou en outro día | por séus dinneiros un canto
355:52nunca me casarei vusco, | non vo-lo digu' en trebello,
355:66E el, pois viu que sería | de tod' en tod' enforcado,
355:77Se tu, Sennor poderosa, | en algún tempo servida
355:87quando foi en Vila-Sirga, | assí como ja contamos,
355:91En outro día vẽéron | aa forca séus parentes
357Como Santa María do Pórto guareceu ũa mollér que vẽéra a sa casa en romaría e havía a boca tórta e os nembros; e começa assí:
357:5en ũa mollér coitada | que o rostro todo tórto
357:13ca en tal coita com' esta | tu sóa és meezinna;
358:20entendeu que ben guardadas | tevéra com' en tesouro
358:29e fórt', en que s' acollesse | a gente, que pavorosa
359Como Santa María do Pórto se doeu dũa mollér que vẽo aa sa igreja en romaría, a que cativaran un séu fillo; e sacó-o de cativo de térra de mouros e poso-llo en salvo.
359:3E daquest' un gran miragre | avẽo en un logar
359:25ca éu te porrei en salvo, | e esto verás tu ben,
359:26mui cedo en cas téu padre, | e sen mal e sen lijôn.”
360:4en rogar-lle que nos ame | sól non há Déus que lle diga,
360:18este méu póboo seja | e contigu' en ta companna.”
361:11En aquele mõesteiro, | segundo aprendí éu,
361:15En esta tan gran vertude | meteu Déus, com' aprendí,
361:16que as monjas que moravan | en aquel logar, assí
361:24que quen quér que a viía | en ela gran devoçôn
361:27Ond' avẽo ena noite | de Navidad', en que faz
361:37pola sa bẽeita Madre, | en que el quis encarnar
361:38e en tal noite com' esta | por nós sen door nacer.
361:41feziste que Déus o Padre, | que o mundo en si ten
361:42e en que os céos caben, | que podéss' en ti caber.”
362Como Santa María fez cobrar séu lume a un ourívez en Chartes.
362:4un miragre mui fremoso | que foi en França fazer
362:8en tod' o reino de França | ne-nas térras arredor,
362:9e en servir sempr' a Virgen | havía mui gran sabor;
362:13e déra dela por algo | e dela déra en don,
362:32dizendo: “Se alá chego, | ben hei fïúza en Déus
363:1En bon ponto vimos esta Sennor que loamos,
363:3Un trobador en Gasconna éra, e trobava
363:10e busca fórtes prijões en que o metamos.”
363:14en prijões, u jouvéssen quantos desamamos.
363:16que o trobador matasse lógu' en outro día;
364:1Quen por serviço da Virgen | mete séu córp' en ventura,
364:7Alí fazían eigreja | en que lavrava gran gente
364:13se dentr' en ela caesse, | mais que tan tóste fĩisse,
364:19ca a Virgen glorïosa, | en cujo serviç' estavan (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
364:20lavrando na sa igreja, | en que de grado lavravan,
364:22en nïún nembro do córpo | nen sól ena conjuntura.
364:28assí que en pouco tempo | a eigreja acabaron
364:30disséron que non havía | tal en tod' Estremadura.
365Esta tricentésima e sesagésima quinta é como Santa María tirou de dulta un frade noviço que dizía que a alma non éra nada, no mõesteiro de Fontefría en Narbona.
365:8sempre a noit' e o día | en séu coraçôn dultava
365:10tóst' e que se desfazía | come fum'; e en verdade
365:11tiínna de tod' en todo | aquesto que assí éra.
365:13que o metía en dulta, | e cuidava i mui féra-
365:27e verá aqueste monje | que anda en gran loucura
365:28en cuidar que non é nada | a alma, ca da altura
365:34e viveu sempr' en sa orden | con ben e con homildade.
366:1A que en nóssos cantares | nós chamamos Fror das frores, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
366:4avẽo ja en Sevilla | eno tempo que i éra
366:9en pães, hórtas e vinnas | e en quanto lles acharan.
366:32en dereito da aldea | que Coira éste chamada;
366:36que éra o que perderan, | e en el mentes meteron,
366:38e foron caer en térra. | Mais os que connoscedores
366:47éran muito en chamá-lo, | nen per siso nen per arte
366:50o que o trage en toller-lla, | punna d' haver séus sabores (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
366:51en comer quanto mais pode. | Mais Don Manüél, con manna
366:54foi, ca lóg' a ele vẽo | en un camp' u aradores (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
367:2e fremosos a quen s' en ela fía.
367:3Ca en aquele que s' a ela chama
367:5macar jaça en leito ou en cama
367:10en todo tempo, de noit' e de día.
367:15que en mui pouco tempo acabada
367:19Aquel Rei fora enferm' en Sevilla
367:26há com' alí; e el en romaría
368:13ll' avẽo, que en sonnos | lle disséron: “Loucura
368:21ar disséron-ll' en sonnos: | “Aínda tu comprida
368:30dormindo, viu en sonnos | quen lle disse: “Vaamos
368:33en que méu Fillo pósto | foi, ond' éu fui prennada,
368:36e lógu' en ũa barca | entrou, e pois entraron
369Como Santa María guardou de mal ũa bõa mollér de Santarên dun alcaide malfeitor, que a quiséra meter en pérdeda de quant' havía por ũa sortella que lle deitara en pennor.
369:2un pex' en que achou ouro | que por si e el peitasse, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
369:6que fezo Santa María, | por que mui mais d' outra cousa | sempr' en ela confïedes;
369:9En Santarên contiu esto | a ũa mollér tendeira, | que sa cevada vendía,
369:11E collera-o por uso | en que quér que razõasse
369:12e en toda merchandía | que vendess' e que comprasse.
369:15e cobiiçava muito | por achar en que travasse
369:21Mais hei agora osmado | ũa cousa, per que lógo | en est' érro a metades:
369:24en lle furtar a sortella, | per que pois se lle achasse.
369:26e ar déron-ll' a sortella, | que en pennos a tevésse | atá que fosse pagada.
369:42mas non achou nemigalla, | pero a andou buscando; | e foi en gran coita féra
369:53E ela dizend' aquesto, | o alcaide mui sobervio | cavalgou en séu cavalo
369:64en ti, cona mui gran coita, | que se ben non conortasse.”
369:68en paraíso, ca nunca | i entrou quen se matasse.”
369:82en abrindo catou dentro | e viu jazer a sortella, | e lóg' a sa madre disse
369:92en qual guisa o houvéra, | que nulla ren non leixasse.
369:93E ela contou-llo todo | en qual guisa o houvéra; | e pois llo houve contado,
369:94ar disse-ll' el a verdade | en como a enganara, | e déu-s' ende por culpado
370:6en si quis sofrer, como diss' Isaía.
371:5en Barrameda, que éste | muit' a préto de Xerez;
371:12os ũus en romaría, | havend' i gran devoçôn,
371:26que feriu en ũas penas | e houve de perecer,
371:32dun gran saco de farinna | e deitou-s' en el de pran
371:40séu feit' en com' escapara, | loaron muito porên
371:41a Madre de Jesú-Cristo, | que o mund' en poder ten,
372:1Muit' éste maior cousa | en querer-se mostrar
372:34Jesú-Cristo, que vẽo | en ela encarnar.
374Como ũus almogavares, que sempre entravan a térra de mouros e éran desbaratados, tevéron vigía na capéla do alcáçar de Xerez e prometeron-lle ũa dõa, e entraron en cavalgada e gannaron mui grand' algo.
374:5en Xerez, na sa capéla | do alcáçar, que gãado
374:14e en correger cuidavan | muito depois en sa vida.
374:17e lógo en cavalgada | movessen en outro día,
374:29en que non gãassen muito, | ca a Virgen corõada
375:1En todo nos faz mercee
376:11El en Sevilla morando, | avẽo que séu irmão
376:13e o ben que ll' el fezéra | non lle saíra en vão,
376:14ca en serví-lo sa vida | el havía despenduda.
376:19e disse que lla daría. | E pois foi en sa pousada
376:21mais envïou-ll' a sortella, | en ouro engastõada,
376:27nemigalla non falava, | mais diss' en sa voontade:
376:29Santa María do Pórto, | e prometo-ch' en verdade
376:30seis livras de bõa cera | que en ta casa arduda
376:35esta cousa, foi pós ele | en tal que o preguntasse
376:49nos faz en muitas maneiras, | macar somos pecadores,
377:1Sempr' a Virgen grorïosa | ao que s' en ela fía
377:12en tal que aquesta óbra | sempre a mui ben fezésse;
377:14en Vila-Real a meia | dũa sa escrivanía.
377:22lle faría que peitasse, | en que al non havería.
377:32rogou, a Santa María | do Pórt', en que se fïava,
377:36lógo foi Santa María | de todo en sa ajuda
378:5porend' estorvo do démo | nono tẽemos en ren,
378:15Onde daquest' en Sevilla | fez ela miragr' atal
378:21sabê-lo, que en Sevilla | avẽo dũa mollér
379Como Santa María do Pórto se vengou dos cossárïos do mar que roubavan os hómees que viínnan pobrar en aquela sa vila.
379:4que é de Santa María, | en que el muito punnava
379:10en tal que pobrar vẽéssen | i mui ricos mercadores.
379:16viínnan pera pobraren, | des Jénüa te en Chartes;
379:22en cujo termino éra, | come hómees malfeitores.
379:35déron al Rei en Sevilla; | e depois que entregaron
379:36todo quant' alí fillaran, | en séu serviço ficaron,
380:37Ar en dar-lle loor
380:44en trobar
381Como Santa María do Pórto resuscitou un menino que morrera, fillo dun hóme bõo que morava en Xerez.
381:29e en chorando a Virgen | ar fillaron-s' a loar
382:13en logares que ja déra, | que non podía tomar
382:29e en Toledo casara | e leixara i sinal
382:33e en térra os gẽollos | ficou e disse: “Per ren
382:46en sa oraçôn, e disse | a un séu de crïaçôn:
382:53al Rei est' en voontade; | e o que ll' el prometeu
383Como Santa María de Segónça guardou ũa mollér que quería entrar en ũa nave e caeu no mar, e guareceu e sacó-a Santa María.
383:6de a servir noit' e día. | E foi en Estremadura,
383:10ía essa mollér bõa, | e en est' éra sa cura.
383:19que passou o mar en salvo | sen neún detẽemento,
383:21e des que foron en Acre, | sen outro delongamento
383:26foron en Acre tornadas, | mais non como quen atura
383:27fazendo mui gran morada | en Acre; non i ficaron,
383:31d' i entrar, e en querendo | sobir per ũa escaeira (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
383:32do batél en essa nave, | sobiu a filla primeira-
383:35E en caendo, chamando | a grandes braados ía:
383:37de Segónça, en que fío, | e fais que mia romaría
383:44e os gẽollos en térra | houvéron lógo ficados
384:18nunca houv' en fremosura, | ar é mellor das mellores.
384:22dïabo que sempre punna | de nos meter en errores.
384:24dũa grand' enfermidade, | de que éra en possente;
384:31apareceu ao frade | que o guardav', en dormindo,
384:48e o abade tan tóste | o fez meter en escrito
384:53e se en algũa cousa | ll' erraran per necidade,
385:3Est' avẽo en Sevilla | per vertude da Raínna
385:8E porend' en aquel lógo | mostrou miragres certãos
385:15Ond' avẽo en Sevilla | que déron ũa pedrada
385:24dizendo que o sãassen; | mais esto non foi en preito
385:27en que a chaga havía, | u foi da pédra ferido.
385:34nen como d' outras que arden | en algũa póbr' ermida.
386Como Santa María avondou de pescado al Rei Don Afonso con mui gran gente que convidara en Sevilla.
386:3Desto direi un miragre | que avẽo en Sevilla,
386:12en que fazía sas cortes | ajuntar, que des Toledo
386:13ben atá en Santïago | e depois dalên d' Arnedo
386:14non houv' i quen non vẽésse | por non caer en sa sanna.
386:20en fazer vósso mandado, | e demais que seeremos
386:21vósqu' en assessegamento, | por que pois non temeremos
386:25en todas sas petições | nas que pedían guisado;
386:33a vendê-lo en Sevilla; | e porende se queixavan
386:36en convidar tan gran gente, | e pescado non tẽedes.”
386:45que nos dará tal avondo | de pescado, que en França (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
386:46non acharïamos tanto | nen en toda Alemanna.” (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
389:7E daquesto en Sevilla | mostrou miragre mui grande
389:11Este miragre foi feito | en Sevilla na cibdade
389:12por un meninno que éra | mui mal doent' en verdade,
389:21dizendo que se vivesse, | que lógo en romaría
389:34fillou mui grand' en comê-los | e en bever bõos vinnos.
391Como Santa María do Pórto corregeu ũa moça contreita dos nembros que levaron alá en romaría.
391:7E esta en tal maneira | os pées tórtos assí
391:9tragía. Porên séu padre | en romaría alí
391:12aos pées en dormindo, | e tan tóste despertou;
391:24e cada ũu chorando | poso en térra sa faz,
391:26en ti e toda mercee | pora nos sempr' acorrer.
392:12quando pelos séus pecados | en al non metía mentes
392:28do alcaide, en tal guisa | que lógo o enforcasse.
392:30e el foi-s' e fez un furto, | en que passou a postura.
392:37porên non vos detennades | en destrüír gran maldade,
393:10en tal que chegass' i ante | que uviasse prender mórte.
393:29entendeu quen ben servía | aa Virgen, que en vão
398:7Ond' en atal semellança | demostrou Santa María
398:14en que dela foss' o nome | de muitas gentes loado.
398:30de consũu, e de lobos | tod' en derredor cercado.
399:6a creceren en ben sempre | e toller nemiga.
399:16en sa casa, foi cuidando | muit' a malfadada
399:32e levaría o démo | ta alma en sórte;
399:41maenfestou-s' e en orden | entrou muit' aginna,
401:6nen eno gran jüízio | entre migu' en razôn,
401:17e que en este mundo | queira que os encréus
401:29tẽen e en Espanna | gran part' a méu pesar,
401:38e que póssa mias gentes | en justiça tẽer,
401:43en este mundo, queira | que faça o mellor,
401:63móstra sempr' en séus feitos, | e daqueles que dan
401:70pero que sempr' en ela | muito faland' están.
401:73siso, per que non cáia | en pecado mortal,
401:77e de quen ten en pouco | de seer desleal,
401:79e de quen en séus feitos | sempr' é descomunal.
401:88en algũus logares, | segundo que éu sei,
401:91Tantas son as mercees, | Sennor, que en ti há,
401:97mi acórra en mias coitas | por ti, e haverá
401:99en ti quen soubér esto | e mais te servirá
402:6dixe de vós, en que ren non mentí.
402:8mais catad' o gran ben que en vós jaz;
402:15Non catedes en como fui errar,
403:40sobr' el en apelido.
403:64pois en poder allẽo.
404:5en séu poder e nos fez de non ren
404:14que en sa térra non havía par.
404:21e en aquesto éra tan leal,
404:26polo ben que Déus pos en ti loar.
404:32bẽeito seja, ca en el fillou
404:41en tal enfermidad' a que judéus
404:58que en gẽollos t' ía saüdar.
404:82en se a Santa María deitar.
405Esta septüagésima novena é como Santa María faz en Costantinóbre decer un pano ante sa omagen.
405:9mostrou en Costantinóbre
406:16en si mui grandes, | que nos de tristezas
406:44troux' en séus braços, | que nos dé caminno
406:55e nós roguemos | en nóssos cantares
407:6escrit' en livro, e dizía assí
407:9en un cativo d' hóme que foi errar
407:10porque do pée en ũa pédra dar
407:16e non quér' en Déus creer.”
407:23e con mui gran coita en térra caeu
407:27o deitaron en un leito e assí
407:33Mas pois, na fésta en que Déus resurgiu,
407:38en paz, porende praz a Nóstro Sennor
408:6con vertude que en si há.
408:8en Salas, u móstra muitos, | esta ben-aventurada
408:10recebeu en Lombardía.
408:12e foi en ũa fazenda | bõo, ardid' e ligeiro;
408:26que foss' i en romaría.
409:52en fazer-lle sabores,
409:67en fazer sinaadas
409:84en esto companneiros
410:7Pero direi ant' en bon son
410:27‘I’, indo de ben en mellor
411:30porend' entrar non deves | en casa tan sagrada.”
411:36que con coita chorando | se deitou en séu leito
411:65en logar apartado, | que vida mui cativa
411:80caeu e jouv' en térra | fóra de séu sentido,
411:84que tal péça en térra | esmorido jouvéra.
411:94guardade-mi os gãados | en aquesta mallada.”
413:6en ela pres carne que el non havía,
413:12fossen e en córpo de mollér achadas,
413:21que pero a passa, en nulla maneira
414:8en tres guisas dũa virgĩidade.
414:13e ar foi-o en aquela sazôn
414:16e assí foron tres en unidade.
414:20en que nos mostrasse humanidade
414:33E tant' houv' ela en si homildade
414:37en que el pose tan gran bẽeciôn
417:5quando lle déu Jesú-Cristo, | séu Fill', en ofereçôn,
417:18trões aquí, ben me póde | des hoi mais en paz levar.
418:5foren punnen en serví-la | e se guarden de falir,
418:9aqueste Santa María | houv' en si, por que prender
418:10vẽo Déus en ela carne, | con que nos pois julgará.
418:12aqueste Santa María | houv' en si, per bõa fé,
418:19O quarto é fortaleza; | e aquesta houv' en si
418:21u Déus en ela pres carne | e foi hóme, ca des i
419:8vos quér', e en qual guisa | a vẽo Déus levar
419:15E depois morou sempre | dentr' en Jerusalên,
419:23E un ramo de palma | lle déu lógu' en sinal
419:26séu Fillo Jesú-Cristo, | que en ela encarnou.
419:31por honrrar-t' en ta mórte.” | E foi-se lógu' entôn
419:34morava, e tan tóste | en séu banno entrou.
419:40de com' en ta comenda | o do mui bon talán
419:42me deves en mia mórte, | pois te mi acomendou.
419:47Enquant' eles en esto | falavan entre si,
419:57que cras en aquel día | deste mundo m' irei,
419:62e ela en séu leito | ant' eles se deitou.
419:74en atal sepultura | com' ela t' ensinou.”
419:75Esto foi en agosto, | en meiante do mes,
419:78Apóstolos e en Jo- | safas lo enterrou. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
419:79E pois la enterraron | en sepulcro mui bél,
419:120en térra se deitaron, | pedindo per Aióz
420:3Bẽeita foi a hóra | en que tu gẽerada
420:5e bẽeito, o día | en que pois fuste nada (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
420:9e bẽeita a agua | en que fuste bannada
420:23e bẽeit' a ta carne | en que jouv' enserrada
420:49Bẽeita u houviste | en sobind' encontrada
420:61Bẽeita u os santos | en mui gran vóz alçada
420:72haja en este mundo, | e me dês por soldada
421Esta undécima, en outro día de Santa María, é de como lle venna emente de nós ao día do jüízio e rógue a séu Fillo que nos haja mercee.
421:5pois estás en sa companía
422:6E en aquel día, | quand' ele for mais irado,
422:7fais-lle tu emente | com' en ti foi enserrado.
422:15di com' en Egipto | non achast' aguas nen fontes.
423:18andou en ela e sofreu gran mal.
423:22tornaron u por nós pres mórt' en cruz.
423:24que en fazê-las non fillou afán;
424:4en que lles foi aparecer.
424:5Esto foi quand' en Beleên
424:41mas quand' en Beleên foi, non
425:37en Galilea, u está
426:4en térra por nós e da Virgen nacer,
426:7Onde foi assí que en Jerussalên
426:26fez en Mont' Olivete ant' os hebréus.
427:17mellor que nunca sage en todo o mund' aprendeu.
427:20en ũa casa por aquel don receber;
427:38en Babilonna, u foron erger
427:48e en tal guisa quis Nóstro Sennor vencer
Cantigas de Santa Maria for Singers © 2025 by Andrew Casson Terms of use Database built 2019-10-06 at 18:32 UTC