Text concordance

Please read the notes on Using the text concordance if you have not already done so.

If you just want to find a cantiga from the first few words of the lyrics, try the Index by incipit instead.

Cantigas processed: 420

Total lines: 21656

Total words: 162244

Total distinct word forms: 10224

Alphabetical index: A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Z

Word:    Show references: always for single word results never   
1 word formCountReferences
SE1386
B:28senôn se é per sa grand' ocajôn,
B:32ca sei de pran que, se a ben servir,
B:37Onde lle rógo, se ela quisér,
B:39en méus cantares e, se ll' aprouguér,
2:50se tu non és, s' assentasse,
2:53ca Déus del se vingaría.”
2:60en se vestir aquel pano,
3Esta é como Santa María fez cobrar a Teófilo a carta que fezéra cono démo, u se tornou séu vassalo.
3:35que, se non per rógos téus,
4:40ant' os outros se metía.
4:46lógo dalí se partía
4:80se se d' algún mal sentía.
5:27Depoi-lo Emperador se foi. A mui pouca de sazôn
5:35e pois que tod' est' houve feito, pera Roma se tornou;
5:36mas ante que d' Ultramar se partisse, mandad' envïou
5:40barva non fez nen cercẽou cabelos, e mal se vestiu;
5:50que se leixou do palafrên en térra caer.
5:76de o crïar muit' apóst' e mui ben muito se trameteu;
5:96neno téu Fillo de mi non se nembra, como fazer sól?”
5:98tas mãos dela, se non, farei-te perecer.”
5:102ca, se o non fezérmos, en mal ponto vimos séu solaz.”
5:112nen fame, come se sempr' houvésse comudo carn' e pan;
5:146E con pesar séus panos se fillou a romper.
5:158u se metesse por mais o mund' avorrecer.
6:18e de que se mais pagava | quen quér que o oía,
6:34e levó-o a sa casa, | pois se foron as gentes;
6:43se o viran; e un hóme | lle diss'; “éu o vi ben quando
6:51ou viv' ou qual quér que seja; | se non, farás-me gran tórto,
7:44e se guarida achou,
7:52dizendo: “Se Déus m' ampar,
8:15e pois diss': “Ai, Grorïosa, | se vos prazen estes méus
8:28“Don jograr, se a levardes, | por sabedor vos terremos.”
8:35e ant' o jograr en térra | se deitou e lle pediu
9Esta é como Santa María fez en Sardonai, préto de Domás, que a sa omagen, que éra pintada en ũa távoa, se fezésse carne e manass' óio.
9:23se ides a França.”
9:32que, se vos prazía,
9:54se a que amamos
9:78que, macar se fora, | non perdera medo
9:101ca, se a levamos
9:130e foi-se a casa | da dona honrrada.
9:138onde prazer houve, | e ir-se quiséra;
9:152se fez e saía
10:17se éu per ren póss' haver séu amor,
11:48dos ángeos, se partía
12Esta é como Santa María se queixou en Toledo eno día de sa fésta de agosto, porque os judéus crucifigavan ũa omagen de cera, a semellança de séu Fillo.
12:8e quand' entrou na segreda | e a gente se calou,
13:10mas a Virgen, de Déus Madre, | lógu' entôn del se nembrou.
14:13vida gran sabor havía; | mas por se guardar de mal
14:38se non por Santa María, | a que Déus lo déu en don.
15:40filla-o, se te jaz en prazer.”
15:43E mais ti digo que, se conqueiro
15:49e se t' aqueste pan non refeiro,
15:52houve, tornando-se diss' atal:
15:59Pois se tornou aos da cidade,
15:92San Mercuiro lógu' ir-se leixou
15:123E se daquesto, pela ventura,
15:144ca se non detevéra nenllur
16:13u se non provasse tan ben, que conde nen rei
16:19Macar o cavaleir' assí despreçar se viu
16:24com' hóme fóra de séu siso, se foi entôn
16:29que pelo dém' éra; e porên se trameteu
16:32se esta dona vós queredes, fazed' assí:
16:60“Se me por amiga quéres haver, mais rafez,
17:15A dona, pois que prenne se sentiu,
17:21e mostrando-se por devinnador,
17:37“O ben”, diss' ela, “se prazo houvér
17:42se non, a tésta lle seja tallada.”
17:43A bõa dona se foi ben dalí
18:38foi-se correndo
18:66que se alguên quería
19:1Gran sandece faz quen se por mal filla
19:16lógo da eigreja saír-se quiséron;
19:24lógo por culpados muito se sentiron;
19:27Pois se repentiron, foron mellorados
21:5non é maravilla se del gaannou
21:44da primeir', e pois tornou-se-ll' en sabor; (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
22:4en defender quen se chamar por séu;
22:27E fillaron-se lóg' a repentir
23:18se non fosse pola Madre do Véll' e Meninno.
23:22se non, nunca vestirei ja mais lãa nen linno.”
24:11se vía omagen seer
24:23se mostrou a pouca sazôn
25:18provar se ll' algu' emprestaría.
25:22sobre bon pennor, se mio déres.”
25:44ambos se foron mantenente,
25:53diss' el, “se daquí longe for
25:56se éu pagar non llo podía
25:65ca se de coita a morrer
25:71ca ben se soub' entrameter
25:105ca non se podía sofrer
25:110se guardou de séus companneiros
25:120fora; se non, que el diría
25:133e se o dissér en mia faz
25:141de Déus, se esta paga fiz,
26Esta é como Santa María juïgou a alma do Roméu que ía a Santïago, que se matou na carreira por engano do dïabo, que tornass' ao córpo e fezésse pẽedença.
26:1Non é gran cousa se sabe | bon joízo dar
26:9Sobr' esto, se m' oíssedes, diría
26:14porque se foi matar.
26:22e non se mãefestou o mesquinno;
26:24se lle foi mostrar (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
26:34se sabor hás de seer méu amigo:
26:43lógu' entôn se degolava,
26:60e, se Déus m' ampar,
26:68se foi desperentar.”
26:80por se depois salvar.
27:12e a Cesar se foron ende queixar,
27:49que foi a primeira que se nunca fez
28:21que se per força prender
28:28se Déus m' ajud' e parca,
28:54se a Virgen mui santa
28:91teve-se por pecador,
28:99Pera San Germán se foi
28:121o reino, se Déus m' ampar,
29:12foron, se Déus me perdôn,
30:1Muito valvéra mais, se Déus m' ampar,
30:3se nos non désse Déus a que rogar
30:22póde, se Déus m' ajude,
30:30se o nós non perdermos
30:34se nós firme creermos
31:1Tanto, se Déus me perdôn,
31:23E porque o aldeão | desto muito se temía,
31:26a vaca, se ben m' ajudas
31:45come se con aguillôn
31:47Pois foi en Santa María, | mostrou-se por bestia sage:
31:48meteu-se na sa eigreja | e parou-s' ant' a omage;
32:17foi, se éra ren
32:26lógo se foss' ên.
32:35te quites; e se non, | d' hoj' a trinta días
32:41O Bispo levou-se | mui de madurgada,
33:15se foi, que os bastimentos
33:24e porên se foi cambiar
33:27deles quis e se lançar
33:34se fillaron sen tardar
33:35per se da nav' alongar
33:51se guarira per nadar,
33:55e disse: “Se Déus m' ampar,
35:2dereit' é que s' en mal ache | se llo pois quisér toller.
35:13que ardeu tan fèramente | que se fez toda carvôn;
35:20se fora, como vos digo, | houvéron-se d' acordar
35:21que se fossen pelo mundo | conas relicas gãar
35:59e porên mal non nos faças, | se non, lógo morrerás
35:66se levantou muit' aginna, | que as galéas volver
36:8que se levou mui gran tormenta, e a noit' escura
36:9se fez, que ren non lles valía siso nen cordura,
36:12os santos todos a rogar se fillaron, chamando
36:23E dizían: “Sennor, val-nos, ca a nave se sume!”
36:30havían; e se lles prougu' ên, sól dulta non prendades.
37:22seja per ti; se non, serei hoi mais tẽudo
37:28E quando s' espertou, sentiu-se mui ben são,
38:4se lle pesa de quen lle faz pesar.
38:22mui maas compannas se foron tan tóst' i meter,
38:81se a pédra que me furados
38:84hôuvi muitos, se me non quér sãar.”
42:45E da Virgen grorïosa | nunca depois se nembrou,
42:46mas da amiga primeira | outra vez se namorou,
42:49Poi-las vodas foron feitas | e o día se saiu,
42:56se non, daquí adeante | haverás coita mortal.”
42:57Lógo s' espertou o novio, | mas pero non se quis ir;
42:62Mas se tu méu amor quéres, | daquí te levantarás,
42:68andou, e en ũ' ermida | se meteu cab' un pinnal.
43:5non podía haver fillos, | e porende se queixava
43:7com' hajamos algún fillo, | ca se non, éu morrería.
43:9de Salas ambos vaamos, | ca quen se en ela fía,
43:11Muit' ên proug' ao marido, | e tan tóste se guisaron
43:15E a mollér fez promessa | que se ela fill' houvésse,
43:21que lóg' a poucos de días | ela se sentiu prennada,
43:30mas gran chanto fez la madre | pois se viu dele senlleira.
43:43Mas se mio tu dar quisésses, | non porque seja dereito,
44:33come se houvésse lóg' a prender
45:18se mercee non ll' houvésse | a comprida de bondade.
45:24de monges, se el podésse, | ou cinquaenta ou cento;
45:57mais tórn' a alma no córpo, | se o vós por ben tevérdes,
46:17e mui lédo se tornou
46:42se foss' en córp' ensserrar
46:47mas se de quant' el mostrou
47:2guarda-nos, se te praz,
48:12se non quant' o cavaleiro | da fonte lles dar quería,
48:28fez que se cambiou a fonte | ben dentro na sa herdade
50:4porque, se non foss' esto, non viramos Rei
50:9houveramos, se el non foss', amigos méus,
50:13nen door nen coita; pois quen se doerá
51:17se non foss' os do castélo | que, pois se viron coitados,
52Esta é como Santa María fez vĩir las cabras montesas a Montsarrat, e se leixavan ordennar aos monges cada día.
52:3E dest' un miragre, se Déus m' ampar,
52:6oíde-mio, se ouçades prazer: (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
53:17des i foi-se con sa madre; | mas atal amor colleu
53:18daquel logar u sãara, | que se quis lógu' i tornar.
53:21“Se non quisérdes, o fógo | sei éu que verná a mi
53:28o pos; e lóg' o meninno | se fillou ben a dormir,
54:29de maneira que atal se parara
54:56se levantou o monge; e gran medo
55Esta é como Santa María serviu pola monja que se fora do mõesteiro e lli crïou o fillo que fezéra alá andando.
55:12Mais o démo, que se paga | pouco de virgĩidade,
55:13fez, como vos éu ja dixe, | que se foi con un abade,
55:17e ela tornou-se lógo | vergonnosa e coitada,
55:18andando sempre de noite, | come se fosse ladrõa.
55:19E foi ao mõesteiro | alí onde se partira,
55:24mas de que a non achavan | mẽos se maravillava,
55:28muitas de noit' e de día, | foi-se-ll' o tempo chegando
55:29que havía d' haver fillo; | e entôn se foi chorando
55:30pera a sa majestade, | e como quen se razõa
55:32“Mia Sennor, éu a ti venno | como mollér que se sente
55:34se che fiz algún serviço, | e guarda-me mia pessõa
56:42se todo e repentir
57:21a Virgen, se mi ajude (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
57:74Ca se ll' atravessara
57:95se a Déus prazía.
57:105e se quitassen
58Como Santa María desvïou a monja que se non fosse con un cavaleiro con que poséra de s' ir.
58:15con ele que se foss' a como quér,
58:23Ca se viu sobr' un poç' aquela vez,
58:45nen de méu Fillo, e se non, aquí
58:55Mais, se Déus quisér, esto non será,
59:8se me quisérdes oír.
59:13sabía, se Déus m' ampar.
59:36se fillava a tanger
59:42a fez que se namorou
59:48na igreja se meteu
59:50por se dela espedir.
59:56se quisésse repentir.
59:82se pararon lógu' en az,
61:21e con esta coita lógo se tornava
61:23E lógo que chegou deitou-se tendudo
61:25repentindo-se de que for' atrevudo
61:31Poi-lo vilão se sentiu ben guarido,
62:7Se non fosse pola Virgen María
62:18havía, se d' al non foss' acorruda.
62:27ca ben como se lle houvésse dito
63:4que Santa María fez, se Déus m' ampar,
63:18que aos mouros se fazía temer.
63:23Mais el conde defendía-se mui ben,
63:30u se non fezésse por bõo tẽer.
63:35Pois foi na igreja, ben se repentiu
63:51ca se vós non fôssedes, juro par Déus
63:66que con vergonna se cuidou ir perder.
64:16“Sennor, pois vos ides, fazede, se vos prouguér,
64:24e pois foi dita, u se lle quis el espedir,
64:30sejan perdõados, se vos a outri vou dar
64:64que a çapata ao assí se ll' aprês (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
65:12que se corregesse e o castigava;
65:26e do que fezéra sentiu-se culpado.
65:39que lle disse, se livre seer quería,
65:40que lle déss' algo, se non nono sería.
65:42e porên foi-se mui trist' e mui coitado.
65:55e disse-ll': “Amigo, se me tu crevéres
65:57vai Alexandría, e se o fezéres,
65:68non há en aquel se non quanto parece
65:73se ll' ant' algũa vóssa carta non désse
65:77que lla léves, e se en este meógo
65:91Pero se aquest' é fól, pela ventura,
65:93ca se el non é ben louco de natura,
65:96e o sandeu foi-se da gent' esfurtando,
65:105ca se deitou lóg' ant' o altar tendudo,
65:137e o que t' escomungou, se o connoces,
65:149que se foss', e teve-s' end' el por maltreito
65:183Assí estevéron, que non se partiron,
65:185a Santa María; e pois se compriron
65:188porque se do ben deste mundo partira,
66Como Santa María fez a un bispo cantar missa e déu-ll' a vestimenta con que a dissésse, e leixou-lla quando se foi.
66:3ben se porrá sa fazenda.
66:46E pois que se revestía,
67:41mais quando se levantava, | ũa oraçôn dizía
67:52e mui mais religïoso | que se morass' en ermida;
67:78se a oraçôn non fosse | da Madre de caridade:
68Como Santa María avẽo as dúas combooças que se querían mal.
68:20adormeceu-se lógu' entôn;
68:33cona outra, que se deitou
69:25e entre si disse: “Se Déus me veja,
69:39que lle fezo sinas que se chegasse
69:52se foi a cas don Ponce de Minérva
71:1Se muito non amamos, | gran sandece fazemos,
71:23Quando a viu a monja, | espantou-se ja quanto,
71:35Se tu quéres que seja | de téu rezar pagada,
71:47Pois dit' houv' esto, foi-se | a Virgen grorïosa.
71:52e quando deste mundo | quis Déus que se partisse,
73:26como se sangue fresco fossen i deitar.
74:32e fez-lle que eno pinzél se sofreu
75:20mui mais se pagava desto | ca de seer ben herdada.
75:34diss' ao crérigo tóste | que daquesto se calasse,
75:41O crérig' assí estando | de se non ir perfïado,
75:49Quand' aquest' oiu a moça | da vélla, foi-se correndo
75:59se aquesta vélla mórre, | segund' éu entend' e creo,
75:62que éu leix' est' hóme bõo; | mas id' i se ir queredes,
75:64E o evangelisteiro | se foi lógo sen tardada,
75:67Madre do que se non paga | de tórto nen de peleja,
75:71E el tornar-se quiséra, | mas disso-ll' ela: “Entrade
75:83seer, mais fez aa vélla | que se ferisse no peito
75:101Entôn o clérigo foi-se | a cas do rico maldito,
75:105Entonce se tornou lógo | aa chóça u leixara
75:129Quand' o crérigo viu esto, | fillou-se-ll' ende tal medo,
75:130que de perder-se houvéra; | mas acorreu-lle mui cedo
76:5por ũa mollér que muito se fïar (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
76:18non pódes, se méu fillo non resurgir.”
77:8que ben per cabo dos ombros todas se meteran,
77:10se meteron todos no córpo maltreito.
77:14se ll' ela fezéra, mais a séu proveito
77:16se non, que fezéss' assí per que cedo morresse;
77:17e lógo se fezo levar en un leito
77:24se fez meter na igreja de Santa María;
78:32mandó-o que fosse a veer se fezéra
78:50se fez o caleiro a justiça fremosa.”
78:58se non, nunca faça éu mia vida goiosa.”
78:59Entôn do caleiro se partía tan tóste
78:61se tornou al conde, e dentr' en sa repóste
79:2quen se per vós guía
79:17quiséra-se Musa ir con elas lógo.
79:19que, se migu' ir quéres, leixes ris' e jógo,
79:21E se esto fazes, d' hoj' a trinta días
80:3Santa María, se te praz,
80:21mil vegadas, se mil errar
82Como Santa María guardou un monge dos dïáboos que o quiséran tentar e se lle mostraron en figuras de pórcos polo fazer perder.
82:23O frad', est' oíndo, espantou-se mal
82:28e ant' aquel frade lógo se parou
82:36como fumo se desfezéron entôn;
83Como Santa María sacou de cativo de térra de mouros a un hóme bõo que se ll' acomendara.
83:48se foi pass', e pois correndo
84Como Santa María resuscitou a mollér do cavaleiro, que se matara porque lle disse o cavaleiro que amava mais outra ca ela; e dizía-lle por Santa María.
84:6porque sei, se o oírdes, | que vos valrrá un sermôn.
84:20en como se levantava | e de mal o sospeitou,
84:25A mollér entôn calou-se, | que lle non falou mais i;
84:30se el amava mais outra, | que dissésse si ou non.
84:36e déu-se con el no peito | ũa ferida atán
84:51El entôn tornou-se lógo | e foi sa mollér veer,
85:51con que serás se crevéres en el e leitões
85:54leixó-o; e el foi-se lóg' a un mõesteiro
86:2a Madre de Déus, se per nós non ficar.
86:20mas non podía hóm' alá ir, se non
86:26e non se pod' ir, tanto non pod' andar.
86:41con séu fill' a póbre se foi essa vez
88Como Santa María fez a un físico que se metera monje que comesse das vidas que os outros monjes comían, que a el soían mui mal saber.
88:35se muit' houvér jajũado,
88:37se comer non lle for dado
88:51se fillaron ben provado
88:57nen se podéra fartar;
88:64de que se fillou a dar
88:77se non leixas téu cuidado
88:79Entôn se déu por culpado
89:21e chamando-se mui cativa,
89:33ben come se o sól entrasse
89:43porque cedo, se mi ajude (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
89:56se foi depó-los treinta días,
91:41se fillaron, e non quedo,
92:11E tan tóste se fez fillar
92:22u a ta missa se dirá.”
93:16do mund' érg' ũ' ermid' u se foi apartar.
93:31e tan tóst' a gafeen lógo del se partiu, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
94Esta é como Santa María serviu en logar da monja que se foi do mõesteiro.
94:66a monja e se partiu
94:82lógo se prendía,
94:87foi-se pera a eigreja;
95Como Santa María livrou un séu ermitán de prijôn dũus mouros que o levavan a alên mar, e nunca se podéron ir atá que o leixaron.
95:1Quen aos sérvos da Virgen de mal se traballa
95:37os fez que se non podéron alongar da sérra, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
95:67e foron sa vía que sól non se detevéron,
96Como Santa María guardou a alma dun hóme bõo que se non perdesse, ca o havían escabeçado ladrões, e fez que se juntassen o córpo e a tésta e se maenfestasse.
96:9e se éu podér, per mi vos mostrado
96:19E quand' est' hóme viron, se leixaron
96:49e confessou-se verdadeiramente
96:50ant' eles e disse: “Amigos, se for
97:18na eigreja e fezo-se séu
97:25meteu-se ao caminn' entôn
97:31mas aa Virgen se comendou
97:41se é verdade que tanto mal
97:49e se a vóssa mercee for,
98Como ũa mollér quis entrar en Santa María de Valverde e non pude abrir as pórtas atẽen que se mãefestou.
98:2aquel que de séus pecados | non se repentir.
98:23Pois que aquest' houve dit' e | se mãefestou
98:29e nunca des aquel' hóra | dalí se partiu,
99:1Muito se deven tẽer
99:27se fillou pola querer
100:26se te prazía
101:18non se quis d' ant' o altar,
102:17vos guïarei, se quisérdes
102:19e se vós esto fezérdes,
103:12se verei do Paraíso, | o que ch' éu muito pidí,
103:17que se escaeceu seendo | e catando sempr' alá.
103:24o convent'.” E foi-se lógo | e achou un gran portal
103:26Non é est' o méu mõesteiro, | pois de mi que se fará?”
104:16foi-se a ũa eigreja | da Virgen espirital,
104:22e punnou quanto mais pode | de se dalí lógu' erger.
104:26ante se foi muit' aginna | por provar est' e veer
104:27se lle disséran verdade | ou se lle foran mentir
104:30dela se ja podería, | e de con ela viver.
104:47A mollér se tornou lógo | à eigreja outra vez,
104:50E lóg' a un mõesteiro | se tornou monja meter.
105:13mai-la Virgen se lle chegou mui quedo
105:15mais se me crevéres, irás mui cedo
105:17Esto será se ta virgĩidade
105:23Entôn se foi lóg' a Virgen María;
105:66daquel fógu' e fazían-se levar
106:20ũu deles se nembrar
106:25“Se éu saír de prijôn,
106:42se mi a mi
107Como Santa María guardou de mórte ũa judéa que espenaron en Segóvia; e porque se acomendou a ela non morreu nen se firiu.
107:15senôn se Déus xe querría!
107:18se tal és com' oí ja
107:23E se ficar viv' e sãa,
107:36e ergeu-se mui ligeira-
107:37ment' e foi-se sa carreira
108:20e disso: “Se Déus m' ampar,
108:33se fillou e lóg' alí
108:55mas ben se podo sinar
109:23querelando-se, com' apres' hei,
110:9nen se fosse de férro e noite e día
110:11Se purgamẽo foss' o céo estrelado
112:6pois se lle van encomendar
113:4que porên se foron fender. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
113:7dũa pena que se mover (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
113:8foi e ar leixou-se caer.
113:9Esta caeu en tal guisa, | se a Déus leixasse vĩir,
113:16que pois non se pude volver.
115:151bõo, se Déus me parca.
115:238que direi éu, se lle praz,
115:286Como hóme que se dól,
117Como ũa mollér prometera que non lavrasse no sábado e per séu pecado lavrou, e foi lógo tolleita das mãos; e porên mandou-se levar a Santa María de Chartes, e foi guarida.
117:24aa eigreja de Chartes levar-se mandava,
119Como Santa María tolleu un joíz aos dïáboos que o levavan e tornó-o a sa casa e disse-lle que se mẽefestasse, ca outro día havía de morrer.
119:52o leixou. E ele tornou-se lógo de mão
121:43E porên, se a amava | ante, depois la amou
122:24ca de dóo a matar-se cuidou;
123Como Santa María guardou un frade mẽor dos dïáboos na hóra que quis morrer, e torcía-se todo con medo deles.
123:13ca un pouqu' enante todo se torceu
123:14e parou-se negro. E quen vos dissér
123:20a coor mui negra lógo se cambiou
123:21e a faz mui branca toda se tornou
124Como Santa María guardou un hóme que apedraron que non morresse atá que se mẽefestasse, porque jajũava as vigías das sas féstas.
124:19a aqueles que se fían | en ti mui de coraçôn,
125:30se tornaron, e el disse: | “Como vos vai?” Disséron: “Mal;
125:35que a oraçôn da Virgen | lle fezo que se ll' obridou;
125:46que a poucas d' amor dele | lógo se non enssandeceu,
125:48que diss' entôn a séu padre | que lógo se casaría
125:52que lógu' entôn con sas mãos | ant' eles se mataría.
125:59come en logar de fillo; | e se éu morrer herdarás
125:79como non pérças ta alma; | e senôn, Déus se vingará
126:18de qual vos guarde Déus, se por ben vir.
126:21ben ant' o séu altar se fez trager
126:23se foi de séus pecados; e chorou
126:24muito e mui ben se mãefestou
127:28e que se mãefestasse | lle disséron, com' oí.
127:38u se jazía tenduda | chorando ant' o altar.
127:46se juntou que ant' estava | que o fezésse tallar.
128Esta é do Córpo de Nóstro Sennor, que un vilão metera en ũa sa colmẽa por haver muito mél e muita cera; e ao catar do mél mostrou-se que éra Santa María con séu fill' en braço.
128:11Ela respôs-lle: “Farei-o | se méu conssello fillardes.”
128:17e ensserade-a dentro; | e se vós esto fezérdes,
128:29pod' ir se foi muit' aginna | e disse “Por Déus lo santo”,
129:14se el da chaga houvésse guarida.
130:18senôn se é mui mao pecador.
130:21e porende, quen se dela partir
131:22se foi atán tóst' e leixou-se caer.
131:40a estar con el e se del non partir
131:62tirárono ende sen se detẽer.
131:69fora: “E porende, se vos aprouguér”,
132Esta é como Santa María fez ao crérigo que lle prometera castidade e se casara que leixasse sa mollér e a fosse servir.
132:39per que se mais alegrasse,
132:51se el mollér non prendía.
132:72na eigreja se metía.
133:5polo séu sangue e que se leixou
133:25a meninna tan tóste se levou
134Esta é como Santa María guareceu na sa eigreja en París un hóme que se tallara a pérna por gran door que havía do fógo de San Marçal, e outros muitos que éran con ele.
134:15Porende se levar
134:27E a ir-se fillou
135Como Santa María livrou de desonrra dous que se havían jurados por ela quando éran meninnos que casassen ambos en uno, e fez-lo ela comprir.
135:13por dous que se grand' amor
135:42se querían mais d' al ren,
135:44que se lles falass' alguên
135:62se foron; e en un val
135:94se levou e diss': “Aqué
137:12nen sa Madr', a Virgen santa, se lle non fezésse
137:20en est' érro, muitas vezes, e se del quitasse,
137:37mais se o metess' o démo en cuidados vãos
138:5se ll' algo pedir assí ou demandar,
138:16se fosse da térr', e non leixaron ir
138:24volvendo-se dentro con coita mortal,
138:33e disse: “Se quéres, lógo veerán
138:38o que mais téu Fillo, se el mi perdôn,
138:40Entôn a Virgen d' ant' ele se tolleu;
138:49a Virgen e disse: “Desto se pagou
141:9que, se nome da Virgen ll' éra ementado,
142:6se non fosse pola que nos mantên.
142:23do río.” E lógu' en el se meteu
143:3se de séus pecados se repentir,
143:7un póblo, que se lle foi oferir
143:21E disse: “Se quiséssedes gracir
144:27non se pagava nen de o veer.
144:43assí como se quisésse morrer.
145:24E pois se viu póbre, foi end' esmarrido;
145:27Mannãa ergeu-se e aa eigreja
145:45e cantand' a missa, diz: “Se Déus me parca,
146:69e sól detẽer-se non quis,
146:86ou se deste méu mal te dól,
148:29Entôn muitas das gentes | se foron i chegando
149:28se a Hóstïa tẽes, | dá-mia por ta mesura.”
149:40nunca lle terrán dano, | se en elo atura.
151:12e por se deitar con ela | catou per ũa fẽéstra, | e viu de Santa María
151:14entôn leixou de deitar-se | e foi-se per ũas eiras.
151:23e connoceu séu pecado | e fezo-se lógo monge | dun mõesteiro que éra
151:32aa Virgen, de Déus Madre, | contra el se levantava, | veendo-a essa gente.
153Como ũa mollér de Gasconna, que desdennava a romaría de Santa María de Rocamador, disse que, se a alá non levass' ũa séla en que siía, que nunca iría alá.
153:25se m' a séla non seguir
153:34e culpada se tendeu,
153:39Alí se desaprendeu
154:11E levantou-se do jógo | e foi travar mui correndo
155Como un cavaleiro d' Aleixandría foi malfeitor, e quando vẽo a vellece, repentiu-se e foi a un santo ermitán confessar-se; e el disse-lle que jajũasse, e o cavaleiro disse que non podía.
155:4e se partir de pecado | e enmendar tórtos séus
155:13mais pois vẽo a vellece, | sentiu-se por pecador
155:27Mas foi-se lóg' a un río | que corría préto d' i,
155:36se a serviss' e posésse | en ela séu coraçôn;
155:39E disse-lle: “Sennor, róga | a téu Fillo, se te praz,
155:44e el quando viu aquesto, | atán alégre se fez,
156:44e o crérigo na orden | dos monges se foi meter.
157:12e depois que s' eles foron, | lóg' a fazer se fillou
158Esta é como Santa María sacou de prijôn un cavaleiro e mandou-lle que se fosse pera Rocamador.
158:19E el moveu atán tóste | e foi-se quanto s' ir pude | como ll' a Santa Reínna
161:8e pero grande non éra, | daquesta se governava
161:12se levantou muit' escuro | e con torvôn mesturado,
161:24daquela vinna nas outras | e con eles se juntavan,
162Como Santa María fez a sa omagen que mudaran dun altar a outro que se tornass' a séu logar onde a tolleran.
163:2e ar, se se ben repente, | per ela póde cobrá-la.
163:10que lla tolleu a desóra, | como se dissésse: “cala!”
163:11Assí esteve gran tempo | que dalí non se mudava,
163:13e desta guisa a Salas | dalí levar-se mandava,
163:17e des aquí adeante, | se nunca os dados jógo,
164:37nunca quér aos coitados | nen dos séus se quér partir;
165:13que, se fillasse Tortosa, | gãaría i gran prez,
165:28contaron-se quantos éran, | mais poucos s' acharon i.
165:30“Sennor, se nos non acórres, | preit' é mui descomũal.”
165:33ca pois se chegou a ela, | tal gente lle semellou
165:37Quando viu o soldán esto, | teve-se por de mal sen,
165:40dizendo que esta vila | non se podía bastir
165:55E quand' aquest' houve dito, | foi-se lógo manamán,
166:5e durou assí cinc' anos | que mover-se non podéra,
166:8prometeu que, se guarisse, | a Salas lógo iría
166:11E foi-se lógo a Salas, | que sól non tardou nïente,
166:13e ía mui lédo, como | quen se sen nïún mal sente,
167:10e de fïar-se na Virgen | fillou mui grand' atrevença;
167:13mais ela lles diss': “Amigas, | se Déus me de mal defenda,
167:18Santa María, e tenno | que de mia coita se sença.”
167:19E moveu e foi-se lógo, | que non quis tardar nïente,
167:21e pois que chegou a Salas, | diss' aa Virgen: “Se non mente
168:26vivo, se te jaz en prazer.”
169:3se se de nós honrrar
169:13E davan sas ofértas, | e se de coraçôn
171:35fillaron-se muit' a chorar
171:40e tornar-se quiséra d' i
171:45Eno caminno se meter (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
171:53loores déu, se Déus m' ampar,
172:8e a vea toda rota; | e el se viu tan coitado
172:9que prometeu que se vivo | ao pórto arribado
173:6onde gran tórto faredes, | se me ben non ascuitades.
173:13poséra. E lóg' a Salas | se foi rogar a que ten
173:16se foss'. E el espertou-se | entôn e achou enteira
174Como un cavaleiro servía Santa María, e avẽo-lle que jugou os dados, e porque perdeu dẽostou Santa María; e arrepentiu-se depois, e do pesar que ende houve tallou a lingua; e sãô-lla Santa María, e falou depois mui ben.
174:10e fillou-s' a chorar muito, | como hóme que se sente
174:14Mas tan gran door end' houve, | que se saiu d' ontr' a gente
174:26ca dereito de si grande | dá aquel que se desmente;
175:2que sobr' el se tórn' o dano | de quen jura falssidade.
175:17porque aquel hóme bõo | non se fosse del sen dano,
175:51Foron-se lógu', e con eles | foi séu padre o cativo
175:55E pois se calad' houvéron, | contou-lles todo séu feito
176:9que se o Santa María | de Salas tirasse d' i,
176:24e do cep' e das cadẽas | de todo se livr' achou;
177:14cuidando que del por esto | non se podía vengar.
177:17s' acomendou e mandou-se | lógo levar dessa vez
177:22se esto que me sacaron | podedes dentro tornar.”
177:24el se volveu contra Salas, | rogando de coraçôn
178Esta é dun meninno de Alcaraz a que séu padre déra ũa muleta, e morreu-lle; e encomendou-a a Santa María de Salas, e levantou-se sãa.
179Como ũa mollér que éra contreita de todo o córpo se fez levar a Santa María de Salas e foi lógo guarida.
179:21de Molina se fazía
179:31Assí que se ll' estendendo
179:33e levantou-se correndo
180:20e en beldade, de que se pagar
180:53Ancéla se chamou u lle dizía
180:56e como sérva se foi homildar
181:24que, pero gran poder éra, | lógo todos se venceron,
184:22foi-se-lle deitar de suso; | e déron-ll' entôn tan fórte
184:29Ante quiso que vivesse | e crecess' e se crïasse,
185:15Diss' el: “Como?” Respôs-ll' ele: | “Se éu vósso poder hei,
185:21mais se me tu desto mentes, | lógu' i al non haverá,
185:25se lle désse o castélo; | e lógo con el moveu,
185:32desto se ll' alevantasse, | foi alá lógo sen al
185:38E tornaron-se correndo | e foron-se en el meter. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
185:44que lle disséss' a verdade | do castélo e, se non,
185:45escabeçá-lo faría. | Diss' el: “Se Déus me perdôn,
185:48e dereit' ao castélo | lógo começou-se d' ir,
185:49e mandou ao alcaide | que se o castélo pedir
185:50foss' aos que i leixara, | se non quería morrer.
185:59ontr' as amẽas, dizendo: | “Se tu és Madre de Déus,
185:69se contra María fosse, | que os séus defender sól.”
186:2se o vir en coita, acorrê-lo-á.
186:6se lle non valess' ela que poder há. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
186:17deitar-se con ela; e pois se deitou,
186:20se a visses como a óra éu vi
186:41quando se viu presa con aquel encréu
186:43Santa María Virgen, se te prouguér,
187:42O abade muito se maravillou
187:44se vir algũa gente que na eigreja entrou,
188:17se lle de Santa María | falavan, en com' oí,
189:8pero non fugiu ant' ela, | ca med' houve se fogisse | que sería acalçado;
190:2o démo, se Déus m' ampar,
190:6se o temermos de ren,
191Como a alcaidessa caeu de cima da pena de Róenas d' Alvarrazín, e chamou Santa María e non se feriu.
192:84se lle fez veer,
192:90se quéres guarir,
194:16E o jograr espediu-se | mannãa do cavaleiro;
194:28Eles, quand' aquest' oíron, | tiraron-se lóg' afóra
194:32catando-se un con outro | e que ja non se falavan, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
194:35se foi nunca nïún hóme | que dele falar oísse,
194:39O jograr se foi sa vía, | dando mui grandes loores
195:31se con ela albergasse,
195:50ela se changía,
195:56como se chamava.
195:73se connoceu por falido,
195:143sería se i saísse
195:146se foi, e vïúda
195:162meteu-se na vía
196:8e se deles lle falava | alguên, lógu' end' el fugía;
196:19El fezéra ja as formas, | de que se muito pagava,
196:25achou dona con séu fillo, | ben como se o crïasse,
196:29se tal omagen sabían | d' algún déus, ou fegurado
196:32foi-se lógo mui correndo | a preguntar os crischãos
196:33se tal fegura havían. | Disséron: “Somos certãos
196:39E pois aquesto lles disse, | fezo-se lógo crischão
197:5Ca se el algún poder há | de os hómees matar
197:38o caminn', e séu irmão | nunca se dele quitou;
198Esta é como Santa María fez fazer paz e que se perdõassen ũus hómees que se querían matar ũus con outros ant' a sa eigreja en Terena.
198:10que por se mataren todos | foron mui corrend' armados,
198:13cuidando que se matavan; | mais a nóbre Virgen pura
198:17e u se matar cuidavan, | ben assí de cabo são
199Como un peliteiro, que non guardava as féstas de Santa María, começou a lavrar no séu día de março, e travessou-se-lle a agulla na garganta que a non podía deitar; e foi a Santa María de Terena e foi lógo guarido.
199:3Ca se Déus sofr' ao démo | que polos nóssos pecados
199:17a trociu, e na garganta | se lle foi atravessando;
199:25mandou-se levar tan tóste | dereit' a Santa María
201:20de partir-se do feito, | mas tornou no pecado
201:28de si que dun cuitélo | se feriu eno peito;
201:32ergeu-se mui correndo | e pres ũa aranna
201:38E jazend' en tal coita, | muito se repentía
201:49Mais se te ben partires | deste mal que fezéste,
201:51Quando ll' est' houve dito, | foi-se; e mui guarida
202:8se non fosse ũa rima | sóa que minguava ên;
203:2algún ben, dar-vo-ll-á ela | que dé, se o non tevér.
203:9e se ll' os póbres pedían | esmólna polo amor
203:14disséron: “Santa María | vos dé ben, se ll' aprouguér.”
203:17ante si ũa sa filla | e disso: “Se i ficou
204:24e o córpo por ja sempre | de forniço se quitar,
204:32se dalí conas sas vírgens | e aos céos sobiu, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
204:34Por esto de séu serviço | non se dev' hóm' a partir.
205:4gaannar amor e graça | dela, se devotamente
205:5se fazen e como deven; | e assí abèrtamente
205:8que fezo Santa María; | e se i mentes parades,
205:21foi o póblo que dentr' éra; | e pois que se viu vençudo,
205:22colleu-se a ũa torre | mui fórt'. E de cada lado
205:24e os mouros que dentr' éran, | por se mellor ampararen
205:25do fógo, ontr' as amẽas | punnavan de se deitaren;
205:30sobiu-se con el encima, | que lle non foss' afogado.
205:31E ontre dúas amẽas | se foi sentar a mesquinna
205:36que en servir Déus en mouros | guerrejar se traballava
205:48se leixou vĩir a térra | sobr' un gran chão devasso
205:52os crischãos. Porên todos | muito se maravillavan;
207:1Se hóme fezér de grado | pola Virgen algún ben,
207:12e o pres' entrou pós ele, | e el del non se nembrou;
208:4carne da Virgen mui santa | por se nos ben amostrar
208:13e demais ar comungavan | por se mellor encobrir;
208:25e se vós obrar sabedes, | verei que faredes i.”
208:26E des i foi-se mui lédo | o traedor descreúdo.
208:35E foi corrend' ao bispo | e confessou-se-lle ben,
208:43E repentiron-se muito | e ar choraron assaz,
210:16E esto non fezéra | Déus, se ante non visse
211Como Santa María fez aas abellas que comprissen de cera un ciro pasqual que se queimara da ũa parte.
212:25e ũa mollér furtou-llo | e foi-se per un logar
212:32e foi-s' a Santa María | e en prézes se meteu
212:35A mollér que o furtara | fora-se lógo saír
212:42e porque muito chorara, | fillou-se d' adormecer.
213:22que a matara a furto | e se fora sa carreira.
213:49foron-se contra Terena, | u sen dulta o cuidavan
213:59E foi-se a el chegando, | sa azcõa sobre mão,
214:3Ca se Déus déu aas gentes | jógos pera alegría (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
214:10E porên, se Déus vos valla, | amigos, ben m' ascoitade:
214:21de que vos ja dit' havemos, | dizendo: “Se quér que seja
214:34fez que un daqueles dados | se fendeu per meiadade.
215:20e assentaron-se todos, | e tal consello fillaron
215:40mas non quis Santa María | per ren que se foss' a fondo.
216Como Santa María se mostrou en semellança da mollér do cavaleiro ao démo, e o démo fugiu ant' ela.
216:2non se tema que o póssa | per ren o dém' enganar.
216:10e polo cobrar vassalo | se foi do démo tornar,
216:26E deceu i e deitou-se | a dormir cab' un altar.
216:29éra se non essa dona, | e disso: “E ja sazôn
216:45e do dém' e de séus dões, | de tod' alí se partiu;
217Esta é de como un conde de França que vẽo a Santa María de Vila-Sirga non pude entrar na eigreja a mẽos de se confessar.
217:2se ante de séus pecados | mortaes quito non for.
217:4pecad' e se non repente | d' ir ant' a esperital
217:6e quen se desto non guarda | cae de mal en peor.
217:13non se fora dos pecados, | sól nono pod' acabar,
218:27Depois de Santïago | con ele se tornaron;
218:37se foron. Mas a Madre | do que da agua vinno
218:43E pois a poucos días | foi-se pera sa térra
219:21como fezéra se negro | fosse; mas non quis que tal
219:35foi; ant' o altar deitou-se | dizendo: “Sennor, errei,
219:38que se me tu perdõares, | que me non será sannoso
221:34ben come se fosse mórto, | ca atal door havía.
221:42se serviço do meninno | en algún tempo quería.
221:50lógo se foi de caminno | a Onna en romaría.
224:2non é sen razôn se faz | miragre sobre natura.
224:9de as toller; e sei ben | que, se i mentes parades,
224:35E ambos de Béja 'ntôn | se saíron pois un día
225:25e se s' ao sól parava, | lóg' a aranna viía,
225:28porên rógo aa Virgen | que se a ela prouguésse,
226Esta é do mõesteiro d' Ingratérra que s' afondou e a cabo dun ano saiu a cima assí como x' ant' estava, e non se perdeu null' hóme nen enfermou.
226:17a térr' e o mõesteiro se somiu,
227:4que fez un mui gran miragre | que creo, se Déus m' ajude,
228Como un hóme bõo havía un múu tolleito de todo-los pées, e o hóme bõo mandava-o esfolar a un séu mancebo, e mentre que o mancebo se guisava, levantou-s' o múu são e foi pera a eigreja.
228:12que por delivrar-se dele | lógu' esfolar-o mandava
228:26e vejamos se é esse, | e comigo o catade.”
228:29senôn pola coor dele | en que se ben acordavan;
231Como Santa María fez que tres mininnos alçassen os mármores que non podían alçar toda a gente que se i ajuntava.
231:37mostrou-se con claridade
231:39e disse: “Se me crevéres
232:16e foi-se pera sa térra | e séus hómees envïou (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
232:24que se éu aquesto faço, | que méu açor acharei.”
233Como Santa María defendeu un cavaleiro que se colleu a ũa eigreja súa dũus cavaleiros que o querían matar.
233:6se ll' ela 'ntôn non valesse, | que val sempr' aos coitados.
233:10a el correr-se leixaron, | dando mui grandes braados,
233:15hómẽes bõos do tempo | que se perdera a térra, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
233:18en com' agor' oïredes, | se estevérdes calados.
233:23madre de Déus, son tan muitos | que, se me non perdõares
233:24tu que o ben fazer pódes, | ou se me non amparares
233:31que llo defender querían, | se s' eles a el chegassen.
233:33mal de Déus e de sa Madre | se i mais fazer provassen,
233:39e de sũu se tornaron. | E pois as gentes soubéron
234:4e oír o que for sordo, | mui maior, se Déus m' ampar,
234:5é de perdõar pecados; | ca se de Déus non gannar
234:16que se foss' a Vila-Sirga; | e foi i, e pois chegou,
235:17se juraron contra ele | todos que non fosse Rei,
235:25ca méu Fillo Jesú-Cristo | sabor há de se servir,
235:47Ca os mais dos ricos-hómes | se juraron, per com' éu
235:53se moveu con mui gran gente; | mas depois foi mais cortês,
235:60os outros pera o démo | foron e, se Déus quisér,
235:65non quis que entôn i fosse, | se non sãasse mellor;
235:68e u cuidavan que mórto | éra, foi-se dessa vez
236:6com' agora oïredes, | se quisérdes ascoitar.
236:10que se foi en un penedo | a galéa espeçar.
236:13nen mollér dos que i éran, | se aquela sóa non,
237:1Se ben ena Virgen fïar
237:5E desta confïança tal | vos direi, se quisérdes,
237:7loaredes a Madr' entôn | de Déus, se me crevérdes,
237:23d' ir a sa térra; e entôn | vestiu-se ben privado
237:37contra ela, o traedor, | e diz: “Se non fezéres
237:53Daquesta guisa se queixou, | fèramente chorando,
237:54e non se mãefestou. Mais | fôrona desnüando
237:89Mais mãefést' haja por Déus, | se ben fazer queredes,
237:93O cavaleir' a Santarên | se foi dereitamente
238Como Déus se vingou dun jograr tafur que jogava os dados e porque perdera descreeu en Déus e en Santa María.
238:2se pois del filla vinganç' a | maravilla nono dou.
238:13foron ên tan espantados | que se foron os mais d' i;
238:29e pois se tornou du ía, | diss' entôn: “Ai, pecador
238:40e me metan, se podéren, | dentro no fógu' infernal.”
238:42Déus fille de ti vingança, | assí como se vingou
238:47que o torceu entôn todo. | E assí vingar-se quis
239:1Guardar-se deve tod' hóme | de jurar gran falssidade
239:29da eigreja ir se cuidou;
239:34e pero a ir-se fillou
239:37un prést'”, a quen se confessou,
240:25e se non foss' ela, foramos ja
240:42e estes taes non se perderán.
241:5E se m' oír quisérdes | e parardes femença,
241:11e o fillo da outra | pagou-se da meninna,
241:23que se entôn chegara; | mais quis a Grorïosa
241:34e deitou-se de peitos, | e foi ja que pesando
241:43mais a madre do moço, | pero se del dolvéron
241:44todos, sól non chorava | por el nen se carpía.
241:56pera o téu serviço, | se non, mórta sería.”
241:64foi o que demandava | e donde se doía.
241:67e de toda folía | des alí se quitasse;
241:72do mundo se quitaron | e de toda folía.
242Esta é como Santa María de Castroxeriz guariu de mórte un pedreiro que houvéra de caer de cima da óbra, e esteve pendorado e teve-se nas pontas dos dedos da mão.
243:16que con coita se metían | so o geo nos regueiros.
243:23mais chamand' a Grorïosa, | os geos se desfezéron,
244:23E lógo se foi correndo | e na tavérna entrou;
244:27O cativo mui cuitado | foi quando se viu assí
245Como Santa María tirou un hóme de prijôn e o fez passar un río que éra mui fondo, e non se mollou.
245:33se nos non dás quant' houvéres.” | E jurou par San Martín
245:39dizede que nos daredes, | se non, a vóssa mollér
245:44se poderían aínda | del mais dinneiros levar;
245:48diss': “Ai, Virgen grorïosa, | guarda-m' hoge, se te praz,
245:50nembre-te se t' éu serviço | fiz que foss' a ta loor.”
245:54que se levantar podésse, | mais houvéron gran pavor.
245:55E foi-se dereitamente, | que todos a viron ir,
245:101que fez aqueste miragre; | porên se teve por fól
246:13fora, e arrepentiu-se; | e por esto correger,
246:23e pos i sa oferenda, | des i lógo se saiu
246:26e foi-se pera a vila, | mas non de mui gran vagar.
246:39Quand' a bõa mollér esto | oiu, lógo se deitou
247:16linnaj' e naceu-me esta | filla; mas se éu soubésse
247:21e se te praz séu serviço, | dá-lle lume con que veja,
247:23non haverá.” E tan tóste | revolveu-se muit' aginna
247:24pera ir-se da eigreja; | mas a mui Santa Reínna
248Como dous marinneiros se querían matar en Laredo ant' o altar de Santa María, e pola sa gran mercee guardó-os que se non matassen nen se ferissen.
248:15E sacaron os cuitélos | lóg' ambos por se ferir;
248:17ca mover non se podéron, | nen un ao outro ir;
248:20por se ferir, non podéron | per ren poi-los encoller;
248:21e estando-se catando, | non se podían mover,
248:22ben come se fossen feitos | de pédra ou de metal.
248:23E estand' assí tolleitos, | cada un se repentiu
248:28e estes que se querían | mal, perdõaron-s' entôn,
249Como un maestre que lavrava na eigreja que chaman Santa María d' Almaçán, en Castroxeriz, caeu de cima en fondo, e guardó-o Santa María que se non feriu.
249:22assí o guardou a Virgen | que sól non se foi ferir,
249:23nen sentiu sól se caera | nen recebeu 'n neún mal;
251:21lógu' ela s' esfurtava | e ía-se parar
251:32as donas aa claustra | e delas se partir,
251:54E ergeu-se mui tóste | e fillou-s' a correr,
251:55e foi-se à omagen | e disse: “Dá-me méu
251:56fill'.” E tendeu os braços | como se fosse séu.
251:69diss' à ama da moça, | “e se de Satanás
251:70ven aquesta sandece, | póde-se desfazer.”
251:82E meteu-a na boca | e leixou-se morrer.
253:16e foi-se confessar lógo; | e pois foi ben confessado,
253:36desvïou-se do caminno | e fez entôn alá ida
253:37e meteu-se na igreja, | u sa oraçôn oída
253:43El viu o bordôn quebrado | assí e maravillou-se
253:44qu' en dúas péças caeü | ja feit', e porên sinou-se (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
253:45e quantos alí estavan; | des i entôn levantou-se
254:12e andavan-se jogand' a | couces e a empeladas;
254:25ca se por esto non fosse, | porque vós desemparastes
254:28Quand' est' oíron os monges, | mantenente se tornaron
254:29a séu mõesteir' e lógo | mui ben se mãefestaron,
255:24por se por i mais viçosos tẽer.
255:78e ela lógu' en térra se tendeu
255:84que en ti se fía.”
255:102foi e a lenna se tornou carvôn,
255:126os crérigos se pararon en az
257Como Santa María guardou sas relicas que se non danassen entr' outras muitas que se danaron.
257:18ca o dano das sas cousas mui ben se sacude.
258:6que, se o ben ascuitardes, | fará-vos muit' alegrar.
258:31Quand' aquest' oiu o fillo, | queixou-se-lle muit' entôn;
258:35se fillou, e depois esto | ar direi-vo-lo que fez:
259Como Santa María fez avĩir na sa eigreja d' Arraz dous jograres que se querían mal, e déu-lles ũa candea que non pode outre trager senôn eles.
259:2os séus por se deles mellor servir.
259:7Ca pero se sabían muit' amar,
260:4Se vós trobar sabedes,
261:4e se guarde de lles fazer pesar.
261:15que se de Déus quiséss' algo falar,
261:21E pois a el se foi mãefestar,
261:24“Se hóme bõo queredes catar
261:37se fillou o primeiro que veer
261:61se foi muito, ca Déus lle fez veer
261:65e foi-s' aginna sen se detẽer.
262:1Se non loássemos por al | a Sennor mui verdadeira (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
262:15As pórtas e as fẽéstras | serraron-se lógu' en par,
262:20sord' e muda, na eigreja, | que con medo se deitou
262:42e se faz grandes miragres, | esto ll' é cousa ligeira.
263Como Santa María apareceu a un hóme que éra tolleito de todo-los nembros e disse-lle que se fezésse levar a sa igreja e sería lógo são.
263:13E deste mal tan cuitado | éra que sól se volver
263:14non podía nen erger-se | eno leito nen seer,
263:17Un día fazend' aquesto, | mostrou-se-lle, sen dultar,
263:18a Virgen Santa María | e disse: “Se tu sãar
263:37e ao altar dereito | se fillou corrend' a ir.
265:48se tevésse muit' e des i aos séus
265:58se mais semellaron en súa faiçôn.
265:75poderedes saír óra, se vos praz.”
265:91se foi deitar, per com' o escrito diz,
265:93e dizend' assí: “Se t' éu serviço fiz,
265:101e se cantar ou loor éu de ti dix
266:10por se fazer a eigreja | e a torr' e o portal.
267:16se dõa fremos' e apósta achasse
267:26foi-se con quant' haver havía mercado.
267:39A nav' alongada foi, se Déus me valla,
267:44nembrou-se da Virgen que sempr' acrecenta
267:53e se mi óra daquestas ondas tirares, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
267:65Se ll' el algún tempo serviço fezéra,
267:76poi-lo viron, todos se maravillaron;
267:79E o mercador, pois se tornou de França
267:81a Rocamador se foi, e confïança
268:5e porend' un séu miragre | oíde, se Déus vos valla,
268:28esta dona en carreta | se fez trager a Espanna;
268:44tornou-se pera sa térra | e foi de Santa María
269:18se a jajũar com' ela | e mercee lle pedir
269:23Ca eno leito jazendo | aginna se foi erger
269:35Ar disse-m' outra vegada, | que se éu pesseverar
269:42loores; e de nós seja | loada, se por ben vir.
270:16en poder do dïabo; | mais quise-se doer
270:17de nós quen nos fezéra, | e vẽo-se fazer
271:13mas los que na nave éran | sabían-se defender
271:18dizendo-lles: “Por Déus seja, | oíde, se vos prouguér:
271:21que, se ll' algo prometemos, | sacar-nos-á deste mal;
271:23E se vos a Virgen santa | deste logar non tirar,
271:26desta guisa, se tan tóste | mui bon vento non vẽér.”
272Como Santa María fez en San Joán de Leterán en Roma que se mudasse ũa sa omagen da ũa parede da igreja na outra.
272:13que en al non se fïava | senôn na Emperadriz
272:20e pois que llos houv' oídos, | muito se maravillou
272:23e disse-ll': “Ai, sennor préste, | se póde inda seer
272:25Diss' el: “Quand' esta omagen | que éu vejo se mover
272:34estar na outra pared'; e | foi-se lóg' agẽollar
272:44e pois que foi repentido, | começou-se lógo d' ir
273:21se podér achar agulla | ou fíos ou quen mios venda,
273:39E levantaron-se lógo, | dando grandes adïanos
274:2non temades que perder- | se póssa per sa folía.
274:10lle meteu que se saísse | da orden, ca ben sería.
274:22esta garnacha se fosse | comprida como devía.”
274:26ao mõesteir', e se mia | comprisses, gracir-cho-ía.”
274:29se mi aquesto perdõasses, | ir-m-ía lógo sen al
274:46e cada un parou mentes | ena Virgen se verría.
275:9de ravia, que se fillavan a morder
275:36e eigreja, ca lógo se ben sentiu
276:20mais un deles se britar
277:26e acharon-se con mouros; | mas a todos non prougu' ên.
277:29e macar que se preçavan | de fórtes muit' e d' ardidos,
278Como ũa bõa dona de França, que éra céga, vẽo a Vila-Sirga e teve i vigía, e foi lógo guarida e cobrou séu lume. E ela indo-se pera sa térra, achou un cégo que ía en romaría a Santïago, e ela consellou-lle que fosse per Vila-Sirga e guarecería.
278:16ũa sa filla lle disse: | “Treides, se Déus vos perdôn,
278:22se deitaron. E a céga | foi sa oraçôn fazer,
278:30que fosse por Vila-Sirga, | se quisésse lum' haver.
278:35O cégo creeu a dona, | e tan tóste se partiu
279:6e sã' é ja, se vos ên prazer for,
280:3Ca en ela os santos se catan,
280:4e pelo séu rógo se desatan
280:7Per ela se corregen os tórtos,
280:21que a mia alma non se detenna
281:2se ben fïar en sa Madre, | fará-ll' ela perdõar.
281:11Pois que se viu en pobreza, | diss' un día entre si:
281:14mais se a cobrar non pósso, | ir-m-ei algur esterrar.”
281:19E se tu assí fezéres, | todo cho éu cobrarei.”
281:38entrou e houve vergonna | de se del assí quitar.
281:58e peço-lle que se queira | de mi pecador nembrar.”
281:59Poi-lo viu el Rei queixar-se | e mui ben se repentir,
281:60preguntou-lle se ja quando | traballara en servir
282Como Santa María acorreu a un moço de Segóbia que caeu dun sobrado mui alto, e non se feriu porque disse: “Santa María, val-me.”
282:22se éra ja que ferido | ou se se sentía mal.
282:25ca se aquesto non fosse, | juro-vos, par San Matéus,
283Como Santa María de Terena sãou un clérigo da boca que se lle torcera mui fèramente.
283:31E se per ventura avên
283:52Mas quando se atal sentiu
283:53que tolleit' éra e se viu
283:54tan maltreito, ben se partiu
283:55daquel érr' e se repentiu,
284:9e se non foss' a Virgen, | Reínna sperital, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
284:17com' en desasperando, | e todo se torceu;
284:25mas se ele quisésse | ũu vésso rezar
284:27se partiría dele. | E o frade rezou
284:29e atán tóst' o démo | se foi e o leixou,
284:39e repentiu-se muito | do que foi descreer
284:41que o do leit' ergessen, | e mandou-se põer
285Como Santa María fez aa monja que non quis por ela leixar de s' ir con un cavaleiro que se tornass' a súa ôrdin, e ao cavaleiro fez outrossí que fillasse religïôn.
285:26que se con el se fosse, | con ela casaría.
285:36por se con séu amigo ir; mais en ũa capéla
285:39e se ll' espedía.
285:44que se foi quanto ir mais pode ao dormidoiro.
285:47e foi-se sa vía,
285:52a abadessa se levou e a monja con ela.
285:56mas ela lle jurava | que mui mal se sentía,
285:62parou-se-ll' en cruz ena pórta e disse: “Non seja
285:70e saiu per ela e foi-se. E fez i maldade;
285:104todo llo outorgava; | e dela se partía
286:4guarda-os nas grandes coitas | que se non pérçan per ren,
286:8que mostrou Santa María, | que nunca faz se ben non,
286:16e chegou-se muit' a ele | e atal o adobou
286:17que houv' a leixar sas prézes; | e lógo se levantou,
286:18ca pois se sentiu maltreito | non quis mais alá jazer.
286:20e viu dous judéus que lógo | se fillaron a riír
286:24me dá, se te praz, dereito, | ca son ẽemigos téus
287:3E daquest' un gran miragre | vos direi, se vos prouguér,
287:9daquesto non se guardava; | e o falsso traedor
287:19Ela creê-o e foi-se | con el a aquel logar;
288:11Onde foi ũa vegada | que se meteu en caminno
288:13e pois foi ena eigreja, | deitou-se lógo festinno
288:29e se ben costumad' éra, | outros costumes mellores
289Como Santa María de Tocha guariu un lavrador que andava segando en día de San Quirez, que se lle cerraron os punos ambos.
289:13o mãoll' alçar de térra | con ele se ll' apertava
289:16foi, assí como se fosse | con fórt' engrud' engrudada;
290:19ca, pois que deste mundo se partir,
291:2ca u houvér maior coita, | valer-ll-á se a chamar.
291:12guarira se o collessen | na mão, e per razôn.
291:21a que se tornass'; e lógo | Santa María chamou,
291:42hóme, ca se me servires, | sempre i pódes gãar.”
291:43El, pois que se viu en salvo | pela Madre do gran Rei,
292:11Se el leal contra ela | foi, tan leal a achou,
292:14e se ben obrou por ela, | ben ll' ar pagou séu jornal.
292:34se o achassen desfeito; | mas tornou-xe-lle en al.
292:36non quis que se desfezéssen, | ca ambos éran ben séus
292:50que o ten por mui mais nóbre | ca se fosse de cristal.
292:55Ca o bon Rei Don Fernando | se foi mostrar en vijôn
293Como un jograr quis remedar como siía a omagen de Santa María, e torceu-se-lle a boca e o braço.
293:23E o cólo con o braço | tan fórte se ll' estorceu,
295Como Santa María apareceu en visiôn a un rei que a servía en todas aquelas cousas que el sabía e podía, e semellava-lle que se homildava contra el en gualardôn do serviço que lle fezéra.
295:30lles diss': “O que me rogades | farei-o, se el Rei vir.”
296:23Se ben quéres servir-me, | primeiro amar-m-ás
297:9a aqueles que o creen; | e porên, se Déus m' ajude,
297:25que non fala nen se móve, | est' é ben sandeu provado,
297:29e demais contra un frade, | séu compannôn, se tornava
298:19Des i confessou-se ben, com' aprendí,
298:28gran péça a tev'; e pois se levantou
298:32Jesú de ti quiso, se for téu prazer,
298:53daquela mollér que se quitasse fez,
298:55E a bõa dona, pois se viu de pran
299:22se lla désses, e farías bon sen.”
299:34Mas dá-lla; se non, mal te verrá ên.”
301:17e se t' algún pesar fige, | que seja éu perdõado,
301:23E lógo se sentiu livre | da prijôn o escudeiro
302Como Santa María de Monsarrat descobriu un furto que se fez na sa igreja.
302:12os que alí albergaron | da eigreja se saíron;
303:4de Burgos, e se m' oírdes, | direi-vo-lo tod' enteiro,
304:2das cousas limpias se paga | sempre, tal é séu costume.
304:18atán tóste se matavan, | que sól non deitavan lume.
305:3E porên dizer-vos quéro, | se me mui ben ascuitardes,
305:4un mui fremoso miragre; | e se i mentes parardes,
305:5gran pról de vóssa fazenda | vos terrá, se vos guardardes
305:34se é carta de soltura | ou se é de petições.”
305:37e que esto lle faría, | e d' al non se traballasse
305:44se fez lógo, que na outra | non pode pois meter nada
305:56mercee que se leixasse | do peso, e lle daría
306:6son pera saber-se todas, | nen póde per ren seer.
306:35Pois esto viu o herége, | repentiu-se muit' entôn
307:2toda tempestade, se ll' ên prazer for.
307:25atá que Santa María se mostrou
307:28“Se tu quéres que se tólla este mal,
308:8a Virgen Santa María | e mais d' al ren se guardar
308:19Estando en esta coita, | esforçou-se de falar,
308:24e chorando séus pecados | se fez lógo comungar;
308:26deitou tres pédras do córpo | sen se doer nen queixar.
308:35a Virgen Santa María, | que se sab' amercẽar
309:20e porend' un hóme bõo | lles disse que se tevéssen
311:3Ca se en fazer serviço | a un bon hóme pról ten,
311:40e assentou-se no leito | e diss' aquesta razôn:
311:42fora, se non foss' a Virgen, | que chav' é de nóssa fé,
312:31E se a bever lle davan, | el bever sól non podía,
312:32e pero que se deitava | pera dormir, non dormía;
312:39E entôn ergeu-se lógo | e buscou muitas carreiras
312:46E el deitou-se con ela | en ũa casa escura
312:51Ambos lógu' en outra noite | dessa casa se mudaron
312:52e foron jazer a outra; | e lógo que se deitaron,
312:56tornou-se lóg' aa outra | u jouvéra de primeiro;
312:69e foi pois de bõa vida | e quitou-se de barata
313:5sa carn' e fazer-se hóme | por nos per ela salvar,
313:20e volvendo-s' as arẽas; | des i a noite se fez,
313:26de grado séus seerían | se lles quisésse valer.
313:37se faça end' hóm' afóra, | e peçamos-lle perdôn,
314:5pero prazer-m-ía muito | se m' oíssedes mui ben.
314:11e de se tẽer viçoso | havía mui gran sabor;
314:19e o cavaleiro foi-se | deante e fez ferir
314:33dizede-lle que se venna, | ou que se vaa daquên.”
314:35o lume d' ambo-los ollos, | e en térra se tendeu
314:36volcando-s' e braadando | come se fosse sandeu,
315:6que vos contarei óra, | se me for ascuitado.
315:10que a perder houvéra, | se non fosse guardado
315:42por veer se parara | algur bic' ou furado.
316:14e Martín Alvítez nome | havía, se Déus m' ampar.
316:18vertudes se descobriron, | e fezéron i altar
316:36da Virgen, mui ben cantada, | e mandou-se levar i;
317Como Santa María se vingou do escudeiro que déu couce na pórta da sa eigreja.
317:16e viu ũa moça, de que se pagou,
317:22e fogind' à eigreja se collía.
317:32a moça, leixou-se depós ela ir
318Como Santa María se vingou do crérigo que furtou a prata da cruz.
318:2muito será gran dereito | se ll' ende pois mal vẽér.
318:3E desto, se m' ascuitardes, | vos direi, per com' oí,
318:14en com' éra de mal chẽo | vos direi, se vos prouguér.
318:21se foi que ren non sabía | daquel feit' e a mentir
318:22se fillou, dizendo muito: | “Hóm' ou mollér que soubér
318:32que se lle fez atán grande | o nariz, que lle deceu
318:36se ant' aquel nariz todo | non ll' alçassen, nen bever;
319:8dizer, se m' oírdes; e poi-lo contado
319:52tal que se sentía que ben sãa éra.
321:1O que mui tarde ou nunca | se póde por meezinna
321:5tan tóste Santa María; | porên, se ela m' ajude,
321:23E disse-ll': “Ai, mollér bõa, | se Nóstro Sennor m' ajude,
321:27ant' el Rei, e irei lógo | vósco, se Déus me defenda
321:42está, u se faz o sángui | de Déus do vinno da vinna.
322Como Santa María guariu ũu hóme en Évora que houvéra de morrer dun ósso que se ll' atravessara na garganta.
322:9E de tal razôn com' esta | vos direi, se m' ascuitades,
323:5E porend' un gran miragre | direi, se Déus me defenda,
324:20na grand' eigreja da Sée, | que se nunca ên partiu
324:27E foi lóg' a sa capéla, | que se non deteve ren,
324:33que ér'; e pois llo disséron, | a lingua se lle soltou
325:14éra, se lle non valvésse | a Virgen Santa María.
325:27E se fazer non quiséssen | esto, lógo nas cadẽas
325:51E pois entrou ena vila, | foi-se lóg' aa eigreja
325:60e se m' alg' a dar havedes | por Déus, dade-mio aginna,
325:63Eles déron-ll' algu', e foi-se. | E lógo que foi entrada
325:65caeu-ll' o colar do cólo, | que se non deteve nada;
327Como Santa María guariu o crérigo que se lle tornaran as pérnas atrás porque fez ũus panos mẽores dun pano que furtou de sôbelo altar.
327:3Onde, se m' oír quisérdes, | daquesto vos contarei
327:19E pois que os houve feitos | e con eles se cobriu,
327:25rógo-te que éu non moira | assí, se t' ên prazer for.”
328:3Ca se ela quér que seja | o séu nom' e de séu Fillo
328:64se esto que vos éu rógo | o faço por null' engano,
328:66que póde seer, se este | feito non for acabado.”
329Como déus fez a un mouro que fillou a oférta do altar de Santa María que se non mudasse do logar.
329:27Quand' aquest' houvéron feito, | lógo se partiron ên;
329:31E pois los houve fillados, | atán tóst' ir-se cuidou;
329:33e perdeu todo o siso, | e tan irto se parou
329:34ben come madeiro duro, | que se non pode mover.
329:37de se for mórt' ou cativo; | e o alcaide maior
329:48mais aquel per nulla guisa | non falou nen se moveu;
329:50a companna que se fora, | non viü i ren seer.
329:53e catemos se a trage | e tornemo-la en paz
329:59foi, e os ollos tan tóste | se ll' abriron, e a luz
332Esta é como en ũu mõesteiro eno reino de Leôn levantou-se fógo de noite, e mató-o a omage de Santa María con o véo que tiínna na cabeça.
333:25foss' e diss': “Ai, Virgen Madre, | se algũa vez servida
333:32maravillavan-se dele; | mais quise Déus que sabudo
333:37que ll' houvésse pïadade, | foi-se-ll' o temp' alongando,
334:2a sa Madr' e toda cousa | guardar de se non perder.
334:14séus bois con que lavrar fosse, | pois viu que se non erger
334:19e disse a o mancebo: | “Se óra podésses ir
334:25algo, se esto fezéres, | e demais gracir-cho-ei,
335:4pois aquel que é bondade | comprida se fez séu Fillo,
335:33O hóme bõo, con dóo | dela, ergeu-se festinno
335:35e irei catar as arcas | se me ficou i farinna.”
335:45e achar sól nona pode, | e cuidou que se mudara
335:48Eles se partiron lógo, | e cada un a buscava
335:63se podí' haver ontr' eles | algũa tal deoessa
335:69se há ontre vós omagen | que non han estes pagãos,
335:86por fazer que sejan bõos | e se partan de maldade.
336:10e se ben nos ascuitardes, | de grado vo-lo diremos.
336:33se daquesto que tu fazes | téu coraçôn non se muda
336:38de que non seremos sãos, | se per vós non guarecemos.”
337:9que ên ben se soltaría, | non llo quería creer,
337:15se fillava mui de rijo, | segundo aprendí éu.
337:33o meninn' e o cavalo, | que se non feriron ren;
337:34e o padr' a boc' abérta | fillou-se Déus a loar.
338:17que cegou d' ambo-los ollos, | e foron-se-ll' apertando
338:18como se fossen apresos | con visco ou con betume.
339:2sab' a Virgen, non se póde dizer.
339:15Porend' en Cartagena se partiu
339:35ca per u a nave se foi abrir
341:6ant' aquel que as maldades | e os érros se desfazen.
341:10como se fezésse tórto, | en que outras muitas jazen.
341:18de vós se han d' haver pẽa | os que en tórto non jazen.”
341:37E pera o Poi se foron, | e de cérto ben sabiades
341:51E leixou-se caer lógo | sen niũa deteença,
341:57e o logar que esquivo | éra, tornou-se-lle chão,
342:7E porende, se nas pédras | faz feguras parecer,
343:2fezo a outro dïabo | fazer como se calasse.
343:29ond' havían gran vergonna | e porên se receavan
343:38mandasses-lle que se fosse | dela e se desterrasse.”
343:42a que quen quér as daría | que se migo conssellasse.
344Como Santa María de Tudía fez a ũa cavalgada de crischãos e outra de mouros que maséron ũa noite cabo da sa eigreja e non se viron, por non haveren ontr' eles desavẽença.
344:2macar se non amen eles, | ela met' i avẽença.
344:18ca daquel logar partir-se | non houvéron atrevença.
344:22que s' oíssen nen se vissen | nen soubéssen connocença.
344:27Outro día madurgada | todos dalí se partiron;
344:28e depois que cavalgaron | e sen sospeita se viron,
344:29muito s' ên maravillaron; | des i tréguas se pediron
344:33en como fora miragre; | e partiron-se pagados,
345:29e que per séu córpo fosse | ll' acorrer; se non, pagado
345:60E porend' ela changendo | se chamava: “Ai, meséla,
345:61se perez' este mininno, | que é cousa atán béla,
345:66ca se ele ficar vivo, | éu mal non pósso haver.”
345:82e porende se fillaron | daquesto muit' a doer.
347:28se meteu pera Tudía, | dizend': “éu fui mentireira
347:30se tu quéres, dá-mio vivo, | ca fazer-o poderías.”
347:35Eles aquesto fazendo, | tan tóste, se Déus m' ajude,
348:18que se del amercẽasse | per que houvésse tesouros.
348:23Quando ll' aquest' houve dito, | foi-se. E el rei pagado
349:7Onde daquest' un miragre | vos direi, se m' ascuitardes,
349:8mui fremos' a maravilla; | e se i mentes parardes,
349:9sa mercee haveredes | dela, e se a guardardes,
349:20en sãar enfermidades; | e esta se lle dobrava
351:20se daquele bõo vinno | non bevessen a séu sen;
351:24que, se non foi a madeira, | en ela non ficou al.
351:25Entonce disséron todos: | “Se nos a Virgen non val,
351:27E porend' aquela gente | se quiséra ir entôn;
351:31Entôn lóg' aquela gente | aa cuba se chegou,
352:3Dest' un fremoso miragre | vos direi, se m' ascuitardes,
352:4que fezo Santa María; | e se i mentes parardes,
352:25vendimian, foi-se con ele | aa Sennor das Reínnas
352:30dizendo todos: “Mórt' éste | se lle dous días atura.”
352:35E foi-se lógo con ela | quanto pod' aa eigreja
353:3E de tal razôn com' esta | vos direi, se vos prouguér,
353:39E pois comeu, trebellando | começou-se lógo d' ir
353:42se fillou ant' o meninno | e começou-ll' a rogar
353:46que se desto non comeres, | outro non cho verrá dar.”
353:50se cras migu' e con méu Padre | non quiséres ir jantar.”
353:53ao meninno: “Méu fillo, | se tu non comes assaz,
353:71Entôn se foi o abade | e chamou os monges séus
354:17porque mal non recebesse, | ca muito se receava
354:28e conortar-m-ei con ela | come quen se mal conórta.”
355:15O mancebo prometera | por ir-se en romaría
355:16a Vila-Sirgu', e guisou-se | e foi-se lógo sa vía;
355:17mais soube-o a manceba | e depós el se saía
355:23E diss' el: “E non iredes | comigo, se Déus me valla,
355:47tornou-se pera sa térra. | E indo pela carreira,
355:51Ca, se mi a Virgen María | guardar, que é méu espello, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
355:74deste feito que mi apõen. | Se éu non sõo culpado,
355:77Se tu, Sennor poderosa, | en algún tempo servida
356:1Non é mui gran maravilla | se sabe fazer lavor
356:26se a Virgen desta guisa | non lle foss' ajudador.
357:14se non, conta que agora | méus días son acabados.”
358:2non vos é gran maravilla | se x' ela a si ajuda.
358:14que, se muitos end' houvérdes, | a lavor será creçuda
359Como Santa María do Pórto se doeu dũa mollér que vẽo aa sa igreja en romaría, a que cativaran un séu fillo; e sacó-o de cativo de térra de mouros e poso-llo en salvo.
359:33que Domingo éra vẽudo | a sa casa, e se ir (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
361Como Santa María fez nas Ólgas de Burgos a ũa sa omagen que se volveu na cama u a deitaron.
361:20fazía por sa omagen | come se fosse carnal,
361:35Entôn todo o convento | se fillou muit' a chorar,
362:31E mandou-se levar lógo | alá a hómees séus,
362:32dizendo: “Se alá chego, | ben hei fïúza en Déus
362:34ollos, que por méus pecados | muit' há se foron serrar.”
362:35E pois que foi ant' a arca, | se deitou e lle pediu
363:4al Con Simôn e a muitos, si que se queixava
363:19El se viu nas prijões e cuidou que morresse, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
364:13se dentr' en ela caesse, | mais que tan tóste fĩisse,
364:18leixou-se caer sobr' eles. | Mais non houvéron ên cura;
364:27E se ante ben lavravan, | mui mellor depois lavraron,
365:10tóst' e que se desfazía | come fum'; e en verdade
365:19Ũa noit' assí jazendo, | cuidou como se saísse
365:21vistiu-se lógu' e calçou-se, | ca atá que non comprisse
365:31Quand' aquesto viu o monje, | teve-se por mui culpado
366:17fillou-se con séus falcões | que mudara no verão
366:22mais ante que se tornasse | perdeu ũu dos mellores,
366:23que se foi da outra parte | d' Aguadalquivir voando,
366:37e o falcôn e a ave | viron como se mergeron
366:42que se lles o falcôn désse, | que de cera con loores
366:48sól vĩir non lles quería; | ca falcôn, tra u se farte
366:52d' aquele falcôn havê-lo, | apartou-se da companna
367:32as pérnas ambas e se lle pararon
367:37demais os coiros delas se fendían
368:23Mais se tu perder quéres | doores e pesares,
368:27A mollér outro día | meteu-se na carreira;
369:24en lle furtar a sortella, | per que pois se lle achasse.
369:36e se non, que quant' havía | a mollér que llo fillasse.
369:44que se sofresse un pouco | atẽen que a achasse.
369:47e se lle lógo non désse, | que quant' havía ll' entrasse,
369:54e deceu-se pera Tejo, | por dar-ll' a bever no río | e o topete lavá-lo.
369:57O alcaide, pois viu esto, | tornou-se trist' e coitado | pera sa casa aginna
369:63u se catan os coitados, | ca non foi quen se catasse
369:64en ti, cona mui gran coita, | que se ben non conortasse.”
369:67se con tal coita morrerdes, | que vóssa alma entrasse
369:68en paraíso, ca nunca | i entrou quen se matasse.”
369:69Des que ll' aquest' houve dito, | foi-se correndo a Tejo, | u o pescado vendían,
369:70e preguntou os dos barcos | que lle disséssen verdade | se algún pexe tragían.
369:84mandou; e poi-lo viu, lógo | ar mandou que se calasse.
369:86se ll' a sortella non désse, | pois lle dava séus dinneiros, | que morrería por ela.
369:90e déu-llo. E ele, lógo | que o houve connosçudo, | fillou-se-ll' ên mui gran medo;
371:25companna e de molléres, | e tanto se carregou
371:34léve come se de pallas | fosse por non se merger.
371:35Ant' ía sobre la agua | como se fosse un batél, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
372:1Muit' éste maior cousa | en querer-se mostrar
372:3E dest' un gran miragre | direi, se vos prouguér,
372:6direi-lle com' avẽo, | se mio ben ascoitar.
372:11se fillava de rijo. | E por esta razôn
372:16aquela ravia grande | toda se ll' amansou;
372:30aa Virgen bẽeita, | que se quis mercear
374:13éra, lógo mantenente | se tevéron por culpados,
374:18e se gãassen, a Virgen | houvéss' ên de sa partida
375:23que, se ll' o cavalo désse
376:24E o hóme foi-se lógo; | mais non foi apercebudo
376:36se aquel anél perdera, | e dessí que o fillasse.
376:37E o outro tornou lógo, | dizendo-lle se achasse
376:42que se outro a achasse, | de vós non fora veúda
376:43esta sortella.” E lógo | foi-se con ela correndo
377:4Santa María do Pórto | por un hóme que se tiínna (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
377:21e que lle déss' outra tóste, | se non, pẽa connosçuda
377:25aquele outro a carta | e que dela se quitasse,
377:29e se non, que a sa ira | haverían, se fezéssen
377:32rogou, a Santa María | do Pórt', en que se fïava,
377:33que se el a cart' houvésse | e per ela a gãava,
378:19E porend' atal miragre | é d' oír, se vos prouguér,
378:30Mais un séu compadre lógo | se fez séu consellador
378:31e disse: “Se vós fezérdes | o que vos quéro dizer,
378:33da Virgen Santa María, | e se sãar, ofrecer
378:47Entôn a moça fillaron | e foron-se dessa vez
379Como Santa María do Pórto se vengou dos cossárïos do mar que roubavan os hómees que viínnan pobrar en aquela sa vila.
379:25e quiséran-s' a sa térra | tornar-se; mais non podéron,
379:28fez-lles que se non podéssen | mover daqueles logares
380:50que se de mi servir
381:21se non, léva-me con ele, | ca mais non viverei éu
382:15“Se queredes que vos herde, | de grado vos herdarei
382:19Mentr' el Rei esto catava, | foi-se-ll' alongand' assí
382:25que lle déss' o herdamento, | e se non, que s' espedir
382:26quería dele e ir-se | ao reino d' Aragôn.
382:36que ela na voontade | al Rei meta, se lle praz,
382:38haverei se me dér esto, | e será bon gualardôn.
382:39E se m' aquesta mercee | Santa María fezér
382:44Don Manüél, séu irmão, | e con el se consellou
382:47“Vai e chama a Reimondo | de Rocaful, se non for
383:15E pois aquest' houve feito, | foi-se lógo sa carreira
383:28mais aginna se colleron | ao pórto e rogaron
384:30un pouco, foron-se lógo. | Mais a Sennor das sennores
384:32e viü que ao leito | se chegava passo indo,
384:46o que vi vos direi todo, | se m' ên fordes oïdores.”
384:53e se en algũa cousa | ll' erraran per necidade,
384:54punnaron de se guardaren | que non fossen pecadores.
385Como Santa María do Pórto guareceu un hóme dũa pedrada mui grande de que nunca cuidara a guarecer, ca tiínna a tela sedada e tornou-se paralítico, e guarecê-o Santa María.
385:21dos coitados, se daquela | ferida non fosse mórto,
385:28E el, quando viu aquesto, | teve-se por escarnido;
385:29mais acomendou-se lógo | ao Pórt', e foi guarido
386:11E pois que se partiu ende, | vẽo a Sevilla cedo,
386:33a vendê-lo en Sevilla; | e porende se queixavan
386:35é, Sennor, se Déus nos valla, | aquesto que vós fazedes
386:42e se algo i achardes, | nono paredes per manna,
389:3Poder há de sãar véllo | se é tal que o merece,
389:4e outro tal o mancebo | se faz bõa mancebece,
389:5outrosí ao meninno | se algún mal lle contece,
389:14foi ja e tornou-se leigo; | e dous fillos fremosinnos
389:18el e sa madr', e con coita | del chamavan-se mesquinnos.
389:21dizendo que se vivesse, | que lógo en romaría
391:14come se ferida fosse | ou que cuidass' a morrer.
391:23se fillaron a Reínna | que taes miragres faz,
391:29e porende te rogamos | que, se ta mercee for,
392:19que lle disse se verdade | éra o que querelava
392:26 que ambos lo cofondessen | se fezéra tal loucura (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
393:18e tan fórte se torcía | come quen coita a mórte.
399:11Ela se preçava muito | de sa fremosura,
399:18sería se o colgasse | sequér dũa viga.
399:38e come mollér non faças | maa que se triga
400:32no séu córpo se figurou
400:33e se fez hóm' e nos salvou
401:7nen que polos méus érros | se me móstre felôn;
401:52mercees que me gães, | se o Déus por ben vir,
401:78e daquel que se preça | muit' e mui pouco val,
401:94se o tu por ben vires, | que me dé o que ja
403:4se m' ante non nembrasse
403:55mais pois, se el me valla,
404:23agẽollava-se, dizend' assí,
404:38a iférno, se per nós non ficar.”
404:46e comera se lle déssen vagar.
404:54se podésse; e fillou-s' a chorar,
404:64que se non pérça; ca éu sõo séu
404:68se pérça polos pecados que fez,
404:82en se a Santa María deitar.
405:7toller se leixa catar.
405:25se vai e aparecendo
405:51que se quér sa Madr' honrrar.
407Esta düodécima é como Santa María fez veer ao hóme que cegara porque se comendara ao démo.
407:11foi e doeu-se; e porên braadar
407:19que come tolleito se parou, atal
407:24que se non pod' end' erger.
409:19Porende se loada
411:36que con coita chorando | se deitou en séu leito
411:71E se esto que digo | tẽes por maravilla,
411:89ca se o non fezérdes, | quiçai por escarmento
411:104e sospirand', ergeu-se | e foi alá correndo,
411:106ben como se houvéss' a | casar outra vegada.
418:5foren punnen en serví-la | e se guarden de falir,
419:17são se non partisse; | mais a ela per ren
419:31por honrrar-t' en ta mórte.” | E foi-se lógu' entôn
419:62e ela en séu leito | ant' eles se deitou.
419:92por que creúdo seja | desto, se vos prouguér,
419:113e se non for verdade, | ũa folla de cól
419:117viu morrer o séu Fillo; | mais pero, se non luz,
419:118nulla ren non acharon. | E muito se sinou
419:120en térra se deitaron, | pedindo per Aióz
421:1Nembre-se-te, Madre
424:37Eles foron-se lógu' entôn
424:42se quis de sobr' ela partir,
425Esta terceira é como Nóstro Sennor resurgiu e como se mostrou aos apóstolos e aas tres Marías.
425:33quis Jeso-Crist', e se vos ir
426:17e quantos crevéren e se batiçar
426:23nen lles nuzirá se beveren poçôn,
427:19se foran de sũu e atender
427:27se saíron sen ren se detẽer,
427:28e pela vila se fillaron a correr;