Text concordance

Please read the notes on Using the text concordance if you have not already done so.

If you just want to find a cantiga from the first few words of the lyrics, try the Index by incipit instead.

Cantigas processed: 420

Total lines: 21656

Total words: 162244

Total distinct word forms: 10224

Alphabetical index: A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Z

Word:    Show references: always for single word results never   
1 word formCountReferences
NON2022
B:7E macar éu estas dúas non hei
B:27e poi-lo gaannad' há, non lle fal,
B:30ca per esto o pérd' e per al non.
B:31Porên dela non me quér' éu partir,
B:33que non poderei en séu ben falir
1:31E non ar quéro obridar
1:71E, par Déus, non é de calar
2:50se tu non és, s' assentasse,
3:35que, se non per rógos téus,
3:36non póss' éu perdôn gãar.”
3:38chorou tant' e non fez al,
4Esta é como Santa María guardou ao fillo do judéu que non ardesse, que séu padre deitara no forno.
4:8—ca el ên mais non havía,
4:81Diss' el: “Non, ca éu cobrí
5:10mollér; mas pero del nome non sei, foi de Roma sennor
5:25e de o castigardes ben non vos seja gréu;
5:40barva non fez nen cercẽou cabelos, e mal se vestiu;
5:41a séu irmão foi e da Emperadriz non s' espediu;
5:47de sa mollér, que, porque non quiséra con ela errar,
5:88e non viínna quen lla das mãos sacasse de nenllur
5:95mas ela diss' entôn: “Santa María, de mi non te dól,
5:96neno téu Fillo de mi non se nembra, como fazer sól?”
5:98tas mãos dela, se non, farei-te perecer.”
5:99Os marinneiros disséron entôn: “Pois est' a Déus non praz,
5:101de coita e d' afán e pois mórte, u outra ren non jaz,
5:102ca, se o non fezérmos, en mal ponto vimos séu solaz.”
5:105A Emperadriz, que non vos éra de coraçôn rafez,
5:106com' aquela que tanto mal sofrera e non ũa vez,
5:111A santa dona, pois que s' espertou, non sentiu null' afán
5:119de bõa gente, que non havía i mouros nen judéus.
5:126carn' e pescado do méu haver, que te non cóst' ũa nóz.”
5:136mas de grand' algo que porên lle davan ela ren non pres,
5:147A Emperadriz fillou-s' a chorar e diss': “A mi non nuz
5:155que ao ségre non ficaría nunca, par San Denís,
6:5Porend' a Sant' Escritura, | que non mente nen érra,
6:48que non vẽes a ta madre, | que ja sa mórt' entende.”
6:51ou viv' ou qual quér que seja; | se non, farás-me gran tórto,
6:68assí que achar non póssa | null' hóm' i que emende.”
7:5non nos faça, nen pecar,
7:22ca, porque lles non sofrer
7:54que non sei que ll' aponna.”
8:11e en toda-las eigrejas | da Virgen que non há par
8:20dizend': “Encantador sodes, | e non vo-la leixaremos.”
8:22non quis leixar séus cantares, | e a candea entôn
8:29O jograr por tod' aquesto | non déu ren, mas vïolou
8:32fillar, mas disse-ll' a gente: | “Esto vos non sofreremos.”
9:12como non quería
9:40non lle vẽo a mente, | que el prometera; (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
9:45bõa non sería
9:49e como non lévas, | asse Déus te valla,
9:51Esto non loamos;
9:55monja non havía
9:72non con felonía,
9:78que, macar se fora, | non perdera medo
9:81“Por que non matamos
9:90“Sandeus, non ponnades | en ele as mãos;
9:104serán, non erramos.”
9:117por no mar deitá-la. | Que a non deitasse
9:137O monge da dona | non foi connoçudo,
9:140non viu end' a pórta | nen per u vẽéra.
9:141“Por que non leixamos.”
9:151Carne, non dultamos,
9:153dela, mas non rança,
11:5non dev' a seer
11:53non quis falecer
11:73ca des péça non durmía;
12:14e aínda non quéren conósco paz.”
13Esta é como Santa María guardou o ladrôn que non morresse na forca, porque a saüdava.
13:12a Virgen Santa María | non vos quis entôn tardar,
13:14so os pées e alçó-o | assí que non s' afogou.
13:15Assí esteve tres días | o ladrôn que non morreu;
13:20“Quéro-vos dizer, amigos | óra por que non morrí:
13:22que me nas sas mãos sofre | que m' o laço non matou.”
14Esta é como Santa María rogou a séu Fillo pola alma do monge de San Pedro, por que rogaran todo-los santos, e o non quis fazer senôn por ela.
14:20“Non sabes la profecía | que diss' o bon rei Daví,
14:22non verrá, nen de mia casa | nunca será compannôn?”
14:26ben com' a el recodira, | e en outra guisa non.
14:29que rogass' ao séu Fillo | que non quiséss' consentir
14:38se non por Santa María, | a que Déus lo déu en don.
15:18que per ren non podía maior.
15:25e diss' assí: “Aquel que non érra,
15:49e se t' aqueste pan non refeiro,
15:124que digo non me creedes ên:
15:126e das sas armas non vi i ren.
15:144ca se non detevéra nenllur
15:152fazer vósqu', e non vos seja gréu,
16Esta é como Santa María converteu un cavaleiro namorado, que s' houvér' a desasperar porque non podía haver sa amiga.
16:2am' a Grorïosa e non poderá errar.
16:5a Madre de Déus, que non quiso leixar perder
16:12non leixava guérra nen lide nen bon tornei,
16:13u se non provasse tan ben, que conde nen rei
16:14polo que fazía o non houvéss' a preçar.
16:16e tan francamente, que lle non ficava ren;
16:18perdía por ela, non llo querí' ascoitar.
16:21pero, con tod' esto, o coraçôn non partiu
16:50tan fremos' e crara que a non pod' el catar;
16:52e para-mi mentes, ca éu non tenno anfaz;
16:64fillou, des alí rezou el, e non lle foi gréu,
17:17un fill', e u a nengũu non viu
17:28oiu, ja per ren non llo quis creer;
17:40“D' hoj' a tres días, u non haja al,
17:42se non, a tésta lle seja tallada.”
18Esta é como Santa María fez fazer aos babous que crían a seda dúas toucas, porque a dona que os guardava lle prometera ũa e non lla déra.
18:19da Virgen que non há par,
18:24e non morreron;
19:17mas aquesto per ren fazer non podéron,
19:19Non foi quen podésse arma nen escudo
19:26que os non metesse o dém' en sa pilla.
20:14non quéra, quando
20:33ca non nos escaeces,
20:46que os téus non faleces.
21:5non é maravilla se del gaannou
21:18houve, ca lle non quis eno don falir.
21:30por que non podésse con ele goír?
22Esta é como Santa María guardou a un lavrador que non morresse das feridas que lle dava un cavaleiro e séus hómees.
22:16mas non ll' entraron; e escantaçôn
22:23e non moira, ca non merecí mal.”
23:14ca non tiínna senôn pouco en un tonelcinno. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
23:16havê-lo, non éra end' en térra que podésse
23:18se non fosse pola Madre do Véll' e Meninno.
23:22se non, nunca vestirei ja mais lãa nen linno.”
23:25de bon vinn', e a adega non ên foi falida
23:26que non achass' i avond' o riqu' e o mesquinno.
24:1Madre de Déus, non pód' errar | quen en ti há fïança.
24:2Non pód' errar nen falecer
24:26porque non quiséstes coller
25:10ca non ja en outra folía.
25:13non pod' achar, com' aprix éu,
25:24d' esso fazer non havería,
25:28“Sen pennor non será ja feito
25:33Respôs el: “Non quér' éu creer
25:55non póssa per prazo perder,
25:56se éu pagar non llo podía
25:61por que non diga pois: ‘Non hei
25:75O crischão, que non mentir
25:95non vales, que fuste temer
25:99Pois esto disse, non fez al,
25:105ca non se podía sofrer
25:111que non ll' houvéssen d' entender
25:120fora; se non, que el diría
25:128como foi, ca non mentiría;
25:129e tu non quéras contender
25:146do que lle dar non devería.”
25:152téu haver, que ren non falía,
25:159ca non vos quis escaecer
26:1Non é gran cousa se sabe | bon joízo dar
26:22e non se mãefestou o mesquinno;
26:31por que non cáias no lago
26:46por non lles apõer que o mataron,
26:56non podedes levar
26:62non vos póde durar.”
26:66que non dev' entrar
26:72da que non há par,
27:1Non devemos por maravilla tẽer
27:24“Sérren a eigreja, u non haja al,
27:32“Daqueste preito non hajades pavor,
27:46e non queramos con ela contender.”
27:52que a Santa María non foi fïél,
27:58que a non ousaron per ren sól tanger.
28:7a Virgen que non há par,
28:8que non quis que perdudo
28:42non fosse, nen rendudo.
28:55non fosse, que i chegar
28:58que non fosse caúdo.
28:77non querían envaír
28:95non quis combater mandar,
28:114mas non seja sabudo.”
28:120que non fosse corrudo
29:10que non foron de pinturas.
29:11Nen ar entalladas non
30Esta é de loor de Santa María, de como Déus non lle póde dizer de non do que lle rogar, nen ela a nós.
30:2que non fôssemos nados,
30:3se nos non désse Déus a que rogar
30:12non sejamos deitados.
30:17Porên non lle diz de non, mas de si,
30:21Nen ela outrossí a nós de non
30:23dizer que non rógue de coraçôn
30:30se o nós non perdermos
30:31per nóssa culpa, non obrando ben,
30:33Mas séu ben non perderemos per ren
31Esta é como Santa María levou o boi do aldeão de Segóvia que ll' havía prometudo e non llo quería dar.
31:37mas este novélo non
31:53E des alí adeante | non houv' i boi nen almallo
32Esta é como Santa María amẽaçou o bispo que descomungou o crérigo que non sabía dizer outra missa senôn a súa.
32:35te quites; e se non, | d' hoj' a trinta días
32:40ond' hóme non ven.”
33:58non méus, mas por vos mostrar
33:66que non podéssen errar
34:9que non podían achar ontr' outras mais de cento
34:22non cheiravan atán ben com' esta que emento.
35:5E por esto non lle damos | ren do nósso, mas do séu,
35:14mas non tangeu nas relicas, | esto devedes creer.
35:17tod' aquest' en ũa arca | feita d' ouro, ca non d' al;
35:18estas non tangeu o fógo, | mai-lo al foi tod' arder.
35:33e entrou i tanta gente | que non cabían i chus,
35:36houvéron tan gran bonaça | que non podía maior;
35:40Mas pois o sennor da nave | os viu, disse: “Non me praz
35:45dos mercadores que ían | ena nav' un non ficou
35:46que tan tóste non vẽéssen | mui grand' algu' i oferer.
35:49dizendo: “Sennor, tod' esto | filla que non leixes ren,
35:50sól que non guardes os córpos | de mórt' e de mal prender.”
35:51En tod' est' as seis galéas | non quedavan de vĩir,
35:59e porên mal non nos faças, | se non, lógo morrerás
35:61e de quant' acabar cuidas | ren ên non acabarás,
35:65por mataren os da nave; | mas un vento non sotil
35:72alongar entôn tan muito | que as non viron nenllur;
35:77fillou e quant' alí déra, | e non cataron o bél
35:83Todos responderon lógo: | “Preit' outr' i non haverá
35:84que o todo non tomemos, | mas tornaremos dacá;
35:98queimou tod' aquela lãa | e non quis o al tanger.
35:106E non quis ên mais do terço, | que fezo lógo coller.
36Esta é de como Santa María pareceu no maste da nave, de noite, que ía a Bretanna, e a guardou que non perigoasse.
36:4non póde mostrar outro santo, no mar de Bretanna,
36:9se fez, que ren non lles valía siso nen cordura,
36:22que lles valvéss' e non catasse as súas maldades.
36:30havían; e se lles prougu' ên, sól dulta non prendades.
37:19non dos vagarosos,
37:22seja per ti; se non, serei hoi mais tẽudo
37:30non semellou lóg', andando per esse chão,
38:3porende non me maravillo
38:8os que contra ela van, non cuidand' i el tanger.
38:10que est' amor non quéren entender
38:47e macar non llos houv' ambos britados,
38:59e macar non dava braados,
38:64que sól ena face non ll' ousavan mentes tẽer.
38:74foron, ca o démo non lles lezer
38:80diss' assí: “No méu coraçôn non pód' esto caber,
38:84hôuvi muitos, se me non quér sãar.”
39Esta é como Santa María guardou a sa omagen, que a non queimas' o fógo.
39:9na eigreja, mas non foi u siía
39:13Santa María non quis que chegasse
39:21non tangeu sa omage vèramente,
39:26non viron do véo, nena pintura
42:4ca non quér que façan mal.
42:24e foi-llo meter no dedo, | dizend': “Hoi mais non m' enchal
42:56se non, daquí adeante | haverás coita mortal.”
42:57Lógo s' espertou o novio, | mas pero non se quis ir;
42:61ves? E por que me leixaste | e sól vergonna non hás?
42:63e vai-te comigo lógo, | que non espéres a cras;
42:66que s' ergeu e foi sa vía, | que non chamou dous nen tres
43:5non podía haver fillos, | e porende se queixava
43:7com' hajamos algún fillo, | ca se non, éu morrería.
43:20a Darouca u moravan; | mas non houv' i gran tardada
43:25que lle non vẽo emente | nen da cera nen dos panos
43:43Mas se mio tu dar quisésses, | non porque seja dereito,
43:44mas porque sabes mia coita, | e non catasses despeito
43:46e non quisésses que fosse | nojosa e mui parleira.”
43:58Entôn vẽo i mais gente | que non ven a ũa feira,
44:2non perderá ren de quanto séu for.
44:8non achava que non fillasse ben
44:12havía de que o non pod' achar,
45:6non dava, nen polos Santos, | esto sabed' en verdade. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
45:10que vergonna non havía | do prïor nen do abade.
45:13e per ren non perdõav' a | molléres nen a meninnos,
45:14que s' en todo non metesse | por de mui gran crüeldade.
45:18se mercee non ll' houvésse | a comprida de bondade.
45:35ca non quér Santa María | que a vós assí levedes.”
45:43Os dïabos ar disséron: | “Esto per ren non faremos,
45:50e hoi mais non vos movades | nen faledes, mais calade.”
46:12que non éran percebudos.
46:24da Virgen que non há par;
46:33que non podía creer
46:38diss' el, “ca non póss' osmar
46:57de viva carn' e d' al non,
47:36disse-ll': “Hoi mais te guarda | e non sejas malvaz.”
48:6ant' el e que non vaamos | u irán os soberviosos.
48:11Mas en aquel mõesteiro | ponto d' agua non havía
48:12se non quant' o cavaleiro | da fonte lles dar quería,
48:14e quando lla non comprían, | éran dela perdidosos.
48:18que non cantavan as hóras | e andavan mui chorosos.
48:20entre si acórd' houvéron | de lle non daren ên nada,
48:25que nos dé algún consello, | que non moiramos de sede,
49:9o séu reino que non há par,
49:49lles pareceu; e pero non
50:1Non deve null' hóme desto per ren dultar
50:3E dultar non deve, por quanto vos direi,
50:4porque, se non foss' esto, non viramos Rei
50:7Nen d' outra maneira nós non viramos Déus,
50:9houveramos, se el non foss', amigos méus,
50:11Ca Déus en si meesmo ele mingua non há, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
51:11Este castél' aquel conde | por al fillar non quería
51:17se non foss' os do castélo | que, pois se viron coitados,
51:21mentes e que non
51:41O de dentro respôs lógo | que non faría ên nada;
53:2assí aos que non saben | póde todo saber dar.
53:12que a per poucas dos pées | os dedos non lle queimou;
53:20tornass', e non quis la madre; | e ele lle diss' assí:
53:21“Se non quisérdes, o fógo | sei éu que verná a mi
54:30que non podía trocir a taulinna.
54:40que ja ren non falava nen oía,
55:9mui ben e compridamente, | que en elas non falía
55:24mas de que a non achavan | mẽos se maravillava,
55:35que non cáia en vergonna, | Sennor, e alma me guarda
55:36que a non lév' o dïabo | nen eno inférno arda.
55:42do córp' e crïar-llo manda | de pan, mais non de borõa.”
55:45ca o non viu por gran tempo, | senôn quand' éra ja cãa,
55:54que aos que ela ama | por ll' errar non abaldõa.
56:16a Virgen que non há par;
57:37non lles leixou dinneiro
57:38que non roubasse
57:39e non fillasse
57:62que un non s' ergía.
57:72mais non podéra,
57:73ca Déus non quería.
57:78non podía sacá-la,
58Como Santa María desvïou a monja que se non fosse con un cavaleiro con que poséra de s' ir.
58:33mandamentos, e non cates los méus
58:38o por que me deitast', e non m' en cal.”
58:44“Des hoge mais non te partas de mi
58:45nen de méu Fillo, e se non, aquí
58:46te tornarei, u non haverá al.”
58:55Mais, se Déus quisér, esto non será,
58:56nen fóra daquí non me veerá
58:58ca non quér' os panos neno brïal.
58:60haverei, nen non quér' éu outr' amor
59:17e non catou séu dẽósto,
59:67por que non fezésse mal
59:76fazer, mais que non quis Déus
61:1Fól é o que cuida que non podería
61:5de miragres ben d' i, ca d' allur non vẽo,
61:10que aquesto per ren ele non creía.
61:11Diss' el: “Ca de o creer non é guisada
61:14que ja podre non foss', esto non sería.”
62Como Santa María déu fillo a ũa bõa dona que deitara en pennor, e crecera a usura tanto que o non podía quitar.
62:7Se non fosse pola Virgen María
62:9perdud' houvéra; que ja non podía
62:12éra, non quiséron dela menage
62:17que a non podía pagar por quanto
62:18havía, se d' al non foss' acorruda.
62:19E porque achar non pode consello
62:21non ousou saír, mas ao Espello
62:24lle rogou entôn, como non perdesse
62:35que non disse nada quand' o chamava:
62:39que sól non disséron: “Dona, onde vẽes?” (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
63Como Santa María sacou de vergonna a un cavaleiro que houvér' a seer ena lide en Sant' Esteván de Gormaz, de que non pod' i seer polas súas tres missas que oiu.
63:10d' armas non podían outro tal saber.
63:25e porên do séu non lle leixava ren,
63:29que non houv' i lide nen mui bon tornei
63:30u se non fezésse por bõo tẽer.
63:37de Santa María, que ren non faliu,
63:41dizendo: “Quen en tal torneio non sal
63:44escudeiro, ele nulla ren non déu,
63:51ca se vós non fôssedes, juro par Déus
63:70que d' outra guisa non podía seer.
63:72que Santa María leixá-lo non quis
64Como a mollér que o marido leixara en comenda a Santa María non podo a çapata que lle déra séu entendedor meter no pée nen descalçá-la.
64:6guardou de tal guisa, por que non podéss' errar.
64:54e disse que per ren non llas quería fillar.
64:69que a lógo quis; mas ela non llo consentiu
65:5que mostrá-lo póssa per mi e non ande
65:13mais aquel vilão porên ren non dava,
65:16non lle valía ren ũa vez nen cento,
65:19Mais el por aquesto non déu nemigalla
65:28mais non lla quiséron dar pola sentença
65:40que lle déss' algo, se non nono sería.
65:41El dar non llo pode, ca o non tragía,
65:45que lle non pediss' e que o consellasse
65:65en este feito non me déron consello,
65:68non há en aquel se non quanto parece
65:72esto, non cuido que mio ele crevésse
65:73se ll' ant' algũa vóssa carta non désse
65:82de non haver alí séu preit' encimado.
65:85e poi-lo non achou, disso: “A Messías
65:93ca se el non é ben louco de natura,
65:104non vos semellaría fól, mais sisudo;
65:116mais pois que for noite, nada non dormiades
65:128de coraçôn, ca non per outros escritos,
65:136“Vai óra mui quedo e non t' alvoroces;
65:141que achou o préste, que non éra rouco
65:150e disse: “Sól de m' ir non será pensado,
65:157non soon louco, nen vos nono cuidedes,
65:172daquesta térra que neún non me visse,
65:177por amor de Déus, que aos séus non érra
65:182que atá entôn sól non seja falado.”
65:183Assí estevéron, que non se partiron,
66:43que hóme non podería
67:5que non foi feito tan grande | ben des lo tempo de Néro,
67:26e cuidou que non andava | senôn con gran lealdade.
67:32que nunca ll' ele dizía | cousa que el non crevésse;
67:33demais non havía hóme | que o atán ben soubésse
67:39En tod' est' o hóme bõo | per ren mentes non metía,
67:44neún poder non havía | per nulla ren de matá-lo;
67:45e pero día nen noite | non quedava de tentá-lo,
67:46macar lle pról non havía, | por mostrar sa crüeldade.
67:54que disse que non podía | servir por enfermidade.
67:58que i servir non vẽéra | con mingua de sãidade.
67:78se a oraçôn non fosse | da Madre de caridade:
67:79“Quand' el aquesta dizía, | sól non éra éu ousado
68:25mais pero non convên a mi
69:4que dos outros non deve seer fóra,
69:10que dentro non cabían ne-na chãa.
69:15Aqueste non falava nen oía,
69:18ca non vos havía el outr' açãa.
69:19E pero non oía nen falava,
69:26esta claridade non é humãa.”
69:29que no levar non foi mui preguiçoso
69:38éra que non ést' a név' e a grãa,
69:53e disse: “Conde, non sei con qual érva
69:74fosse da lingua, que non disséss' “ãa”. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
69:86que non cabían i nena quintãa.
71:1Se muito non amamos, | gran sandece fazemos,
71:5a buscar-nos carreiras | que non fiquemos fóra
71:20por dormir mui cansada, | e pero non durmía.
71:24mais a Virgen lle disse: | “Sól non prendas espanto,
71:30levade-nos convósco, | que sen vós non fiquemos.”
71:38mente e non te coites; | ca cérto che dizemos
71:50mostrara que dissésse, | daquesto non dultemos.
72:5Ca non póde dela dizer
72:7non haja, que quis nacer
72:18e sa Madre non leixou,
72:33non porque de Nóstro Sennor
73:29vermello non podería fazer mellor,
73:35E non me leixes en tal vergonna caer
73:37non ousarei ant' o abad' aparecer,
73:44que o non fora tanto da primeira vez.
74:2non lle pód' o démo nïún mal fazer.
74:13ca tu sempre mal fazes, e do ben non
74:33con que pintava; e porên non caeu,
75:11e por Déus nen por sa Madre | non dava sól nen dinneiro,
75:17tan muito, que non preçava | deste mundo nimigalla;
75:27gran péça de séus dinneiros, | ca el por al non catava,
75:38mais por ren que lle dissésse, | partir non s' ende quería;
75:41O crérig' assí estando | de se non ir perfïado,
75:47que non leixarei agora | pola vélla que no bico
75:48ten a mórt' há mais dun ano, | e pero non é finada.”
75:51e disse-ll': “Aquel moógo | non verrá, per quant' entendo,
75:52nen per el, macar moirades, | non seredes soterrada.”
75:55ven por mi' alm' e non pares | mentes a mia pecadilla,
75:56ca non hei quen me comungue | e sõo desamparada.”
75:61E o capelán lle disse: | “Esto non me conselledes,
75:63e de quant' alá gãardes, | nulla parte non me dedes.”
75:67Madre do que se non paga | de tórto nen de peleja,
75:75que son lílïos nen rósas, | mas pero non de concélas,
75:77E siían assentadas | en palla, non en tapede;
75:82a Virgen Santa María | non quis con ela no leito
75:89non me leixes mais no mundo | e léva-me ja contigo
75:94e non hajas outr' empeço, | mais sempre goio e riso,
75:110ao reino de méu Fillo, | ca non há ren que che diga
75:111que te lógu' en el non colla, | ca el dereito joíga.”
75:126Mais valvéra que non fosse | éu en este mundo viva,
76:18non pódes, se méu fillo non resurgir.”
77:2non é maravilla de sãar contreito.
77:11Pois viu que lle non prestava nulla meezinna,
77:13rogando-lle que non catasse despeito
77:16se non, que fezéss' assí per que cedo morresse;
77:25mais a Santa Virgen non alongou preito,
77:33viron que miragre foi e non trasgeito;
78Como Santa María guardou un privado do Conde de Tolosa que non fosse queimado no forno, porque oía sa missa cada día.
78:1Non póde prender nunca mórte vergonnosa
78:23E que non soubéssen de qual mórte lle dava,
78:26de lenna mui gróssa que non fosse fumosa.
78:34dizend': “Esta vía non te seja nojosa.”
78:52e non teve vía, mas per un semedeiro
78:58se non, nunca faça éu mia vida goiosa.”
79:23de moças que vees, que non son sandías,
79:24ca lles non convên.”
79:28e non quis al ren.
81:20per que lle non ficou sinal
82:10non cuidava, e dizía-lles: “Az, az.”
82:14dele vos meted', e non dôrmia en paz.”
82:17de fazê-lle mal non podemos haver
82:20“Pois vós non podedes, ar leixad' a mi,
82:40fas d' hoj' adeante que non leixes ren
83:13que non cuidou saír vivo
83:25porên muito non demóran
83:26que non sejan perdõados
83:46que non éran acordados.
84:23El entôn assí lle disse: | “Non sospeitedes de mi,
84:25A mollér entôn calou-se, | que lle non falou mais i;
84:30se el amava mais outra, | que dissésse si ou non.
84:40en séu leito e cobriu-a, | e non quiso que saír
85:12que lles esterlĩis désse, ca non pipïões.
85:16en tal que lles non morress' e houvéssen quinnões
86Como Santa María livrou a mollér prenne que non morresse no mar e fez-lle haver fillo dentro nas ondas.
86:2a Madre de Déus, se per nós non ficar.
86:20mas non podía hóm' alá ir, se non
86:22non podía ren ên saír nen entrar.
86:26e non se pod' ir, tanto non pod' andar.
86:27A póbre mollér, macar quis, non fogiu,
86:34e por tod' esto non cuidou escapar.
87:5quis a Virgen que non há par,
88:17e bon vinno non leixar
88:24e por bon pan non catar.
88:31vós non podedes durar,
88:33ca non há tan arrizado
88:37se comer non lle for dado
88:56ca non fora avondado
88:68que dela non foi amado,
88:75Diss' ela: “Non é penssado
88:77se non leixas téu cuidado
88:85por comer non murmurar;
89:14aquesto fazer non podía,
89:16non creía nada
89:54non haver con essas sandías,
89:57que non atendeu Messías,
91:7fez, que non póden contradizer judéus
91:10non há i mui gran sazôn,
91:29per nulla ren non podían
91:41se fillaron, e non quedo,
91:44como Sennor que enas coitas non fal
91:50non leixou do fógo, nen sól un sinal.
92:2de dar lum' a queno non há.
92:6que per al non viramos ja.
92:10que non vií' acá nen alá. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
92:13da Virgen que non houvo par
92:25que aos séus non faleceu
92:38ca non mentiu nen mentirá
93:2non é de sãar
93:12fazía, que ren non quería ên leixar.
93:15ond' ele foi coitado que non quis al ren
93:27a Virgen grorïosa e diss': “Hoi mais non
94:26non houv' ên, fez-lle querer
94:28que lle non dava lezer,
94:39m' acomend'.” E foi-s', e non
94:62que ren non falía,
95:2de lles fazer, non quér ela que esto ren valla.
95:18e d' ele ja bever vinno non éra penssado;
95:35e quiséran-s' ir con todo. Mas a que non érra
95:37os fez que se non podéron alongar da sérra, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
95:38ca lles non valeu bon vento quant' é ũa palla,
95:55Mais desto non fillou ren e, ben come quen cata
95:62e que al non fillaría do séu nemigalla.
95:65e que non houvésse medo assí lle disséron.
95:67e foron sa vía que sól non se detevéron,
95:74e non lle fezéron mal, d' atant' houv' avantalla.
96Como Santa María guardou a alma dun hóme bõo que se non perdesse, ca o havían escabeçado ladrões, e fez que se juntassen o córpo e a tésta e se maenfestasse.
96:6que non cáia hóme dun érr' en peior.
96:13mais pẽedença prender non quiséra
96:30por que non soframos pẽa nen door.”
96:42“Mas non quis a Virgen, das outras mellor,
97:48mentira foi, non vistes maior;
97:55e fazê-lo quér', u al non jaz.”
98Como ũa mollér quis entrar en Santa María de Valverde e non pude abrir as pórtas atẽen que se mãefestou.
98:1Non dev' a Santa María | mercee pedir
98:2aquel que de séus pecados | non se repentir.
98:8e porque s' ên non doía | en séu coraçôn,
98:10que entrass' en sa eigreja, | non quis consentir.
98:14por entrar ena eigreja; | mas non pod' abrir
99:21que non prendían lezer
99:30ca lle-lo non quis sofrer
99:40sól sinal non foi mostrado.
100:12mais que non devería.
101:9ca pela boca ja non
101:18non se quis d' ant' o altar,
102:20sól non hajades pavor
102:32que non havía peor
102:34éra muit' e non redondo,
102:41que non caesse ben juso,
102:49de com' ên non foi ferido,
103:20cuidando que non estevéra | senôn pouco, com' está
103:26Non é est' o méu mõesteiro, | pois de mi que se fará?”
103:38E por aquesto a loemos; | mais quena non loará
104:7Aquesto foi en Galiza | non há i mui gran sazôn,
104:25a hóstïa ena touca; | e nada non atendeu,
104:41“A mi non me feriu outre | senôn queno mundo ten
104:49non cates a méu pecado | que mi o démo fazer fez.”
105Como Santa María guareceu a mollér que chagara séu marido porque a non podía haver a sa guisa.
105:14e disse: “Non hás por que t' espantar;
105:26e no coraçôn pos de non casar.
105:31Diss' a moça: “Esto non é penssado,
105:46por que pois non houv' a trager enfaz.
105:54que non pód' hóme per ren i falar,
105:56non lle podéron a chaga serrar.
105:61Mais, por non meter ontr' eles baralla,
105:68que non podían i outros entrar;
105:104e ela ren non lles quiso negar;
106:2non pód' os presos tẽer
106:31en térra; mais non s' ergeu:
106:51mas dele non achou ren,
107Como Santa María guardou de mórte ũa judéa que espenaron en Segóvia; e porque se acomendou a ela non morreu nen se firiu.
107:26cras, u al non haverá.
107:33porên non foi pereçuda,
107:42e quena non servirá?”
108:10de saber non havía.
108:17nen seer non podía.
108:26começou e disse: “Non
108:38o que non devería.
108:66que ant' o non criía.
109:6de guisa que nos non póden nozir.
109:8que fez a Virgen que non há par
109:18que o non leixaron adeant' ir
109:29non fillavan. Diss' un démo: “Ca méus
109:31Por esto non vos fazemos mal,
110:10non calasse, que ante non fosse falida.
111:3Non há temp' assinaado
111:14que non dava por al ren.
111:23Pero non foi arribado,
112Como Santa María guardou ũa nave que ía carregada de triígo que non perecesse, e sacó-a en salvo ao pórto.
113Como Santa María de Monsserraz guardou o mõesteiro que non feriss' a pena en ele que caeu da róca.
113:11mais Déus non quis esto sofrer
113:14porên desvïou a pena | en tal guisa que non fez mal,
113:16que pois non se pude volver.
113:19e non nos leixes perecer
115:64non britasse,
115:73que o el non fezésse,
115:79non haja força tanta
115:86O hóme non quis per ren
115:102del non quinta,
115:140del non leixou nen mentiu.
115:153e vai tóst', e non chóres
115:183non usa terrẽaes,
115:189que non léves companna,
115:222non endura
115:234que non tome
115:275que llo non leixaría.
115:287chorand' e non riíndo,
116:18non comiu nen legume.
116:30que desto non errasse
116:32i sigo non levasse;
116:38trouxe, que non son feas;
116:50que outra non afume.”
116:58non caben en volume.
117Como ũa mollér prometera que non lavrasse no sábado e per séu pecado lavrou, e foi lógo tolleita das mãos; e porên mandou-se levar a Santa María de Chartes, e foi guarida.
117:5que non fezésse no sábado óbra sabuda
117:11E en mente non havía do que prometera
117:20non lle valvéron nen pról tevéron nemigalla;
117:23E quando viu que tod' esto ren non lle prestava,
118:9porên de cera omagen, non d' al,
118:20que o fará, desto non dulto ren;
119:10e grandes dões fillava, ca non dos mïúdos.
119:12bevía, mais non usava muit' andar caminnos
119:24dizendo: “Por Déus, varões, non seja, non seja!”
119:38ca os séus non quér ela que sejan cofondudos.
119:47Ca sabe que mais dun día non será ta vida;
119:50faça, e que os santos non lle sejan sannudos.”
119:55e null' hóme mais coitado non foi queno visse.
120:3Ca sen ela Déus non haverán
120:8e de séu prazer non saïrán
121:6que lle guerlanda faría | de rósas toda, non d' al.
121:11Aquesto fez un gran tempo, | que non faleceu de ren
121:15Quando non achava rósas, | rezava, com' aprendí,
121:17ũa non lle falecía. | E el fazendo assí,
121:20ele assí non estava, | mais en un séu palafré
121:30non houvéron d' ir a ele, | e disséron lóg' atal:
121:31“Tornemo-nos daquí lógo, | pois esto non praz a Déus
121:39Foron-s' eles; e daquesto | o cavaleiro non viu
122:28foi-a fillar e diss' assí: “Pois non
122:39e disse: “Ja mais non me partirei
123:16null' hóme, sól non llo querades creer;
124Como Santa María guardou un hóme que apedraron que non morresse atá que se mẽefestasse, porque jajũava as vigías das sas féstas.
124:15fora, e que o matassen | lógo, u non houvéss' al,
124:20e por aquesto non quéras | que moira sen confissôn,
124:26E non morreu por tod' esto, | dizendo: “Por Déus, acá
124:28de mal, de que pẽedença | de méus pecados non prix.”
124:36assí, que ave nen besta | dele non comiu per ren.
125:19que en toda-las maneiras | provou de a vencer; mais non
125:27mais nada non adobaron, | ca a Madre do Salvador
125:28a guardava en tal guisa | que ren non ll' empeecía.
125:38e hoi mais de a haverdes | tenno que non será mui gréu.”
125:46que a poucas d' amor dele | lógo se non enssandeceu,
125:57E disso: “Casemos lógo.” | Mas diss' o padre: “Non, mais cras
125:70e disso-ll': “Aquí que fazes? | ca ja tu non éras dos méus
125:75Esto non será dest' ano, | per bõa fé, nen deste mes;
125:79como non pérças ta alma; | e senôn, Déus se vingará
125:92dizer aa Virgen santa, | que casar non lle prazía.
126:9que non lla podían tirar dalí
126:12mas per ren non lla podían tirar
126:14ca Déus non llo quería consentir
126:20non lle podía que fosse fazer,
127Esta é como Santa María non quis que entrasse na sa eigreja do Poe un mancebo que déra a sa madre un couce; e el, pois viu que non podía entrar, cortou o pée, e depois sãou-o Santa María.
127:1Non pód' hóme pela Virgen | tanta coita endurar,
127:2que pois ela non llo haja | con ben a galardõar.
127:7E non catou o mesquinno | como o troux' e pariu
127:25per força; mais non podéron | daquel logar o mover
127:33feze-o, e mantenente | d' entrar i non lle foi gréu;
127:36non queiras que o méu fillo | sen pée vaa daquí.”
127:40filla o de téu fillo, | e non espéres a cras, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
128:6por haver ên mél e cera | que lle non custasse nada.
128:14en tal guisa que dos dentes | sól non dedes i dentada,
128:22foi de catar sas colmẽas, | non fez longa demorada
128:42que liros nen vïoletas | non dan, nen agua rosada.
128:48Outro día ar disséron | sa missa, mas non aginna;
128:50non acharon na colmẽa | érg' a hóstïa sagrada,
129:10de guisa que lle non põían vida.
129:19que da saetada ren non sentía;
130:10porên non é leal o séu amor.
130:17e queno gaannad' há, non lle fal,
130:20mas aquesta nunca non quér falir;
130:25mas esta non quér con séu ben tardar
131Esta é como Santa María guardou o emperador de Costantinóbre que non morresse so ũa pena que caeu sobr' ele, e morreron todo-los outros que con ele éran.
131:1En tamanna coita non póde seer
131:2hóm' a que a Virgen non póss' acorrer.
131:40a estar con el e se del non partir
131:48non quix que morresses, e ar guardar-t-ei
131:50daquí, e desto non hajas que temer.”
132:9que maior non podería.
132:15séu amor e non faz falla,
132:44mais a el non lle prazía.
132:51se el mollér non prendía.
132:65que mais en el non cabía.
132:87non és tu o que dizías
132:121haver del, mais non podía.
132:127lle fez que o non fezésse.
133:10come crischãos, mais non com' encréus.
134:20mentes e non catedes nóssa maldade.”
134:35que lles non noziu ren
134:44ca non cabían dentr' end' a meadade.
135:46sól non lle foss' outorgado.
135:78disse: “E non é guisado
135:79de me forçardes vós, non,
135:101do séu non filles, ca sól
136:29mais o braço per niũa ren non llo tornava
136:30com' ant' éra, ca non quis Déus por sinificança.
137:4a un cavaleiro que éra séu, non allẽo, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
137:12nen sa Madr', a Virgen santa, se lle non fezésse
137:21o démo lle pois fazía que o non leixasse,
137:25porque non perdess' sa alma, come pïadosa
137:30non caesse pelo démo, que sempre mal cheira
137:35E fez-lle que non perdesse ollos, pées nen mãos (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
137:38de pecado, que non podéss' seer en tal feira; (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
137:40que per nulla maneira non podésse fazê-lo.
138:6dar-llo-á, que sól non lle dirá de non.
138:16se fosse da térr', e non leixaron ir
138:56o séu cobrou todo, que ren non faliu;
139:37que non s' espante,
141:13e sempr' usava esto que i non falía,
141:14que sól non i fillava null' outra medida.
141:18tóste e non podía fazê-la subida.
141:24e nïún dos monges entôn i non estava,
142:6se non fosse pola que nos mantên.
142:15os cães non podían acorrer,
142:36mas el Rei disse: “Non haverá mal;
142:37ca non querrá a Madr' esperital
142:40el Rei dizía: “non ést', a la fé;
142:41ca non querría aquela que sé
142:42sempre con Déus e de nós non destên.”
144:15ca non quería per ren falecer.
144:17e de sas hóras non leixava ren
144:18que non oísse, ca todo séu sen
144:27non se pagava nen de o veer.
144:38a Santa María, e non faliu
144:46de cas séu compadr', a que non foi mal
144:51que aos séus non leixa mal prender.
145:17mais tal non foi ele come o que sérra
145:22que non lle ficaron sól dous pepïões,
145:41que maior non houve emperador Néro
146:38que non fosse per ren alá,
146:42ben sei que ren non te guarrá
146:64me guarrá, sól dulta non hei.”
146:69e sól detẽer-se non quis,
146:89o que non cree que darás
146:91non quéres; ond' hoge sen cras
147:9e mostrou i séu miragre, | que vos non foi mui rafez.
148:18e non fazía feitos | maos nen desiguaes.
148:20sa camisa vestida, | ca armar non s' uviara;
148:25mas guardó-o a Virgen | que sól non lle chegava
149:4non é en carne pura.
149:5Mas, como cuidar deve | null' hóme que non póssa
149:20assí que non morresse | ende cona rancura.
149:31a Hóstïa que sagras, | de que non és creente
149:48ou bever de séu sangue, | ca non é apostura.”
149:51des i non viu a Virgen, | mais disse-ll': “éu te rógo,
150:5Non houv' a outra tal amor mostrado
151:6nen vírgẽes non quería | leixar, nen monjas nen freiras.
151:9porque non podéss' o démo | levá-lo a sas barreiras
151:18que a eigreja non póssa | veer nen sól end' as beiras.”
151:19Ela serrou as fẽéstras | o mais de rijo que pode, | que non viss' el ren de fóra.
151:26dizendo del muitas cousas | que non éran verdadeiras.
151:29ca u el ant' os abades | non dúas vezes senlleiras
151:33E muit' a Virgen loaron, | que non houve companneiras
152:7Este per ren madodinnos | nen vésperas non oía,
152:14mas a carne non quería | que leixasse séus sabores;
152:17chẽa dun manjar mui jalne, | non de vida saborosa,
153Como ũa mollér de Gasconna, que desdennava a romaría de Santa María de Rocamador, disse que, se a alá non levass' ũa séla en que siía, que nunca iría alá.
153:8que sól non tinna en ren
153:17fillastes que pról non ten;
153:18e pois non queredes ir
153:24ca éu non m' irei daquên,
153:25se m' a séla non seguir
153:38contra quen lle non convên.”
154:2que porque i non dultemos, | a vezes faz demostrança.
154:27Mais depois que entenderon | que esto assí non éra
155Como un cavaleiro d' Aleixandría foi malfeitor, e quando vẽo a vellece, repentiu-se e foi a un santo ermitán confessar-se; e el disse-lle que jajũasse, e o cavaleiro disse que non podía.
155:5e o non compr' é perdudo, | según conta San Matéus;
155:9que non sejamos perdudos; | e por est' é de bon sen
155:16fosse, e el respondeu-lle: | “Esto vos non farei éu.”
155:17“Pois jajũade.” “Non pósso.” | Disse-lle: “Par Sant' Andréu,
155:18nen esmólna non faredes?” | “Non, ca non tenno que dar.”
155:19Quando viu aquel sant' hóme | que non podía fazer
155:26dũa fonte, que sól gota | non pude dela fillar.
155:30que agua coller non pude, | nen sól bever nen gostar.
155:34que Déus per ren non quería | séus pecados perdõar,
155:40que a mi fazer non queira | o que a beschas non faz
155:54porên Déus muito cofonda | quena non quisér loar.
156:18ca non podía pedir
156:25porque non podía nada | cantar, onde gran prazer
157:14que quis ende provar ũu, | mais non lle saiu en vão.
157:17foi ben até enas cachas, | que o non pod' ên tirar,
157:19Muitos méges i vẽéron, | mais non podéron per ren
157:26tirou-ll' un prést' o cuitélo, | ca non ja celorgïão.
157:30e sabede do miragre | que non é muit' ancïão.
158:7en tal que o espeitassen. | Mas aquel sennor cuj' éra | sobr' el mentes non parava;
158:13e en llas britar mui tóste | non vos foi i vagarosa,
158:16que o guardavan, e nunca, | pero que o ir viían, | non lle disséron nïente.
158:21ca o non guïou a Virgen | per carreira pedragosa
159:1Non sofre Santa María | de seeren perdidosos
159:11por eles e non catasse | de como foran errar,
159:13E pois est' houvéron feito, | tornaron non de vagar
159:22e d' ir alá mui correndo | non vos foron vagarosos.
160:2loar, lo' a que par non há,
161Como un hóme de Moriella, que ameúde ía a Santa María de Salas e tragía sa Magestade, viu vĩir nuveado e pos a Magestade na sa vinna; e non firiu i a pédra, e toda-las outras foron apedreados en derredor.
161:8e pero grande non éra, | daquesta se governava
161:10ca outr' haver non havía | no mundo, nen outr' herdade.
161:17pois guardade-mia de pédra | que lle mal fazer non póssa,
161:22que fez a Santa María, | non tangeu par caridade.
161:25as pédras todos britaron; | mas en aquestes non davan
161:28mas esta non prendeu dano, | porque foron ben oídas
162:5non ja por elas, a la fé,
162:7e sól non devemos provar
162:26porque a non viu de bon semellar.
163:6porên descreeu na Virgen, | que sól non quis receá-la.
163:11Assí esteve gran tempo | que dalí non se mudava,
164:14creendo en toda guisa | que non sería britada.
164:30que o feito perdõara. | Pero non houve cobrada
165:1Nïún poder deste mundo | de gente nada non val
165:14demais quen lla defendesse | non havía tal nen qual.
165:18que teve que aquel mouro | non lle fora mentiral.
165:22dizend': “Ai, Santa María, | pois ta mercee non fal
165:24guarda-nos que non caiamos | en poder destes encréus
165:25que per nulla ren non creen | que tu és Madre de Déus;
165:30“Sennor, se nos non acórres, | preit' é mui descomũal.”
165:32pera fillaren a vila, | mas non foi com' el cuidou;
165:34que estava alá dentro, | que non ficava portal
165:36u gente muita non fosse, | armados todos mui ben.
165:40dizendo que esta vila | non se podía bastir
165:42e, éu vejo-a bastida | como non vi outra tal?”
165:44“Sennor, quanto vos éu dixe | verdad' éste e al non;
165:53guérra per nulla maneira | con ela non fillarei,
166:5e durou assí cinc' anos | que mover-se non podéra,
166:10e atán tóste foi são, | que non houv' i outros preitos.
166:11E foi-se lógo a Salas, | que sól non tardou nïente,
167:7Ela, con coita do fillo, | que fezésse non sabía,
167:19E moveu e foi-se lógo, | que non quis tardar nïente,
167:21e pois que chegou a Salas, | diss' aa Virgen: “Se non mente
168:6que non lle fal end' o querer.
168:31E pois viu que non resurgiu,
169:4quér non é maravilla.
169:18non houvéron os mouros | per ren de mal fazer
169:24macar llo acordaron, | non valeu ũa billa.
169:32o foi el, non podéron | nen tanger en cravilla.
169:39que o fazer mandasse; | mas diss' el: “Non farei,
171:13Un hóme non podí' haver
171:42lle foi: “Pois non preguiçosos
172:13valeu-lle con sa mercee | e non lle foi vagarosa,
173:6onde gran tórto faredes, | se me ben non ascuitades.
173:9que comer sól non podía | nen dormir nen fazer al
173:11A muitos físicos fora, | mas non lle prestaran ren;
173:14o mund' en séu mandamento, | que non catass' as maldades [...] (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
173:15[...] E que esto non dissésse | a outri, mas sa carreira
175:12en casa dun grand' herége, | non sabend' end' ele nada;
175:17porque aquel hóme bõo | non se fosse del sen dano,
175:32e da coita de séu padre | sól mercee non houvéron;
175:36e depois aa tornada | non lle foi escaeçudo
175:40padre, e non vos matedes, | ca de cérto vivo sõo;
175:47pósto na forca e mórto; | mas non quis a Virgen santa,
175:49e o sofreu en sas mãos | que non colgou da garganta.
175:60éu mórte crúa e maa; | porên non quis que morresse
176:19E disse-lle: “Vai, non temas, | ca per ren non te verá
176:30e non cata nóssos érros, | nen como somos culpados.
177:1Non vos é gran maravilla | de lum' ao cégo dar
177:12que o sennor, con gran sanna, | verdade non preguntou,
177:14cuidando que del por esto | non se podía vengar.
177:25a Virgen Santa María | que o sãasse e non
177:27lógo, que non parecía | du llos tiraran sinal,
177:28ante cuidavan ben todos | que non houvéra ên mal.
178:14levou o padre séu fillo | por non saber nemigalla
178:26ca tant' é aquesto como | non lle dares nemigalla.”
178:27Por quanto ela dizía | o menino non déu ren,
179:14ca sa física non fal.
180:37no preséve, ca haver non podía
180:40sól non acharon i ũ' almocéla?
180:47Outra Dona seer non podería
181:17da Virgen Santa María, | e que per ren non dultasse
181:18que os lógo non vencesse, | pois la houvésse tenduda;
181:30que fogindo non havía | nïún redẽa tẽuda.
182:16que nada non leixava.
184:15que ela que a guardasse | que non foss' acajõada,
184:20que morreu, ca assí faze | quen non há queno escude.
184:28sa madre, que non morresse | nen foss' el en ataúde.
185:19E diss' el rei de Grãada: | “éu por mi, u al non há,
185:21mais se me tu desto mentes, | lógu' i al non haverá,
185:31O alcaide de Chincoia, | que non cuidava que mal
185:35“Demais, non levades arma | e ides assí en cós,
185:39O alcaide por tod' esto | sól cabeça non tornou,
185:44que lle disséss' a verdade | do castélo e, se non,
185:46no castélo há quinz' hómes, | mais non tẽen que comer.”
185:50foss' aos que i leixara, | se non quería morrer.
185:53que per fé non llo darían. | Quand' el rei aquesto viu,
185:61e guarda a ta capéla | que non seja dos encréus
185:68non hei de mais combatermos, | e tẽer-m-ía por fól
186:6se lle non valess' ela que poder há. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
186:28mais la madre lle disse: “Non faças, non;
186:52lles poséron fógo, non vistes maior;
186:58que depois non viron alá nen acá.
186:60que nïún sinal sól del non pareceu;
188:10que o ben que lle quería | non llo quis per ren negar.
188:14e un mes enteiro jouve | que non pode ren gostar
188:16E pero que non falava, | segundo com' aprendí,
188:21que daquel logar morría; | e quis Déus, non houv' i al,
188:30que a ta gran lealdade | non há nen haverá par.”
189:8pero non fugiu ant' ela, | ca med' houve se fogisse | que sería acalçado;
189:17e pos en sa voontade | de non fazer al senôn
191Como a alcaidessa caeu de cima da pena de Róenas d' Alvarrazín, e chamou Santa María e non se feriu.
191:2de tod' ocajôn o guarda, | ja non será tan estranna. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
191:9haver; mais polo castélo | non ficar assí senlleiro,
191:20ca pero caeu mui d' alte, | non foi mórta nen ferida,
192:27que ren non valía
192:37Maïs non podéra, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
192:52non é de caber.
192:88non podéss' arder.
192:96que te non valer
192:106de que non fillara
192:118ca non son certãos
192:135lee, e non vãa,
192:146qual non foi oída,
193:16e guardou-o de tal guisa, | que sól non lli noziu nada
193:18ca o que en ela fía, | en sa mercee non érra.
193:38que o non tangess' a agua | e lle non fezésse guérra.
193:41branco, que me guardou sempre, | per que non recebí dano;
194:14ca en fazer maos feitos | non vos éra vagaroso;
194:20e do que sigo tragía | nulla ren non lle leixaron;
194:25mas non quis Santa María | que tal feito s' encimasse,
194:27e val-m' e que me non maten | me defende sen demóra.”
194:30que sól falar non podéron. | E o jograr perdidoso
194:32catando-se un con outro | e que ja non se falavan, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
194:36que por ementar o nome | da Virgen ren non sentisse
195:46ca non por esposa.
195:67cérta, non dultosa.”
195:88non é revoltosa.”
195:90e el, non con cento,
195:109non é temerosa,
195:139“Non foi quen oísse
195:164ment', e non guardou degredo,
196:2dos que a non connocían, | e sa bondade sabuda.
196:6dela oír non quería, | tanto ll' ér' avorreçuda. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
196:7Neno feito de séu Fillo | per ren creer non quería,
196:18cousa lle désse respósta | faland' e non fosse muda.
196:21mais non achou i omagen | na forma que el cuidava,
196:31Mas pois que desto recado | non achou enos pagãos,
196:37bẽeita, disse: “Convósco | hoi mais non quéro peleja,
196:41e quebrantou as omages, | ca non quis usar en vão
196:46hóme contar non podía, | ca sempre en ben estuda.
197:20u estava afogou-o, | e morreu, u non houv' al.
197:26a Terena, mais non quiso | Déus que o fosse comprir;
197:35e des alí adeante | daquel mal ren non sentiu;
197:36esto fez Santa María, | que aas coitas non fal.
198:2que non quér Santa María, | pois lle son acomendados.
198:14non quis, cujos roméus éran, | que mórtos nen sól chagados
198:21non quiso Santa María, | que neũu tal achassen;
198:23Ca non foi neũu deles | que non tevésse ferida,
198:24mas sól non tangeu en carne, | ca non quis a mui comprida
199Como un peliteiro, que non guardava as féstas de Santa María, começou a lavrar no séu día de março, e travessou-se-lle a agulla na garganta que a non podía deitar; e foi a Santa María de Terena e foi lógo guarido.
199:16as péles pera lavrá-las, | non catou al senôn quando
199:20per nulla ren non podía | nen outrossí traspassá-la;
199:24e física que fezésse | nulla pról non lle fazía,
199:29e el chorand' e gemendo | dormeceu, e non cataron
200:25m' ajudou a que non érra
201:19Pois que o houve mórto, | non soub' haver recado
201:26de Déus nen de sa Madre | seer non podería.
201:29e non morreu do cólbe, | ca non foi a dereito,
201:33e comeu-a tan tóste; | mas non éra tamanna
201:35E pois viu que por esto | ja mórte non preséra,
201:40non cates com' éu sõo | pecador e astrosa,
201:47dizend': “E non te nembra | que prometud' houvéste
202Esta é como un clérigo en París fazía ũa prosa a Santa María e non podía achar ũa rima, e foi rogar a Santa María que o ajudasse i, e achó-a lógo. E a Magestade lle disse “muitas graças.”
202:8se non fosse ũa rima | sóa que minguava ên;
202:10per el ja non s' acharía, | nen per outro sabedor.
202:17e el dar non lle podía | neún cabo, mas os séus
202:22E non havía palavra | que i fezésse mellor
202:32conteceu, non há gran tempo, | na cidade de París;
203:2algún ben, dar-vo-ll-á ela | que dé, se o non tevér.
204:11Ca el éra tan coitado | que non havía en si
204:34Por esto de séu serviço | non se dev' hóm' a partir.
205Como Santa María quis guardar ũa moura que tiínna séu fillo en braços u siía en ũa torre ontre dúas amẽas, e caeu a torre, e non morreu nen séu fillo, nen lles empeceu ren, e esto foi per oraçôn dos creschãos.
205:30sobiu-se con el encima, | que lle non foss' afogado.
205:34a moura non foi queimada | nen séu fillo chamuscado.
205:49que neũu deles mórto | non foi, ferido nen lasso,
206:3E daquesto un miragre | conteu, non há gran sazôn,
206:17non sabía que fezésse, | e disso: “Mal día vi
206:19des que me beijou a mão, | ca de mi parte non sei;
206:27Pois que houv' a mão corta, | non podía ja dizer
206:37e contou est' aas gentes, | que lles non leixou ên ren,
207:10u el séu fillo matara, | que lle non valvésse ren.
207:12e o pres' entrou pós ele, | e el del non se nembrou;
208:2fillou, ja per ren non póde | seer nenllur ascondudo.
208:5de com' éra Déus e hóme, | esto non é de negar,
208:8heréges de muitas guisas, | que non querían creer
208:18e esto fez mui cobérto, | que lle non fosse sabudo.
208:21foi correndo muit' aginna | a un séu hórto, e non
208:36e contou-ll' este miragre, | que sól non ll' ên leixou ren,
209:3Mas en este tórto per ren non jarei
209:4que non cont' o ben que del recebud' hei
209:7E, como non devo haver gran sabor
209:14e non atendían de mi bon solaz.
209:23que non braadei nen sentí nulla ren
210:16E esto non fezéra | Déus, se ante non visse
210:22este troux' o mandado, | e por que sól non demos
211:36que per ren tanger sól non o ousaron,
212:2cousa que lle faça mingua | grande non há de perder.
212:14e que o non emprestasse | foi-llo muito defender.
212:27A outra saiu do banno | e catou muit' e non viu
212:38ca non acharía hóme | que llo podéss' entender.
212:40d' atallar pela eigreja | e non ir a derredor;
213:13ca ela mui mais a outros | ca non a ele amava,
213:18fezo como mollér maa, | non quis albergar senlleira.
213:23Daquest' o marido dela | sól non sabía mandado;
213:30que de quanto ll' apõían, | pois que non éra certeira
213:31cousa, que o guardaría | de non prender mal a tórto,
213:32e que, tẽend' el verdade, | non fosse preso nen mórto;
213:39e non queiras que éu moira | a gran tórt' e sen dereito,
213:46mas veer nono podéron, | ca non quis a josticeira
213:51dun río que per i corre, | de que séu nome non digo,
213:57ca éu non hei nulla culpa | daquelo que m' apõedes.”
213:64assí que o non podéron | nunca ja dalí sacá-lo,
214:6non lle praz de tal gaança, | mais da que é con verdade.
214:12e un deles éra ric', o | outro non havía nada
214:16entôn outro non jogavan, | senôn aquel que ‘maiores’
214:19Mas o outro non havía | outra requeza sobeja
214:25déz e oito; e mas pontos | non póden seer achados.
214:28vóssa mercee non seja | agora en mi falida;
214:37e de seis o outro meo | pareceu non a escuso,
215Como Santa María guardou a sa Majestade que non recebesse dano de muitos tormentos que lle fazían os mouros.
215:5quando passou Aboíuçaf, | non da passada primeira,
215:7E porque dest' os crischãos | non éran apercebudos,
215:12e roubavan os altares, | que sól ren i non leixavan;
215:24Mas non quis Déus que ficasse | a omagen escarnida;
215:34guardou aquesta do fógo, | que sól non lle noziu nada.
215:36que, porque aquesto feito | sól non saíss' a concello,
215:40mas non quis Santa María | per ren que se foss' a fondo.
215:50que non foss' el descobérto | que a havía 'nvïada.
216:2non se tema que o póssa | per ren o dém' enganar.
216:21en ũa súa eigreja; | mas non llo quis consentir
216:28e assí a semellava | que dirïades que non
216:29éra se non essa dona, | e disso: “E ja sazôn
216:38ca te tóllo que non póssas | ja mais fazer-lle pesar.”
216:42e o que vos déu leixade, | ca vos non póde prestar.”
217Esta é de como un conde de França que vẽo a Santa María de Vila-Sirga non pude entrar na eigreja a mẽos de se confessar.
217:1Non dev' a entrar null' hóme | na eigreja da Sennor,
217:2se ante de séus pecados | mortaes quito non for.
217:4pecad' e se non repente | d' ir ant' a esperital
217:6e quen se desto non guarda | cae de mal en peor.
217:13non se fora dos pecados, | sól nono pod' acabar,
217:16per força ena eigreja; | mais non houvéron poder,
218:26mas non quis que guarisse | Déus, polos séus pecados.
218:34ca de o mais levaren | sól non foron ousados,
218:35por que lles non morresse. | E assí o mesquinno
218:45E pois alá foi, lógo | non fez como quen érra,
219:1Non convên aa omagen | da Madre do grorïoso
219:20houv' o dém' a seer branco, | e non pareceu tan mal
219:21como fezéra se negro | fosse; mas non quis que tal
219:30ll-ían, e en ir veê-lo | non vos foi mui vagaroso.
219:32e des i que o raesse; | mais sól non lle prestou ren:
219:38que se me tu perdõares, | que me non será sannoso
220:1E quena non loará
220:14por outra non mostrará.
221:23Mais Déus non quér que o hóme | estê sempr' en un estado,
222:2non lle nozirá poçonna, | e dar-ll-á por sempre vida.
222:6como nos nozir non póssa | en esta vid' escarnida.
222:10e per mi, quant' hei apreso, | non será cousa falida.
222:24e non soube que fezésse; | pero houve confïança
223:20Porên non devía tẽer por afán
224:2non é sen razôn se faz | miragre sobre natura.
224:6e quen aquesto non cree, | faz torpidad' e loucura. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
224:19porque non podí' haver | fillo de que gradoasse
224:26juntado de sũu assí | que non éra de costura. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
225:18e de consomir-lo todo | non vos foi mui vagaroso.
225:19E pois aquest' houve feito, | non quis que ll' empeecesse
225:21e pero andava viva, | non ar quis que o mordesse,
225:23E andava muit' aginna | pelo córp' e non fazía
225:33des i ía-ll' aos peitos | e sól non leixava braço
225:34per que assí non andasse; | e o córpo mui veloso
225:37e el a coçar fillou-s' e | non catou al senôn quando
225:46mui mais na fé confirmado, | e non foi luxurïoso.
226Esta é do mõesteiro d' Ingratérra que s' afondou e a cabo dun ano saiu a cima assí como x' ant' estava, e non se perdeu null' hóme nen enfermou.
226:6que maior deste non vos pósso contar.
226:18que nulla ren del non podéran achar.
226:20que nĩũa ren de fóra non ficou;
226:22que niũa ren non pode del minguar,
226:34non foi nïún deles, nen sól enfermar
226:35per ren non leixou mentre foron alá,
226:47soía, que sól non ên menguava ren.
227Como Santa María sacou un escudeiro de cativo de guisa que o non viron os que guardavan o cárcer en que jazía.
227:25que lle déu d' açoutes tantos | que non ficou no costado
227:30o fezéran a açoutes | os mouros, e por al non.
227:33e disse-ll': “Oí ta coita | e non fui mui vagarosa
227:36e caeu-ll' a meadade | deles, que o non oíron;
228:10que sól andar non podía, | esto vos digu' en verdade.
228:20poi-lo non viu, foi pós ele | per alí per u passara,
228:21e viu-o par da eigreja, | mas non tal qual o leixara;
229:13mas per poder que houvéssen, | non podéron acabar
229:16assí que per nulla guisa, | non podéron mal fazer,
229:17e, sen aquesto, dos ollos | non podéron ren veer;
231Como Santa María fez que tres mininnos alçassen os mármores que non podían alçar toda a gente que se i ajuntava.
231:29d' alçá-los, sól non alçava
231:34per nulla ren non podía.
232Como un cavaleiro que andava a caça perdeu o açor, e quando viu que o non podía achar, levou ũu açor de cera a Vila-Sirga, e achó-o.
232:12tan apóst' e tan aginna, | que non ll' achavan séu par
232:18pois viu que o non achavan, | que cuidou enssandecer.
232:20que o buscou, mais achá-lo | non pode, per com' oí;
232:30por que méu açor non pérça, | ca ben o pódes fazer.”
233:6se ll' ela 'ntôn non valesse, | que val sempr' aos coitados.
233:17E alí Santa María | o amparou, que non érra,
233:23madre de Déus, son tan muitos | que, se me non perdõares
233:24tu que o ben fazer pódes, | ou se me non amparares
233:36en como tóste chegaron, | que deste mundo non éran;
234:5é de perdõar pecados; | ca se de Déus non gannar
234:6vertude pera fazê-lo, | non pód' aquesto comprir.
234:23E quand' a missa foi dita, | que non faliu ende ren,
235:6e, por Déus, parad' i mentes | e non cuidedes en al.
235:8loava mais d' outra cousa, | e non prendía afán
235:17se juraron contra ele | todos que non fosse Rei,
235:20o que lle pouco gracían | e non tiínnan en ren;
235:21mais conortou-o a Virgen | dizendo: “Non dês porên
235:59ardeu a carne daqueles | que non querían mollér;
235:65non quis que entôn i fosse, | se non sãasse mellor;
235:71ponto vẽéss' a séu feito, | que non houvéss' i joíz
235:77tragendo per el sas mãos, | e non tiínna enfaz
236:12quantos en ela andavan, | que non escapou barôn
236:13nen mollér dos que i éran, | se aquela sóa non,
236:22dizendo: “Non hajas medo, | ca éu te venn' ajudar.”
237Como Santa María fez en Portugal na vila de Santarên a ũa mollér pecador que non morresse ta que fosse ben confessada, porque havía gran fïança en ela e jujũava os sábados e as sas féstas a pan e agua.
237:4que non seja perdudo.
237:14jajũava esta mollér | e non comía nada
237:19e en aquel día fazer | maldade non quería
237:24e saiü-s' entôn dalí, | e non muit' ascondudo. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
237:35que non seja, ca sábad' é, | sequér a un moógo,
237:37contra ela, o traedor, | e diz: “Se non fezéres
237:43a méu mal non queiras catar, | mais o téu ben m' ajude
237:46non me leixes perder assí, | pola ta pïadade;
237:51e non hei, mal pecado, ja | temp' en que os chorasse,
237:54e non se mãefestou. Mais | fôrona desnüando
237:67mente a cofortou; entôn | diz: “Non sejas queixosa,
237:69E pois disse-lle: “Sei aquí, | non temas nemigalla,
237:92que non lle praz de me perder | com' algún descreúdo.”
237:96do concello ren non ficou, | nen grande nen meúdo.
238:5des i ten-nos amparados | do démo que nos non nuz;
238:14mais el de viltar a Virgen | e Déus sól non s' enfadou.
238:15Non quis catar o maldito | como prendeu carne Déus
238:19E dezía que non éra | Déus nada neno séu ben,
238:20e que o da Virgen fora | chufa, ca non outra ren.
238:25e o jograr mal-andante | cospiu e disse que non
238:33cativ'? E non sabes esto, | nen t' ar quéres connoscer
238:39que non hajan en min parte | e que xe me façan mal
239:15ca éu non tenno vóss' haver
239:24non me quéro; pois andade
239:27D' aquesto jurar non dultou;
239:33E quis falar, mas non falou;
239:41mas aquel non quis descobrir,
239:46que ja non pude mais mentir,
239:60que non cate mia maldade.”
239:70non entremos en sa prijôn,
240:4e non cuidar nunca en outra ren;
240:8os séus feitos, ca outro ben non hei;
240:25e se non foss' ela, foramos ja
240:35ena loar, ca Déus non lle fez par;
240:42e estes taes non se perderán.
241:3d' acorrer non demóra
241:20non quis jantar o moço | lógo porque servía.
241:29Ao démo non prougue | dest', e con grand' enveja
241:41Contar non podería | do dóo que fezéron
241:44todos, sól non chorava | por el nen se carpía.
241:54ca de punnar i muito | non hás, senôn querê-lo;
241:56pera o téu serviço, | se non, mórta sería.”
241:62que sól non parecía | per u fora ferido.
242:10ía ena sa igreja, | que non quis leixar morrer.
242:20o teve, macar gróss' éra, | que sól non caeu per ren;
242:24que acorrudo das gentes | non foi, segund' éu achei;
243:12non quiséron chamar outro | e foron caçar senlleiros.
243:22ũa péça so o geo, | que saír ên non podéron;
245Como Santa María tirou un hóme de prijôn e o fez passar un río que éra mui fondo, e non se mollou.
245:33se nos non dás quant' houvéres.” | E jurou par San Martín
245:39dizede que nos daredes, | se non, a vóssa mollér
245:42ca mais non soon atrevudo | de dar, par Nóstro Sennor.”
245:43Eles esto non quiséron | e fôrono açoutar,
245:53mais sól falar non podéron, | nen hóme non s' abalou
245:61que hóme non falou nada | nen fezéron adamán
245:71El houv' espanto do río, | non ousou i meter pé
245:74Diss' ela: “Faz o que digo | e non sejas dultador.”
245:76que sól non houv' i mollado | pé, nen outro dano pres;
245:86alí entrar non podía, | pero fosse furador.
245:102cada un e neún deles | non foi depois malfeitor.
246:22non vira que llas abrisse. | E foi lóg' ao altar
246:26e foi-se pera a vila, | mas non de mui gran vagar.
246:29de non entrar, e cuitada | foi ên muit', par San Dinís;
247:4dũa moça que nacera | céga e que non viía
247:17que céga me nacería, | non sei ren per que quisésse
247:23non haverá.” E tan tóste | revolveu-se muit' aginna
248Como dous marinneiros se querían matar en Laredo ant' o altar de Santa María, e pola sa gran mercee guardó-os que se non matassen nen se ferissen.
248:2guarda-nos que non façamos | quanto podemos de mal.
248:4guarda-nos ela daquesto, | que non possamos per ren.
248:10consello aos cuitados | e que nas cuitas non fal.
248:16mas non quis a Grorïosa | que o podéssen comprir,
248:17ca mover non se podéron, | nen un ao outro ir;
248:20por se ferir, non podéron | per ren poi-los encoller;
248:21e estando-se catando, | non se podían mover,
248:26rogando Santa María | lógo, que non houv' i al.
249Como un maestre que lavrava na eigreja que chaman Santa María d' Almaçán, en Castroxeriz, caeu de cima en fondo, e guardó-o Santa María que se non feriu.
249:11non quería, mas lavrava | alí mui de coraçôn
249:22assí o guardou a Virgen | que sól non se foi ferir,
249:24ante s' ergeu mui correndo, | que non tev' ollo por al,
251:6que non oístes d' outro | nunca tal retraer.
251:8casad' éra, mas fillos | non podía per ren
251:15séu fillo. E de pédra | éran ambos non d' al,
251:26que outra ren do mundo | non sabía querer.
251:52que vira; e a moça | lle diss': “A mi non praz
251:63desta moça que ‘fillo’ | chama, e al non diz,
252Como Santa María guardou ũus hómẽes que non morressen dejuso dun gran monte de arẽa que lles caeu dessuso.
253Como un roméu de França que ía a Santïago foi per Santa María de Vila-Sirga, e non pod' ên sacar un bordôn de férro grande que tragía en pẽedença.
253:22ant' o altar de San Jame, | e non foss' en poridade.
253:25de viínt' e quatro livras, | que non mingou nimigalla;
253:51a vóssa mui gran mercee | e non a mia desmesura
254:25ca se por esto non fosse, | porque vós desemparastes
255Como Santa María guareceu a mollér que fezéra matar séu genrro polo mal prez que ll' apõían con el, que non ardeu no fógo en que a meteron.
255:30ca non fezéran eles feit' atal
255:32fez foi o genrro, e non houv' i al;
255:63e por queimá-la non déu un cravo,
255:103a mollér desto non sentiu nada;
255:112acórre sempre: non quis nulla vez
256:13non vistes do que foi ela; | ca pero de Monpislér
256:14bõos físicos i éran, | dizían: “Non viverá.”
256:15E por que esto dizían | non éra mui sen razôn,
256:18dizía: “Seguramente, | desta non escapará.”
256:29per poder da Grorïosa, | que nada non sentiu ên.
256:30Porên será de mal siso | o que a non loará.
257Como Santa María guardou sas relicas que se non danassen entr' outras muitas que se danaron.
258:22tiínna e pera eles, | que ren non ll' ên foi ficar.
258:33u ant' a massa estava | que ja déra, que sól non
259Como Santa María fez avĩir na sa eigreja d' Arraz dous jograres que se querían mal, e déu-lles ũa candea que non pode outre trager senôn eles.
259:10mas la Virgen non llo quis conssentir.
259:21amade-mi e vós muit', e al non
259:22façades, ca vos non hei de falir.”
259:42que non han pois daquel mal a sentir.
260:3porquê a non loades?
261:6que fez a Virgen que non houve par
261:39que lle non fosse verdade negar
261:62dela o feit' e non llo quis celar;
261:74e a sa Madre non ar quis leixar
261:75que non fossen grandes loores dar,
261:76ca tal feito non lle quis asconder.
262:1Se non loássemos por al | a Sennor mui verdadeira (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
262:25toda mui compridamente, | que ren non minguava ên,
262:26como lle mostrou a Virgen, | que non houve companneira.
262:29mas non podéron; e lógo | fillaron-s' a repentir
262:37E des alí adeante | estabiliron que non
262:39E porend' esto creede, | e non creades end' al
263:8porên quena non crevésse | sería muito sandeu.
263:14non podía nen erger-se | eno leito nen seer,
263:15e chorando e gemendo | non quedava de dizer
264:37“A ti e nós defende | destes que non crevéron
265:11Est' hóme de linnage foi non rafez,
265:34non podían nen fazer estremaçôn
265:62lonj' ũa d' outra, ca ajuntadas non.”
265:63E o mandadeiro desto non falir
265:96non dou pela chaga, ca non dól nen cóz.
265:100esta traïçôn nen fazê-la non quix;
266:6e por Déus, parad' i mentes | e non faledes en al.
266:14podéss' i muita de gente, | pero non descomunal.
266:17que caeu ũa gran trave | sobre la gente; mas non
266:21que de cima non podía | niũa ren caer i
266:22que non matass' ou ferisse | e fezésse gran sinal.
266:24non quis que aquela trave | fezésse senôn pavor.
267:46o démo, non póde nósc', a Déus loado.
267:51Sennor, por mercee non me desampares
267:68que sól non sentiü coita nen rancura; (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
268:12o córpo, que non havía | neún dos nembros dereito;
268:14non ll' havían romarías | de santos, com' aprendemos.
268:20alçou e diz. “Virgen sant', a | que non creen os pagãos,
268:21a ti ofér' estes nembros | mancos, que non tenno sãos,
269:8quería mais d' outra cousa, | pero non oía ren
269:11Pois viu que lle non prestava | nen meezinna nen al,
269:21que por mórto o tevéron | séus parentes; pero non
269:32fosse vĩud', e ar disse | que non leixasse per ren
269:33que me ben non confessasse; | e éu respondí porên
269:40que non foi mudo nen sordo, | mas comeu lógu' e beveu.
270:34quen en aquel non creess' | irí' a perdiçôn.
271Esta é de como ũa nave estedéra tres meses en un río e non podía saír porque a combatían mouros, e Santa María sacou-a en salvo.
271:8no río que estreit' éra, | e non podía pois d' i
271:11mellor dela non havía. | Porend' os mouros haver
271:15Assí jouvéron tres meses | que non podéron saír
271:23E se vos a Virgen santa | deste logar non tirar,
271:26desta guisa, se tan tóste | mui bon vento non vẽér.”
271:29e o alcaide lles disse: | “Por Déus, non vos seja gréu
271:33e que non cate com' éste | pera ela pouco don;
272:2vai por nós, que no-lo démo | non faça desasperar.
272:5por que non desasperemos, | e porend' atal sennor
272:13que en al non se fïava | senôn na Emperadriz
272:42E porên por mi lle róga | que me non queira culpar
273:19E pero óra non tenno | pera dar i oferenda,
273:25tenno que non há tan bõa | daquí atá Ribadulla
273:28a todos, non foi en preito | que sól un fío achasse,
273:32que os haver non podía, | catou e viu a séu lado
273:34foi ên muit' a maravilla, | dizendo: “Non é anello
274:2non temades que perder- | se póssa per sa folía.
274:8que non foi día nen noite | que non foss' en oraçôn;
274:34mestér de t' alá tornares, | ca éu téu mal non querría.
274:58lle foi a alma do córpo, | pero que lle non doía.
275:17que os guarisse a Virgen, ca ja non
275:28“Soltade-me, ca ja éu ravia non hei,
275:33me guariu óra, non catand' aos méus
275:50que sempr' acórre con séu ben e non fal.
276:29que non há ósso são
276:34ca non é pera fóle
277Como Santa María guardou oito almograves en ũa fazenda que houvéron con mouros, porque non comeron carn' en sábado.
277:2aquele que as sas féstas | non guarda e 'n pouco ten. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
277:14ca de tod' outra vïanda | eles non tiínnan ren.
277:17por honrra da Virgen santa, | sól de comer non penssavan
277:20quanta mais dela podéssen | e que a non leixarían,
277:22aqueles oito da carne, | dizendo: “Non vai nen ven
277:24porên que quér comeremos | que non leixaremos nada.”
277:26e acharon-se con mouros; | mas a todos non prougu' ên.
277:30non foi tal que non dissésse: | “Quen foss' hoj' en Santarên!”
277:37todos con quantos lidaron, | e chaga non receberon;
278:14que non sãou de sa ida | que sól podésse veer.
278:38ca non quis Santa María | eno sãar detẽer.
280:21que a mia alma non se detenna
281Como un caveleiro vassalo do démo non quis negar Santa María, e ela o livrou do séu poder.
281:4que non havía no reino | duc nen conde nen marquês
281:7El non éra de mal siso | nen deserrado en al,
281:10de grand' algo que houvéra | non ll' houv' ên ren a ficar.
281:13A requeza que havía, | non sei por que mia perdí;
281:14mais se a cobrar non pósso, | ir-m-ei algur esterrar.”
281:29que me faças que a négue, | nen tanto non me darás
281:31Diss' o démo: “Pois negaste | Déus, non mi há ren que fazer
281:32de sa Madre non negares, | mais dou-che mui grand' haver;
281:34que non entres en eigreja.” | E jurou d' i non entrar.
281:37e el Rei ena eigreja | entrou, e el con el non
281:44e non entrou na eigreja, | mais algur de fóra 'stá.”
281:50e fez sinal que ant' ela | sól non m' ousasse parar.
282Como Santa María acorreu a un moço de Segóbia que caeu dun sobrado mui alto, e non se feriu porque disse: “Santa María, val-me.”
282:6pero quena aquí chama | sa mercee non lle fal.
282:23Diss' el: “Non, ca en saendo | chamei a Madre de Déus,
282:25ca se aquesto non fosse, | juro-vos, par San Matéus,
283:3Ca sobervia non dev' haver
283:8ca d' outra guisa non querría
283:38que nulla cousa non falou
283:39nena missa non ar cantou;
283:41que pé nen mão non mudou
283:46dizer, non disse si nen non,
284:9e se non foss' a Virgen, | Reínna sperital, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
284:15E aquel frad' enfermo | entôn non respondeu,
284:20prestar non lle podían, | e tal éra séu sen,
284:30que o non viu pois nunca, | e vedes por que non:
284:36e disso aos frades: | “Non veedes vĩir
285Como Santa María fez aa monja que non quis por ela leixar de s' ir con un cavaleiro que se tornass' a súa ôrdin, e ao cavaleiro fez outrossí que fillasse religïôn.
285:23que non éra día
285:24que ll' el muitas vegadas | sa coita non dizía
285:34lóg' aquel mõesteiro, | u al non havería.
285:40Mas quando foi na pórta, | per ela non podía
285:50coitada en séu leito, | que per ren non durmía.
285:54como non saiu a ele, de que mui gran querela
285:62parou-se-ll' en cruz ena pórta e disse: “Non seja
285:65ca éu non sería
285:69sól mentes non quis tẽer, ante foi a pórta abrir
285:94e non haveres vergonna en niũa maneira?
286:2que non sofr' en nulla guisa | leixa-los escarnecer.
286:4guarda-os nas grandes coitas | que se non pérçan per ren,
286:5e non sofre que maltreitos | ar sejan nen en desdên
286:6tẽudos, nen outras gentes | non lles póssan mal dizer.
286:8que mostrou Santa María, | que nunca faz se ben non,
286:18ca pois se sentiu maltreito | non quis mais alá jazer.
286:22e el foi ên tan coitado | que non soub' ên que fazer.
286:29sobr' aqueles judéus lógo | un portal; mas non tangeu
287:9daquesto non se guardava; | e o falsso traedor
287:14e de como foi aquesto, | non vos ên negarei ren.
287:17aa ermida de Scala | per mar, ca per térra non,
287:18e aqueste méu conssello | non tennades en desdên.”
287:34con séu saco ena mão, | dizendo: “Non te convên
287:38ca non quis que i morresse; | bẽeita seja, amên.”
288:10servindo a Grorïosa | que aos séus non falece.
288:17e tantos santos cantavan | que vos non sei dizer quantos,
289:14de guisa que non podía | haver ende delivrança.
289:18os outros. E aquel día | sól non houvéron ousança
289:25lle valess' e non catasse | aa sa gran neicidade,
290:1Maldito seja quen non loará
290:3Maldito seja o que non loar
290:4a que de bondades non houve par
290:6ca Déus non fez outra tal, nen fará.
290:13Maldito seja quen non dissér ben
290:14daquela en que non falece ren
290:16e esto ja mais non lle falirá.
290:21Maldito seja quen ben non dissér
290:22da mellor das bõas e non quisér
291:11dos parentes da manceba | e das justiças, ca non
291:15O escolar recadado | foi lógo, non houv' i al,
291:20eno mundo mui sen guisa, | e conssello non achou
291:24non cates a méus pecados | nen ao méu mao sen;
291:26non me queiras en tal coita, | mia Sennor, desamparar.
292:30aduss' i depois séu fillo, | non passand' a Muradal.
292:36non quis que se desfezéssen, | ca ambos éran ben séus
292:56a aquele que fezéra | o anél, e disse: “Non
292:61ta María u a minna | está, ca non é de pran
292:70o tesoureiro as pórtas | d' our' e non d' outro metal.
292:79Disse “non faz”, o maestre, | “mas direi, e non vos pes,
292:82com' a vós hei ja contado, | e non foi ên mentiral.
293:11E el con sabor daquesto | ja mais non fazía al
293:17ũa mui béla omagen | da Virgen que non há par,
293:18tẽendo séu Fill' en braço. | Mas non fez i oraçôn,
293:24que en pées estar non pode | e lógu' en térra caeu; (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
294:1Non é mui gran maravilla | seeren obedïentes
294:10con outros tafures muitos, | que non éran séus parentes.
294:34mui mais ca ante non éra | de todas aquelas gentes.
295:1Que por al non devess' hóm' a | Santa María servir,
295:39“Non,” diss' ela, “mais as vóssas | mãos vos beijarei éu
295:45nada non lle faleceron; | e ele lógo porên
296:3Ca servir nona póde | ben quena non amar,
296:4nen amar nunca muito | o que a non honrrar,
296:17E a Virgen non quiso | que en séu don falir
297Como Santa María mostrou vertude na sa omagen, porque dizía un frade que non havía vertude no madeir' entallado.
297:1Com' é mui bõ' a creença | do que non vee hóm' e cree, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
297:2ben assí é mal creente | de non creer o que vee.
297:6o que nunca haver pude | quen en eles ben non cree.
297:10mui cégu' é d' entendimento | o que aquesto non vee.
297:18daquel de que é fegura, | macar hóm' a el non vee.
297:22en que foi travar un falsso | frade que en Déus non cree,
297:25que non fala nen se móve, | est' é ben sandeu provado,
297:26e tenno que é mui cégo | o que aquesto non vee.”
297:34ca non vee ben dos ollos, | mas pelo toutiço vee.
297:37e a Virgen grorïosa | non querrá que s' el avante
297:42del por si e por sa Madre | come d' hóme que non cree.
298:9quant' end' aprendí ren non vos negarei,
298:11Ũa mollér bõa, por vos non mentir,
298:13dele non podía, e prometeu d' ir
298:16de non tardar muito; e guisou porên
298:36e non quis catar ta eigreja nen al;
298:39Sennor, os pecados non cates que fiz
298:54e des alí non foi dela tomador.
299:18“Essa omagen non tragas per ren
299:26“Aquest' é sonno que non vai nen ven.”
299:28de a non dar al Rei fillou perfía;
299:32de non dar o que te mandad' havía
299:34Mas dá-lla; se non, mal te verrá ên.”
299:38eno tardar, e a vós non convên
300:32que non valla
300:36que lle non venna emente
301:15que en tal prijôn non moira | nen ar seja justiçado;
301:16mas ta mercee me valla | e non cates méu pecado,
302:2non sofre que en sa casa | façan furtos nen vilezas.
302:13mas el ên saír non pode, | e esto muitos o viron,
302:14ca non quis Santa María, | que é con Déus nas altezas,
302:21que non quis que en sa casa | fossen per nulla maneira
303:1Por fól tenno quen na Virgen | non há mui grand' asperança,
303:10sejan e non façan cousas | per que cáian en errança.
303:15atán gran medo havía | dela, que sól non ousava
304Esta é como Santa María de Ribéla non quér que arça outr' óio ant' o séu altar senôn d' olivas que seja ben claro e muit' esmerado.
304:8non ficou, que é da Virgen | que sempre bẽeita seja,
304:10móstra Déus no que é dela: | Ca non pód' i arder lume
304:13non é que ant' o da Virgen | arça; e est' é provado
304:18atán tóste se matavan, | que sól non deitavan lume.
304:19E porend' os dessa térra | non ousan seer ousados
305:28e ela pediu-lle algo | por aquela que non érra.
305:30u somos non é costume | de dar d' outra guisa dões.”
305:32que non tragu' ergu' esta carta, | que é de mia pẽedença”
305:37e que esto lle faría, | e d' al non se traballasse
305:38per ren, ca el non amava | trüães nen arlotões.
305:42que non morresse de fame | a 'scusa polos rancões.
305:44se fez lógo, que na outra | non pode pois meter nada
305:49mas pero non meteu tanto | na balança que movê-la
306Como Santa María fez converter un herége en Roma que dizía que Santa María non podía seer virgen e haver fillo.
306:2a dizer que Déus non póde | quanto xe quisér fazer.
306:4por que fezo Déus as cousas | que non éran ant' e son
306:5óra, muit' é de mal siso; | ca as óbras de Déus non
306:15Alí ést' ũa omagen | da Virgen que non há par
306:27que Santa María virgen | foi, sól non dizedes ren,
308:6por ũa mollér a Virgen, | que non houve nen há par.
308:18e comer ja non podía | nen sól a agua passar.
308:28como d' anssar un grand' óvo; | a outra, por non chufar,
309:1Non deven por maravilla | tẽer en querer Déus Padre
309:15E porque en todo Roma | non éra entôn eigreja
309:19Mas per ren non s' acordavan | o logar u a fezéssen;
309:33que de Déus aquesto éra, | foi chorand' e non riíndo
311:1O que diz que servir hóme | aa Virgen ren non é,
311:5e quen aquesto non cree, | sa creença non val ren,
311:28quanto a Santa María | servist', e pois te non val
311:42fora, se non foss' a Virgen, | que chav' é de nóssa fé,
312Como o cavaleiro non pude comprir sa voontade con sa amiga na casa en que lavraran a omagen de Santa María.
312:1Non convên que seja feita | niũa desapostura
312:8non há muit', en Catalonna | a Madre do poderoso
312:18por obrar mais a sa guisa | e non houvésse d' al cura.
312:30non podía, e por ela | foi coitad' a desmesura.
312:31E se a bever lle davan, | el bever sól non podía,
312:32e pero que se deitava | pera dormir, non dormía;
312:35Mais entrou-ll' en voontade | que aquelo non fezésse,
312:49aquesto fazer non pode, | empéro que prazenteira
312:57mais pero seer non soube | tan sabedor nen arteiro
313:1Alí u todo-los santos | non han poder de põer
313:13poder; e parad' i mentes | e ren non vos seja gréu,
313:28e ben cuidavan que fossen | mórtos, non houvéss' i al;
313:36a Virgen Santa María | de Vila-Sirga, e non
313:42a nóssos érros non cates | por mercee; mas doer
313:49acórre-nos, Virgen santa, | ca non cuidamos a cras
313:62oférta a Vila-Sirga, | e non quise falecer.
314:6En Segóvia est' avẽo, | e non há mui gran sazôn,
314:9e do que porên ll' avẽo | non vos ên negarei ren.
314:32u non há nulla vertude; | e porên, lógo sen al
314:43mais tu, Virgen, de Déus Madre, | non cates os érros séus
315:10que a perder houvéra, | se non fosse guardado
315:44com' éra tod' inchado; | maïs non lle sentiron (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
316:1Par Déus, non é mui sen guisa | de s' ende mui mal achar
316:42non houv' i aa mia coita. | Porên te venno jurar
316:44trobe nen cantares faça | hoi mais, ca non mi há mestér; (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
317:3Como s' achou, non há i mui gran sazôn,
317:18mais ela per ren non llo consentía.
317:34non me pódes, rapariga sandía.”
318:12mostrav' acá aa gente, | mais non éra assí, non;
318:21se foi que ren non sabía | daquel feit' e a mentir
318:23de como foi este feito | e o non diz, dé-lle Déus
318:26móstra sobre quen tal feito | fez; e o que non dissér
318:29o cegou d' ambo-los ollos | que deles sól non viu ren,
318:30nen ar valer non lle pode | física de Monpislér.
318:35dizer: per ren non podía | pouco nen muito comer,
318:36se ant' aquel nariz todo | non ll' alçassen, nen bever;
318:38Porên tenno por mui louco | quen desto graças non dér
318:40que non quis matar aqueste, | mas pose-lle tal sinal
319:2de door guarir, non será tan coitosa.
319:6que a quena chama non é vagarosa.
319:23que a non podían tẽer en prijões,
319:28non havían dela ja neún conórte
319:31por ela, ca outro fillo non havían.
319:33a Terena, ca ja per al non sabían
319:66que a sa mercee non é dovidosa.
321:12non catou de dar a méges | todo quanto lle pedissen,
321:15Mais eles, por nulla cousa | que lles désse, non podéron
321:19A mollér con esta coita | non sabía que fezésse
321:33que o que me consellades | sól non val un mui mal figo,
322:3Ca nos non acórr' en día | sinaado nen en hóra,
322:5e punna en todas guisas | como non fiquemos fóra
322:22que fôlego non podía | coller nen ar falar nada.
322:23Assí esteve gran tempo | que sól comer non podía
322:34éste, non quis que morresse | alí daquela vegada,
323:28mais na casa daquest' hóme | non entraron nen tangeron;
323:30non perdeu o hóme bõo | valor de tres dinneiradas.
323:33e guardou as outras cousas, | que non achou pois falida
323:39foran, que sól non tangeran | en elas, nen nïún dano
324Como Santa María guareceu en Sevilla ũu mudo que havía dous anos que non falara.
324:25outorgou-lles a omagen, | que non quis per ren tardar
324:26que lla non trouxésse lógo, | sen fillar neún lezer.
324:27E foi lóg' a sa capéla, | que se non deteve ren,
325:5e quen aquesto non cree | maravillosament' érra
325:6e de Déus en nïún tempo | perdôn haver non devía.
325:14éra, se lle non valvésse | a Virgen Santa María.
325:27E se fazer non quiséssen | esto, lógo nas cadẽas
325:29que lles non ficassen sãos | coiros nen nervos nen vẽas,
325:32mais a outra mui sannuda | disse: “Sól non é penssado,
325:41que pan non comeu bocado | nen beveu agua nen vinno,
325:49e entendeu que séus sonnos | non foron falssos nen vãos,
325:58do cólo non llo podéron, | nen per nulla maestría.
325:65caeu-ll' o colar do cólo, | que se non deteve nada;
326:4non há hóme razôn de lle furtar
326:25assí que non envergonnaron ren
326:35E el meesmo non foi i de dur
326:40deitadas, e non podían de pran
326:42os prendeu, que non atendeu a cras.
327:22que ll' entraron tan de rijo | que os non pod' ên tirar.
327:25rógo-te que éu non moira | assí, se t' ên prazer for.”
327:33e ela guariu-o lógo, | que non prendeu i afán;
328:4nomeado pelo mundo, | desto non me maravillo,
328:31non catou al, senôn quando | o alguazil mui sannudo
328:46e per tod' esto non pode | aquel nom' haver vedado.
328:52temendo que non crecesse | sobr' esto vólt' ou baralla
328:61non lle quis responder nada | a cousa que lle dissésse.
328:63e disso com' en sannudo | al Rei: “Non sáia dest' ano
328:66que póde seer, se este | feito non for acabado.”
329Como déus fez a un mouro que fillou a oférta do altar de Santa María que se non mudasse do logar.
329:16ben creen mouros sen falla, | e desto dulta non han,
329:23Onde, pero que os mouros | non teman a nóssa fé,
329:34ben come madeiro duro, | que se non pode mover.
329:48mais aquel per nulla guisa | non falou nen se moveu;
329:50a companna que se fora, | non viü i ren seer.
331:4que o que en ela cree | non busc' outra meezinna;
331:20des i os dedos das mãos | non quedava de torcê-los,
331:21e outrossí a séus braços | non leixava de metê-los,
331:26e muit' hei coraçôn fórte | que agora non perece.”
331:30come a mollér transsida | que ni un nembro non mece.
332:1Atán gran poder o fógo | non há per ren de queimar
332:27Mais a Virgen grorïosa | non quis esto consentir,
332:31o foi. E depois o fógo | sól non queimou nulla ren,
332:33en poder os elementos; | ca nen un non vai nen ven,
332:36podéss' amatar o fógo | e non sofrer que mais mal
333:12tórtas assí e os dedos, | e os pées non ben sãos,
333:16grandes, mais non lle valía | nada, ca Déus o guardava
333:38que non pud' haver saúde | tan tóste com' el quería.
334:2a sa Madr' e toda cousa | guardar de se non perder.
334:14séus bois con que lavrar fosse, | pois viu que se non erger
334:15séu mancebo non podía; | e porende o leixou
334:24non bevas ên nemigalla, | e ven-t' e éu te darei
334:32que siíra non havía. | E séus parentes porên
335:3En amar os que ben fazen, | Déus, Déus, non me maravillo,
335:8fez todo quanto veemos | e o al que non parece;
335:9e o que non cree esto | muito per faz gran sandece
335:15E pero que gentil éra | e que en Déus non criía,
335:21e caro todo a póbres, | que non catou pról nen dano
335:32que me non moira de fame, | ca non peço pan nen vinno.”
335:40fillou-s' aquel hóme bõo | e non quis outro sergente,
335:51buscar o que non podían | achar per nulla maneira;
335:53mente non ficou na vila | rúa, nen cal nen carreira,
335:54que buscada non hajamos, | sen duvida end' estade.”
335:69se há ontre vós omagen | que non han estes pagãos,
336:18éra que mais non podía | seer, per quant' aprendemos.
336:22e que non é en séu siso, | e de taes connocemos.
336:24non estand' en un estado, | mais caend' e levantando,
336:29non cates a como sõo | mui comprido de maldade
336:33se daquesto que tu fazes | téu coraçôn non se muda
336:34e non leixas aquel érro | que nós muit' avorrecemos.”
336:36e a vós per nulla guisa | mentir non devo nen pósso;
336:38de que non seremos sãos, | se per vós non guarecemos.”
336:42que ja mais esto non faças, | ca desto poder havemos.”
337Como Santa María guardou un fillo dun hóme bõo que non morresse quando caeu o cavalo sobr' el.
337:9que ên ben se soltaría, | non llo quería creer,
337:29con medo daquel braado, | que o non podéss' haver
337:33o meninn' e o cavalo, | que se non feriron ren;
338:14ca non lle fazía cousa | de que houvésse queixume.
338:28que fazían chama crara | sen fumo, non come teas;
338:29entôn viu aquel mancebo | e diz: “Non son estas feas.”
338:30E jurou que en tal día | non comess' érga legume.
339Esta é como Santa María guardou ũa nave que non perigoasse no mar.
339:2sab' a Virgen, non se póde dizer.
339:21mais un hóme bõo lles disse: “Non
339:32que sacassen, e non fezéssen al,
339:37assí que non pód' entrar nen saír
339:47na nave, que non há tan sabedor
340:8non viramos sa figura
340:15e de que non saïría;
340:29que non érren os caminnos,
340:47e lume dos que non veen
340:52e Déus non há destes cura;
341:2outrossí en salvar punna | os que en tórto non jazen.
341:5por que ao gran joízo | non vaamos con vergonna
341:18de vós se han d' haver pẽa | os que en tórto non jazen.”
341:21e de saber por que éste, | ren tan muito non desejo,
341:25ca de tal cousa com' esta | non póss' éu haver conórto,
341:27Diss' ela: “Ja Déus non queira | que éu en tal tórto jaça,
341:28e non há no mundo salva | que éu sobr' esto non faça;
341:30me meterei, ca non sõo | daquelas que esto fazen.”
341:31Diss' ele: “Par Déus, no fógo | non quéro que vós queimedes,
341:33que tórto non me fezéstes, | e ar quéro que saltedes
341:36en tal que maa sospeita | per ren de mi non hajades.”
341:40jurando que non ll' errara | pela lee dos crischãos
341:45e diss' a mui grandes vózes: | “Madre daquel que non mente,
341:46val-me, ca tu sempre vales | aos que tórto non fazen.”
341:50non houve, com' han aquelas | que en culpa mortal jazen.
341:55Assí que non foi ferida | nen en pée nen en mão
342:4nen d' outras naturas muitas, | non prendeu nen prend' afán
342:8non dev' aquesto null' hóme | por maravilla tẽer,
343:3Ca diz eno Evangeo | dun hóme que non falava,
343:6atanto que o viu, lógo | mandou-lle que non leixasse
343:24a per poucas non m' é hóra | que os ollos non te brito.”
343:26ca mui gran pavor havía | que o chus non dẽostasse.
343:36a todos, ond' hei vergonna | tal que sól non sei que diga;
344Como Santa María de Tudía fez a ũa cavalgada de crischãos e outra de mouros que maséron ũa noite cabo da sa eigreja e non se viron, por non haveren ontr' eles desavẽença.
344:2macar se non amen eles, | ela met' i avẽença.
344:18ca daquel logar partir-se | non houvéron atrevença.
344:20que mais cerca non podían; | e na font' abeveraron
344:21séus cavalos a beveren, | e tanto non braadaron
344:24a derredor da eigreja, | que sól non sentiron nada
345:29e que per séu córpo fosse | ll' acorrer; se non, pagado
345:30per outr' hóme non sería. | E el Rei foi aprender
345:34que per dereit' e per fóro | non devía a seer.
345:40mais que aquele castélo | per ren tẽer non podía
345:41e que per nulla maneira | en el morrer non quería,
345:56que mais seer non podía, | pero éra pequeninno;
345:65que o non queim' este fógo, | e sequér a mi leixade;
345:66ca se ele ficar vivo, | éu mal non pósso haver.”
346:16que mais seer non podía, | e vermell' e ampolado
346:18non comía, nen al nada. | Mais aquela que sempr' óra
347:5de que fiz cantiga nóva | con son méu, ca non allẽo,
347:9marido, del neún fillo | haver per ren non podéra,
347:14i con mui grand' homildade | e non mostrand' ufanías.
347:22pero non quis a Tudía | con el fazer romarías.
347:42ca os séus miragres dela | non son feitos d' arlotías.
348:12e os que o séu guardavan | non ll' acorreron tan tóste,
348:20onde por mingua que hajas | non dês ren, mais atrevudo
348:28jazía hómees cértos, | non achou i nemigalla
348:30porque a minguar non haja | de fazer gran mal a mouros.”
348:31Assí quis Déus que daquela | vez non achass' el rei nada.
349:14que achar non poderían | tal ontre mil e setenta.
351:11Ond' avẽo, non há muito | tempo, que s' i ajuntou
351:19E pero que ben comían, | non tiínnan que éra ren, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
351:20se daquele bõo vinno | non bevessen a séu sen;
351:22que du tóllen e non põen, | que é sempr' a falecer.
351:24que, se non foi a madeira, | en ela non ficou al.
351:25Entonce disséron todos: | “Se nos a Virgen non val,
352:13atal açor non havían, | e davan de séus tesouros
352:14muito por el que llo désse. | Mas non havía ên cura
352:21pero foron ben dous anos | que o açor non mudava,
352:24que nulla ren non valvéron; | pois no tempo quand' as vinnas
352:28do açor, que non quería | comer e tal come mórto
352:40ante haver non podéra, | houve-as lógo deitadas
352:42que per ren non poderían | taes pintar de pintura.
353:2deles será muit' honrrado | no séu ben, que non há par.
353:8Déus que per ren non comesse, | e porque dela comeu
353:18a que morrían os fillos, | que non podían durar.
353:33tan grande non recebía; | pero, porque de comer
353:34non viía que lle davan, | fillou-s' a maravillar.
353:46que se desto non comeres, | outro non cho verrá dar.”
353:49lle diss' un día: “Contigo | non comerei outra vez,
353:50se cras migu' e con méu Padre | non quiséres ir jantar.”
353:53ao meninno: “Méu fillo, | se tu non comes assaz,
353:62a que non dan ren que cômia, | e vejo-o lazerar.”
354:17porque mal non recebesse, | ca muito se receava
354:23guarda-me mia donezinna | que a non pérça per mórte.”
355Esta é como Santa María de Vila-Sirga livrou ũu hóme da forca, que non morreu, por un canto que déra a sa eigreja.
355:13el non quería séu preito | nen por ela non catava,
355:23E diss' el: “E non iredes | comigo, se Déus me valla,
355:24ca non querría con vóssos | parentes haver baralla;
355:25demais vou en romaría, | e non querría en falla
355:29O mancebo foi mui triste | e non soube que fezésse,
355:36indo pera a sa casa. | Non te tẽes por astrosa
355:38e atá en Vila-Sirga | non llo ar houv' enmentado.
355:49“Porquê non casades migo?” | Diss' el: “Ja vos éu primeira-
355:52nunca me casarei vusco, | non vo-lo digu' en trebello,
355:72non cates a méus pecados, | mais, Sennor, por ta bondade
355:74deste feito que mi apõen. | Se éu non sõo culpado,
355:102daqueste feit' a verdade, | que non houv' ên ren negado.
356Como Santa María do Pórto fez vĩir ũa ponte de madeira pelo río de Guadalete pera a óbra da sa igreja que fazían, ca non havían i madeira con que lavrassen.
356:1Non é mui gran maravilla | se sabe fazer lavor
356:21u fazían a igreja, | por a óbra non falir
356:26se a Virgen desta guisa | non lle foss' ajudador.
357:10que comer ja non podía | nen sól trocir tres bocados.
357:14se non, conta que agora | méus días son acabados.”
357:18os reïs aos séus presos | que non sejan justiçados,
358:2non vos é gran maravilla | se x' ela a si ajuda.
358:10que a mẽor pédra delas | non podía seer movuda (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
358:16de térra; e pois lo viron | quadrado, ca non redondo,
358:30éra porque non havía | ant' u fosse defenduda.
359:4que é chamado o Pórto | da Virgen que non há par,
359:21de por quanto llo venderon, | e mantenent' al non fez
359:24o foi fillar pela mão | e disse: “Non temas ren,
360:4en rogar-lle que nos ame | sól non há Déus que lle diga,
360:6de nos perdõar por ela | non é cousa muit' estranna.
361:1Null' hóme per ren non deve | a dultar nen a tẽer
361:2que non póde na omagen | da Virgen vertud' haver.
361:18lles comprisse sas demandas, | e non lle davan lezer
362:7Este cég' ourívez fora | que non houvéra mellor
363:8e diss' a un séu hóme, que non foi preguiçoso: (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
364Como Santa María do Pórto guardou triínta hómees que cavavan térra pera sa igreja, e caeu ũa torre sobr' eles e non lles empeeceu.
364:12cuidaría que null' hóme | per ren dela non saísse
364:18leixou-se caer sobr' eles. | Mais non houvéron ên cura;
364:21guardó-os entôn de guisa | que nïún mal non fillavan
364:30disséron que non havía | tal en tod' Estremadura.
365Esta tricentésima e sesagésima quinta é como Santa María tirou de dulta un frade noviço que dizía que a alma non éra nada, no mõesteiro de Fontefría en Narbona.
365:9que alma nada non éra | senôn vento que passava
365:16que na ôrdin non querría | viver: “ca, si Déus me valla,”
365:20do mõesteir' e da ôrdin | que o nengũu non visse;
365:21vistiu-se lógu' e calçou-se, | ca atá que non comprisse
365:22séu cuido non folgaría. | E por fazer tal maldade
365:26que contar non sabería. | E diss' ela: “Estad', estade, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
365:28en cuidar que non é nada | a alma, ca da altura
365:30e quen non cree aquesto | ment' e faz gran falsidade.”
366:28e os van vender a furto | por non seeren connosçudos. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
366:48sól vĩir non lles quería; | ca falcôn, tra u se farte
367Como Santa María do Pórto guareceu al Rei Don Afonso dũa grand' enfermedade de que lle inchavan as pérnas tan muito que lle non podían caber enas calças.
367:29guïó-o ben aquela que non érra
367:36que enas hosas caber non podían;
367:41non quis por esto fazer demorança,
368:2ben, outrossí nos móstra | como mal non hajamos.
368:14fazes porque a Silos | non vas, u nós moramos,
368:16per que ben guarir póssas, | ca non é por trebello
368:22non hás ta romaría, | per como nós cuidamos.
368:26lóg' haverás consello, | desto non dovidamos.”
368:39e a Virgen, sa Madre, | a que non há parella.”
369:7ca nunca o atal fezo | que s' ên mui ben non achasse
369:8e que llo a Santa Virgen | pois ben non gualardõasse.
369:27Mais non quiso ũu deles | que o anél lle durasse,
369:32e a sortella lle déron, | mais que os non mesturasse.
369:36e se non, que quant' havía | a mollér que llo fillasse.
369:38a aquela mollér bõa, | e pediron-ll' a sortella | d' ouro fin, ca non d' arente,
369:42mas non achou nemigalla, | pero a andou buscando; | e foi en gran coita féra
369:45O alcaide mui sannudo | disse que o non faría, | mais que lle déss' a sortella,
369:47e se lle lógo non désse, | que quant' havía ll' entrasse,
369:51non quisésses, Sennor bõa, | que a tal coita chegasse,
369:61A bõa mollér coitada | foi tanto daqueste feito, | que sól non soube consello
369:63u se catan os coitados, | ca non foi quen se catasse
369:64en ti, cona mui gran coita, | que se ben non conortasse.”
369:73Disse-ll' ela: “E son muitos?” | Respôs el: “Par Déus de céo, | non é mais dũu senlleiro,
369:86se ll' a sortella non désse, | pois lle dava séus dinneiros, | que morrería por ela.
369:92en qual guisa o houvéra, | que nulla ren non leixasse.
370:7E de a servir sól non nos enfademos,
370:14e atal Sennor, quen-na non loaría?
371:2de miragres, que trobando | non póss' os mẽos dizer.
371:34léve come se de pallas | fosse por non se merger.
372:13demais éran passados | cinque días que non
372:19E des hoi mais non hajas | medo de mal haver,
374:10mais gãar ren non podían | d' entrada nen de saída,
374:23E tan tóste que a viron | non houv' i quen non dissésse
374:28e des alí adeante | non fezéron cavalgada
374:29en que non gãassen muito, | ca a Virgen corõada
376:3Ca non é gran maravilla | d' enderençar, ben sabiades,
376:13e o ben que ll' el fezéra | non lle saíra en vão,
376:20Don Manüél, el Rei lógo | non quis mais fazer tardada,
376:24E o hóme foi-se lógo; | mais non foi apercebudo
376:27nemigalla non falava, | mais diss' en sa voontade:
376:38tal sortella, que lla désse | e non lle foss' asconduda.
376:40non querría por mia culpa | que vos valía dun figo
376:42que se outro a achasse, | de vós non fora veúda
377:20mandou lógo que a carta | non lle fosse detẽuda
377:21e que lle déss' outra tóste, | se non, pẽa connosçuda
377:22lle faría que peitasse, | en que al non havería.
377:28e que per nulla maneira | de dar non lla detevéssen,
377:29e se non, que a sa ira | haverían, se fezéssen
378Como un hóme bõo con sa mollér, que morava na colaçôn de San Salvador de Sevilla, tiínna ũa sa filla doente pera mórte, e jouve tres días que non falou; e prometêrona a Santa María do Pórto, e guareceu.
378:4non pód' al fazer séu Fillo | senôn juïgar-nos ben;
378:27E esteve ben tres días | e noites que non falou;
379:13e que non houvéssen medo, | enquant' alí estevéssen,
379:21e neũa reverença | aa Virgen non havían
379:25e quiséran-s' a sa térra | tornar-se; mais non podéron,
379:28fez-lles que se non podéssen | mover daqueles logares
379:30fezo que nada non fossen, | macar éran chufadores.
379:32non soubéron que fezéssen, | senôn ir pera Sevilla
379:37ca ja per nulla maneira | a sas térras non ousaron
379:42é, non quér que mal receban | per ren os séus pobladores
380:7Ca ela non tardou
380:47Porên non quedarei
381:13que mais amar non podía | outra ren; e foi assí
381:16e o padre e a madre | con coita del, non por al,
381:21se non, léva-me con ele, | ca mais non viverei éu
382:10que de dar tẽudo ll' éra, | mais dizía-lle de non.
382:12mais al Rei non lle prazía, | ca lla ía demandar
382:13en logares que ja déra, | que non podía tomar
382:16alí u o fazer póssa, | ca per ren non fillarei
382:25que lle déss' o herdamento, | e se non, que s' espedir
382:32mais porque o non colleron, | acordou-s' e fez bon sen,
382:34non póss' estar que non faça | óra ũa oraçôn
382:47“Vai e chama a Reimondo | de Rocaful, se non for
383:16e levou sigo sa filla | por que non fosse senlleira,
383:17ca achar non podería | pera si tal companneira.
383:26foron en Acre tornadas, | mais non como quen atura
383:27fazendo mui gran morada | en Acre; non i ficaron,
384:33e dizía-lle: “Non temas, | ca te farei ir sobindo
384:38serás ontr' os que non mórren, | nen han coitas nen doores.”
384:54punnaron de se guardaren | que non fossen pecadores.
385:19E pois viu que non sãava, | prometeu que ao Pórto
385:21dos coitados, se daquela | ferida non fosse mórto,
385:24dizendo que o sãassen; | mais esto non foi en preito
385:33de cera, ca non de sevo | nen d' azeite nen de teas
386:5ca non há outra cibdade | que non semellasse filla, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
386:14non houv' i quen non vẽésse | por non caer en sa sanna.
386:21vósqu' en assessegamento, | por que pois non temeremos
386:32que pescado non houvéssen, | ca per ren nono achavan
386:36en convidar tan gran gente, | e pescado non tẽedes.”
386:39non podería contada | seer per ren nen escrita.
386:46non acharïamos tanto | nen en toda Alemanna.” (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
386:50que sól non lles minguou dele | que valvéss' ũa castanna.
389:9que polos nóssos pecados | mui sannudo non nos ande,
389:23con el alá ofrecessen; | ca non tiínnan dinneiros
389:25dos séus dar non i querían, | ca os santos son arteiros;
390:4A nós faz que non possamos errar,
391:21que os a tẽer devía, | e tan ben sãos que non
392:12quando pelos séus pecados | en al non metía mentes
392:14e macar o castigavan, | sól non havía ên cura.
392:37porên non vos detennades | en destrüír gran maldade,
392:38ca d' hoi mais ena mia vida | non é senôn amargura.”
393:17que bevess' agua ou vinno, | que lógo non s' espantasse,
393:19Desta guisa quatro días | passara que non bevera
393:22mas non quis a que nas coitas | acórre e dá conórte.
393:30non fazía séu serviço, | ca nas coitas dá conórte.
398:27E séu marido, con coita | de os achar, non quedava
399:2non lle falirán razões | mui bõas que diga.
399:14que non dava por matá-lo | sól ũa formiga.
399:29que non mates o menino, | mais a un moógo
399:38e come mollér non faças | maa que se triga
399:46e a madre polo démo | non déu ũa figa.
400:6sól non tenno que dixe ren:
400:13foi, ca mais non havía,
400:21non catará est', a la fé,
401:5e do séu paraíso | non me diga de non,
401:35o que tẽen forçado, | que non deven haver,
401:53róga-lle que me guarde | de quen non quér gracir
401:56non havendo vergonna | d' errar nen de mentir,
401:64pouco por gran vileza | e vergonna non han,
401:66prenden u quér que vaan, | pero longe non van;
401:69e dos que lealdade | non preçan quant' un pan,
401:73siso, per que non cáia | en pecado mortal,
401:74e que non haja medo | do gran fógu' infernal,
401:82de pedir-che mercee, | non me departirei;
401:85con que me guardar póssa | do que me non guardei,
401:86Per que d' hoj' adeante | non érre com' errei
402:3Non catedes a como pecador
402:6dixe de vós, en que ren non mentí.
402:7Non catedes como pequei assaz,
402:11Non catedes a como pequei gréu,
402:13ca outro ben senôn vós non hei éu
402:15Non catedes en como fui errar,
402:19Non catedes a como fui falir,
402:20mais catade como non sei u ir
403:1Haver non podería
403:4se m' ante non nembrasse
404:1Non é sen guisa d' enfermos sãar
404:5en séu poder e nos fez de non ren
404:14que en sa térra non havía par.
404:17mas non leixav' ao démo fazer
404:18óbras que xas ant' el non foss' obrar.
404:37somos de non irmos, par San Dinís,
404:38a iférno, se per nós non ficar.”
404:42nen crischãos non podían prestar.
404:49que non podían dele a serviz
404:64que se non pérça; ca éu sõo séu
404:67E que non quéras que aquesta vez
405:43da Virgen que non há par.
406:46Ben vennas, Maio, | manss' e non sannudo;
407:16e non quér' en Déus creer.”
407:24que se non pod' end' erger.
408:3Ca non vos óbra con érvas, | nen con raízes nen frores,
408:18que al i non havería.
408:22foi que ren non parecía.
409:29ment', e non gãa nada;
409:80non deven postremeiros
410:2non póde no séu ben falir.
411:14que de quanto havían | non lles ficava nada.
411:21mais non lles dava fillo, | por que coitad' andava
411:29que te non quis dar fillo, | ca assí é escrito;
411:30porend' entrar non deves | en casa tan sagrada.”
411:32que non foi a sa casa, | neno viu sa companna;
411:34assí que por gran tempo | non fez alí tornada.
411:37e de grado morrera; | mas non ll' houve proveito,
411:43E disse-lle: “Non temas, | Ana, ca Déus oída
411:56pois non havía fillos | como méus companneiros,
411:57non entraría dentro, | nen aves nen cordeiros
411:58nen ren de mia oférta | non sería fillada.
411:87cousa, e non passedes | de Déus séu mandamento,
411:89ca se o non fezérdes, | quiçai por escarmento
413:6en ela pres carne que el non havía,
413:22non fica britada de como siía.
413:24nulla ren a luz do vidro non consume;
414:21comprida de todo ben, e d' al non,
414:28non catou grandeza nen quantidade
414:45que nos non nuza, e ar d' ocajôn
414:47que nos non enarte con arlotía
415:13a Déus, que non podïamos veer
417:22te rógo que me non queiras | hoi mais no mundo leixar.”
418:17molléres nen foron ante | non houvéron bẽeiciôn
418:18de Déus com' aquesta houve, | nen outra non haverá.
418:22foi britad' e mal apreso, | e ja mais non cobrará.
419:5mui grande nos havía, | non podía maior,
419:16e non vinna a ela | enfermo que lógu' ên
419:17são se non partisse; | mais a ela per ren
419:18non leixou a quartãa | atẽes que finou.
419:24que dend' a tercer día, | non havería al,
419:28O ángeo respôs-lle: | “Esto non saberás,
419:49os Apóstolos onze; | e non vẽo alí
419:50Santo Tomás con eles, | ca chegar non oviou.
419:72pois mia Madr' é finada, | non espéres a cras,
419:95a cinta que cingía, | que vos non foi don vil,
419:100e que te Déus non ama | gran móstra ch' ên feit' há,
419:101que non viste sa Madre | morrer, nen fust' acá
419:113e se non for verdade, | ũa folla de cól
419:114non demos mais por ele, | ca sempr' este dultou.”
419:117viu morrer o séu Fillo; | mais pero, se non luz,
419:118nulla ren non acharon. | E muito se sinou
419:122non daría por esto, | pois con verdad' estou.”
420:18non que tigo casasse, | mas que fosses guardada;
420:30que ficou como x' éra | ant' e non foi danada;
420:74que a pórta do céo | non lle seja vedada.
421:11non nos mostrar queira,
421:23que non falrría
422:15di com' en Egipto | non achast' aguas nen fontes.
422:19di-ll' u o perdiste | que ta coita non foi jógo.
423:4ca pera si non havía mestér;
423:5e quen aquesto creer non quisér,
423:24que en fazê-las non fillou afán;
424:41mas quand' en Beleên foi, non
424:53Esto, ca non maravidís,
425:29o ángeo “non ést' aquí”,
426:11porque non quiséron creer nen oír
426:19Os que non crevéren, perdudos serán;
426:34resurgir, que non creen os fariséus.”
427:30ca sabemos que non saben leer
427:34E por esto non devemos creer
427:41os lenguages, assí que un a outro non entendeu.”