Text concordance

Please read the notes on Using the text concordance if you have not already done so.

If you just want to find a cantiga from the first few words of the lyrics, try the Index by incipit instead.

Cantigas processed: 420

Total lines: 21656

Total words: 162244

Total distinct word forms: 10224

Alphabetical index: A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | X | Z

Word:    Show references: always for single word results never   
1 word formCountReferences
DE3584
A:1Don Afonso de Castéla,
A:2de Toledo, de Leôn
A:5de Córdova, de Jaên,
A:6de Sevilla outrossí,
A:7e de Murça, u gran ben
A:10de mouros e nóssa fé
A:22que éste Madre de Déus,
A:26saborosos de cantar,
A:27todos de sennas razões,
BEste é o Prólogo das Cantigas de Santa María, ementando as cousas que há mestér eno trobar.
B:3há-o d' haver e de razôn assaz,
B:5o que entend' e de dizer lle praz,
B:6ca ben trobar assí s' há de fazer.
B:14da Virgen, Madre de Nóstro Sennor,
B:22querrei-me leixar de trobar des i
B:32ca sei de pran que, se a ben servir,
B:34de o haver, ca nunca i faliu
B:42por ela mais de grado trobará.
1Esta é a primeira cantiga de loor de Santa María, ementando os séte goios que houve de séu Fillo.
1:7por séus de sa masnada
1:8de vida perlongada,
1:13de Gabrïél, u lle chamar
1:15Virgen, de Déus amada:
1:16do que o mund' há de salvar
1:61Nen quéro de dizer leixar
1:62de como foi chegada
1:68de Spírit' avondada,
1:71E, par Déus, non é de calar
2Esta é de como Santa María pareceu en Toledo a Sant' Alifonsso e déu-ll' ũa alva que trouxe de Paraíso, con que dissésse missa.
2:5Sen muita de bõa manna,
2:10que trouxe de Paraíso,
2:24foi en Espanna de quanta
2:55este confessor de Cristo,
3:31u viu da Madre de Déus
3:39trões u a que de prez
4:16houve de quanto oía;
4:23de Pascoa, que foi entrar
4:27hóstïas de comungar
4:55que de séu siso saiu;
4:68ao dóo de Raquél.
5Esta é como Santa María ajudou a Emperadriz de Roma a sofrê-las grandes coitas per que passou.
5:5de Roma, segund' éu contar oí, per nome Beatriz,
5:6Santa María, a Madre de Déus, ond' este cantar fiz,
5:9Esta dona, de que vos disse ja, foi dun Emperador
5:10mollér; mas pero del nome non sei, foi de Roma sennor
5:11e, per quant' éu de séu feit' aprendí, foi de mui gran valor.
5:13e servidor de Déus e de sa lei amador,
5:17mas por servir Déus o Emperador, com' hóme de bon sen,
5:19Mas, quando moveu de Roma por passar alên,
5:22de que vos ja diss', a sa mollér a Emperadriz o déu,
5:24e vós seede-ll' en logar de madre porên, vos rógu' éu,
5:25e de o castigardes ben non vos seja gréu;
5:27Depoi-lo Emperador se foi. A mui pouca de sazôn
5:29dela, e disse-lle que a amava mui de coraçôn;
5:34e tod' a térra de Jerussalên muitas vezes andou;
5:39Quando o irmão do Emperador de prijôn saiu,
5:47de sa mollér, que, porque non quiséra con ela errar,
5:51Quand' o Emperador de térra s' ergeu, lógo, sen mentir,
5:52cavalgou e quanto mais pod' a Roma começou de s' ir;
5:65sõo mui póbr' e coitada, e de vósso ben hei mestér.”
5:76de o crïar muit' apóst' e mui ben muito se trameteu;
5:86de ti, que o matar foste por nos cofonder.”
5:88e non viínna quen lla das mãos sacasse de nenllur
5:91Mas poi-la déron a un marinneiro de Sur,
5:95mas ela diss' entôn: “Santa María, de mi non te dól,
5:96neno téu Fillo de mi non se nembra, como fazer sól?”
5:97Entôn vẽo vóz de céo, que lle disse: “Tól
5:101de coita e d' afán e pois mórte, u outra ren non jaz,
5:105A Emperadriz, que non vos éra de coraçôn rafez,
5:107tornou, con coita do mar e de fame, negra come pez;
5:108mas en dormindo a Madre de Déus direi-vos que lle fez:
5:109tolleu-ll' a fam' e déu-ll' ũa érva de tal prez,
5:113e a érva achou so sa cabeça e disse de pran:
5:114“Madre de Déus, bẽeitos son os que en ti fïúza han,
5:117Dizend' aquesto, a Emperadriz, muit' amiga de Déus,
5:118viu vĩir ũa nave préto de si, chẽa de roméus,
5:119de bõa gente, que non havía i mouros nen judéus.
5:124de Roma, lógo baixaron a vea, chamando: “Aióz.”
5:130foi guarecer o irmão de Conde eno mes d' abril;
5:136mas de grand' algo que porên lle davan ela ren non pres,
5:138meses entrou na cidade de Roma, u ér' o cortês
5:148en vós saberdes que soon essa, par Déus de véra cruz,
5:152quéro servir, que me nunca há de falecer.”
5:156nen ar vestiría pano de seda nen pena de gris,
5:157mas ũa céla faría d' óbra de París,
6:2de séu linnage decende,
6:4de quen por ela mal prende.
6:18e de que se mais pagava | quen quér que o oía,
6:29Depois, un día de fésta, | en que foron juntados
7:15s' houve dun de Bolonna,
7:16hóme que de recadar
7:17havía e de guardar
7:23quería de mal fazer,
7:27e el ben de Colonna
7:38a Madre de Déus rogar
8:5E por aquest' un miragre | vos direi, de que sabor
8:7a Virgen Santa María, | Madre de Nóstro Sennor;
8:9Un jograr, de que séu nome | éra Pedro de Sigrar,
8:13O lais que ele cantava | éra da Madre de Déus,
8:17De com' o jograr cantava | Santa María prazer
8:27u x' ant' estav', e atou-a | mui de rij' e diss' assí:
9Esta é como Santa María fez en Sardonai, préto de Domás, que a sa omagen, que éra pintada en ũa távoa, se fezésse carne e manass' óio.
9:8houv' i ũa dona | de mui santa vida,
9:9mui fazedor d' algu' e | de todo mal quita,
9:10rica e mui nóbre | e de ben comprida.
9:71de so ũus ramos,
9:92de malfeitoría
9:93e de malandança,
9:96de vós gran vingança.”
10Esta é de loor de Santa María, com' é fremosa e bõa e há gran poder.
10:3Rósa de beldad' e de parecer
10:4e Fror d' alegría e de prazer,
10:8que de todo mal o póde guardar;
10:12ca punna de nos guardar de falir;
10:16e de que quéro seer trobador,
11Esta é de como Santa María tolleu a alma do monge que s' afogara no río ao démo, e feze-o ressocitar.
11:4do ben de Santa María
11:22de mui bon grado.
12Esta é como Santa María se queixou en Toledo eno día de sa fésta de agosto, porque os judéus crucifigavan ũa omagen de cera, a semellança de séu Fillo.
12:2é de quen ao séu Fillo pesar faz.
12:9oíron vóz de dona, que lles falou
12:21omagen de Jeso-Crist', a que ferir
12:25E por est' houvéron todos de morrer,
13:2un ladrôn, assí sa Madre | outro de mórte livrou.
13:10mas a Virgen, de Déus Madre, | lógu' entôn del se nembrou.
14Esta é como Santa María rogou a séu Fillo pola alma do monge de San Pedro, por que rogaran todo-los santos, e o non quis fazer senôn por ela.
14:2de poder Santa María | mais de quantos Santos son.
14:3E muit' é cousa guisada | de poder muito con Déus
14:6fugiu con el a Egipto, | térra de rei Faraôn.
14:9da cidade de Colonna, | u soían a morar
14:10monges e que de San Pedro | havían a vocaçôn.
14:13vida gran sabor havía; | mas por se guardar de mal
14:21que o hóme con mazéla | de pecado ante mi
14:22non verrá, nen de mia casa | nunca será compannôn?”
15Esta é como Santa María defendeu a cidade de Cesaira do Emperador Jüião.
15:1Todo-los Santos que son no Céo | de servir muito han gran sabor
15:2Santa María a Virgen, Madre | de Jeso-Cristo, Nóstro Sennor.
15:3E de lle seeren ben mandados,
15:8son, e de todos é lum' e luz;
15:10de fazer quanto ll' en prazer for.
15:11Ond' en Cesaira a de Suría
15:22de Cesaira houve de passar;
15:31e de tod' esto éu ben m' avanto
15:35O sant' hóme tirou de séu sẽo
15:44térra de Pérssïa, quéro vĩir (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
15:48ou te farei de fame fĩir;
15:62de Jüião, e disse: “Por Déus
15:63de quen é Madre de pïadade
15:71de noite lles fez tẽer vigías
15:79con gran poder de Santos afeito
15:90e sei de nós ambos vingador.”
15:109e catar foi lógo de primeiro
15:111de San Mercuiro, o cavaleiro
15:112de Jeso-Crist', e nonas achou;
15:129ca este feit' é de tal natura
15:136foron que a Virgen mui de prez
15:138os séus de Jüião chufador.
15:142filósofo natural de Sur,
16:5a Madre de Déus, que non quiso leixar perder
16:7Este namorado foi cavaleiro de gran
16:9mas tal amor houv' a ũa dona, que de pran
16:22de querer séu ben e de o mais d' al cobiiçar. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
16:24com' hóme fóra de séu siso, se foi entôn
16:30de buscar carreira pera o ende tirar.
16:44de comprir o ano, cuidand' haver sa sennor,
16:53de mi e da outra dona, a que te mais praz
16:55O cavaleiro disse: “Sennor, Madre de Déus,
17Esta é de como Santa María guardou de mórte a honrrada dona de Roma a que o démo acusou pola fazer queimar.
17:5de como fez o dïabre fogir
17:6de Roma a Virgen de Déus amada.
17:8que ũa dona mui de coraçôn
17:9amou a Madre de Déus; mas entôn
17:34de que foi ela mui maravillada.
17:36bõa, de responder vos é mestér.”
17:45de Santa María, e diss' assí:
17:48e esta coita que tu hás de pran
18:1Por nos de dulta tirar,
18:3de séus miragres mostrar
18:37Chorando de coraçôn
18:51a Madre de Déus lavrar
18:56de Déus, saíron
19:2cona que de Déus é Madre e Filla.
19:12aquela eigreja de Santa María;
20Esta é de loor de Santa María, por quantas mercees nos faz.
20:1Virga de Jésse,
21:9mollér, que con coita de que maninna
21:11Chorando dos ollos mui de coraçôn,
21:31Sennor, que de madre nome me déste,
22:1Mui gran poder há a Madre de Déus
22:2de defender e ampará-los séus.
22:29e déron-ll' algu'; e el punnou de s' ir
23Esta é como Santa María acrecentou o vinno no tonél, por amor da bõa dona de Bretanna.
23:9e porende a tirou de vergonna un día
23:10del Rei, que a sa casa vẽéra de caminno.
23:13mas de bon vinno pera el éra mui menguada,
23:25de bon vinn', e a adega non ên foi falida
24Esta é como Santa María fez nacer ũa fror na boca ao crérigo, depois que foi mórto, e éra en semellança de lílïo, porque a loava.
24:1Madre de Déus, non pód' errar | quen en ti há fïança.
24:8mas na Virgen de coraçôn
24:12de Santa María, correr
24:43de sa Madre, fez-lle nacer
24:45de liro semellança.
25Esta é como a imagen de Santa María falou en testimonio ontr' o crischão e o judéu.
25:2o que à Madre de Déus fía.
25:14d' estranno nen de connoçudo
25:21farei éu mui de coraçôn
25:26de cho pagar ben a un día.”
25:29que o per ren léves de mi.”
25:65ca se de coita a morrer
25:87de Besanç'. E pola prender
25:106de saber o que i jazía.
25:110se guardou de séus companneiros
25:112de como os el ascondía;
25:115Pois houve feito de sa pról,
25:118mui de rijo lle demandava
25:137todos con coita de saber
25:141de Déus, se esta paga fiz,
25:147Entôn diss' a Madre de Déus,
25:156bẽes alí lógo de chão
26:2a Madre do que o mundo | tod' há de joïgar.
26:4quen Déus troux' en séu córp' e de séu peito
26:7porên de sen me sospeito
26:16ía a Santïago de verdade;
26:27Semellança fillou de Santïago
26:28e disse: “Macar m' éu de ti despago,
26:34se sabor hás de seer méu amigo:
26:52de San Pedro, muit' apósta e béla,
26:53San James de Compostéla
26:58ca por razôn de mi o enganastes;
26:83de que foi pois Déus servido;
26:85pod' o de que foi falido,
27:7Porend' un miragre a Madre de Déus
27:19Os Apóstolos, com' hómes de bon sen, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
27:26de lei i acharen, tal a dev' haver.”
27:29Santa María, e mui de coraçôn
27:34per que a os judéus hajan de perder.”
27:48aquela eigreja a Sennor de prez,
27:56de querer gran mal à do mui bon talán,
27:57foron i; e assí os catou de pran
28:5contar mui de coraçôn,
28:11De com' éu escrit' achei,
28:12pois que foi de crischãos
28:14con hóste de pagãos
28:37mui de rij' e conssellou
28:45per' aos de dentr' afán
28:46dar de muitas maneiras,
28:52os de dentro e tanta,
28:60de Santos gran companna
28:85viu lóg' a Madre de Déus,
28:86cobérta de séu véo,
28:93éra de Nóstro Sennor;
28:115Podería-vos de dur
28:117que aquel Soldán de Sur
29:9da Madre de Déus, assí
29:10que non foron de pinturas.
29:22de fazer craras d' escuras.
30Esta é de loor de Santa María, de como Déus non lle póde dizer de non do que lle rogar, nen ela a nós.
30:17Porên non lle diz de non, mas de si,
30:21Nen ela outrossí a nós de non
30:23dizer que non rógue de coraçôn
31Esta é como Santa María levou o boi do aldeão de Segóvia que ll' havía prometudo e non llo quería dar.
31:6de Jésse na sa eigreja | que éste en Vila-Sirga,
31:7que a préto de Carrôn
31:15que van i de coraçôn
31:17E porend' un aldeão | de Segóvia, que morava
31:21e de lobos lógu' entôn
31:27que de lob' e de ladrôn
31:42quis ir vendê-lo almallo; | mas el saiu-lle de mão,
31:43e correndo de randôn
31:46o levassen de corrudas.
31:55de quantas bestias i son
31:57sen ferí-lo de bastôn
32:3a Madre de quen
32:5sería de bon sen.
32:41O Bispo levou-se | mui de madurgada,
33:1Gran poder há de mandar
33:29foi de pées en xermentos
33:37de que oíran falar,
34:5a Virgen, Madre de Déus, por dar entendimento
34:8en távoa, mui ben feita, de Santa María,
34:9que non podían achar ontr' outras mais de cento
34:11de noit'. E poi-la levou so sa capa furtada,
34:26de quant' houve de fazer por haver salvamento.
34:28fez i a Madre de Déus, que d' óio semellança
35:3Ca muit' é hóme sen siso | quen lle de dar algu' é gréu,
35:8a Virgen Santa María, | que é Sennor de gran prez,
35:10ũus crérigos a França, | de que vos quéro dizer.
35:24da eigreja, hóme bõo, | manss' e de mui bon talán,
35:34de mui ricos mercadores | que levavan grand' haver.
35:39de cossairos que fazían | en aquel mar mal assaz. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
35:47Todos entôn mui de grado | oferían i mui ben:
35:50sól que non guardes os córpos | de mórt' e de mal prender.”
35:51En tod' est' as seis galéas | non quedavan de vĩir,
35:52cada ũa de sa parte, | por ena nave ferir.
35:56e o que tiínn' a arca | da Virgen, Madre de Déus, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
35:58de Santa María somos, | a de que Déus quis nacer,
35:61e de quant' acabar cuidas | ren ên non acabarás,
35:62ca a nav' estas relicas | quéren de ti defender.”
35:64e fez tirar das galéas | saetas mui mais de mil
35:67fez, que a do almirallo | de fond' a cima fendeu,
35:71E fez as outras galéas | aquele vento de sur
35:87Os mais desses mercadores | de Frandes e de París
35:89comprar de séu haver lãa, | cuidando seer ben fis
35:94gran poder de meter medo | que ll' hajan de correger
35:102dará i de bõa mente, | e ide-o receber.”
35:104de vos nembrar das relicas | da Virgen que con Déus sé,
36Esta é de como Santa María pareceu no maste da nave, de noite, que ía a Bretanna, e a guardou que non perigoasse.
36:4non póde mostrar outro santo, no mar de Bretanna,
36:10e todos cuidaron morrer, de cérto o sabiades.
36:21chamaron a Virgen santa, Madre de pïedade,
36:24E dizend' esto, cataron, com' er é de costume,
37Esta é como Santa María fez cobrar séu pée ao hóme que o tallara con coita de door.
37:26trouxe muitas vezes, e de carne comprindo
38Esta é como a omagen de Santa María tendeu o braço e tomou o de séu fillo, que quería caer da pedrada que lle déra o tafur, de que saiu sángui.
38:4se lle pesa de quen lle faz pesar.
38:14grandes, que o Conde de Peitéus quis batall' haver
38:15con Rei de Franç'; e foron assũados
38:23ribaldos e jogadores de dados
38:40os que nas omágẽes de pédra querer creer;
38:46tiínna séus braços en maneira de bẽeizer;
38:58os peitos ll' houvéron de parecer;
38:60o contenente parou de chorar.
38:72con gran ravia as começaron todas de roer;
38:88e a pédra houv' ele pela boca de render.
39:2de prender mal da Virgen sa figura.
39:3Ond' avẽo en San Miguél de Tomba,
39:22ca de séu Fill' el éra creatura.
40Esta é de loor de Santa María das maravillas que Déus fez por ela.
40:24de gran fremosura,
40:30de nós gran tristura
41:1A Virgen, Madre de Nóstro Sennor,
41:6que tant' houve de o tirar sabor
41:7do poder do démo, ca de pavor
41:18de poder, de bondad' e de valor,
42Esta é de como o crerizôn meteu o anél eno dedo da omagen de Santa María, e a omagen encolleu o dedo con el.
42:6vos direi, que fez a Virgen, | Madre de Nóstro Sennor,
42:7per que tirou de gran falla | a un mui falss' amador,
42:15e jogavan à pelóta, | que é jógo de que praz
42:18de mancebos por jogaren | à pelót', e un donzél
42:21Este donzél, con gran medo | de xe ll' o anél torcer
42:40que orden lógo fillasse | de monges de Claraval.
42:43que o que el prometera | aa Virgen de gran prez,
42:53de mi por que te partiste | e fuste fillar mollér?
43Esta é como Santa María resucitou un meninno na sa eigreja de Salas.
43:4de sa mollér, que havía | bõa e que muit' amava,
43:9de Salas ambos vaamos, | ca quen se en ela fía,
43:12de fazer sa romaría | e en séu caminn' entraron.
43:16que con séu peso de cera | a un ano llo trouxésse
43:21que lóg' a poucos de días | ela se sentiu prennada,
43:22e a séu temp' houve fillo | fremoso de gran maneira.
43:40con méu fill' e cona cera | de que te fui mentirosa
43:45de como fui mentirosa, | mas quisésses méu proveito
43:51Mas, que fez Santa María, | a Sennor de gran vertude
43:60de como aquel meninno | de mórte ressucitara,
43:61que a cabo de seis días | jazendo mórto chorara
44Esta é como o cavaleiro que perdera séu açor foi-o pedir a Santa María de Salas; e estando na eigreja posou-lle na mão.
44:2non perderá ren de quanto séu for.
44:3Quen fïar en ela de coraçôn,
44:9de qual prijôn açor fillar convên,
44:12havía de que o non pod' achar,
44:17e de cera semellança levou
44:18de sa av', e diss' assí: “Ai, Sennor
44:20con coita de méu açor que perdí,
44:35E el entôn muit' a Madre de Déus
45Esta é como Santa María gãou de séu fillo que fosse salvo o cavaleiro malfeitor que cuidou de fazer un mõesteiro e morreu ante que o fezésse.
45:1A Virgen Santa María | tant' é de gran pïedade,
45:7Aqueste de fazer dano | sempre s' ende traballava,
45:11E todo séu cuidad' éra | de destroír los mesquinnos
45:12e de roubar os que ían | seguros pelos caminnos,
45:14que s' en todo non metesse | por de mui gran crüeldade.
45:17éra chẽa de pecados | e mui mais mórta ca viva,
45:18se mercee non ll' houvésse | a comprida de bondade.
45:23E des i ar cuidou lógo | de meter i gran convento
45:24de monges, se el podésse, | ou cinquaenta ou cento;
45:41e mui mal vos acharedes | de quanto a ja tevéstes;
45:56hei éu de fazer sen falla, | pois vós ên sabor houvérdes;
45:62porque a leixass' o démo | comprido de falssidade.
46Esta é como a omagen de Santa María, que un mouro guardava en sa casa honrradamente, deitou leite das tetas.
46:1Porque hajan de seer
46:47mas se de quant' el mostrou
46:57de viva carn' e d' al non,
47:5Ca ele noit' e día | punna de nos meter
47:10un miragre fremoso, | de que fix méu cantar,
47:19en figura de touro | o foi, polo ferir
47:22e a Santa María | mui de rijo chamou,
47:24dizendo: “Vai ta vía, | muit' és de mal solaz.”
47:27mas acorreu-lle lógo | a Virgen de bon prez,
47:30o démo en figura | de mui bravo leôn;
48Esta é como Santa María tolleu a agua da fonte ao cavaleiro, en cuja herdade estava, e a déu aos frades de Monssarrad a que a el quería vender.
48:9que éra dun cavaleiro; | e d' outra parte de fronte
48:10havía un mõesteiro | de monges religïosos.
48:20entre si acórd' houvéron | de lle non daren ên nada,
48:21ca tiínnan por sobervia | de bever agua comprada;
48:25que nos dé algún consello, | que non moiramos de sede,
48:27Pois sa oraçôn fezéron, | a Sennor de pïadade
49Esta é de como Santa María guïou os roméus, que ían a sa eigreja a Seixôn e erraran o caminno de noite.
49:6de como nos guardemos
49:7do démo e de mal obrar,
49:20de noit' e de día.
49:23de roméus ar foi guarecer
49:25en que s' houvéran de perder
49:37e chamand' a Madre de Déus,
49:47mollér de córp' e de faiçôn,
50Este é de loor de Santa María, que móstra por que razôn encarnou Nóstro Sennor en ela.
50:22havermos de quanto quis por nós endurar.
50:24de que prendeu carne e por madre fillou,
51Esta é como a omage de Santa María alçou o gẽollo e recebeu o cólbe da saeta por guardar o que estava pós ela.
51:1A Madre de Déus
51:7al Con de Peitéus,
51:14de gent' alí assũara
51:28de nós, tu, altar e ara
51:29en que o córpo de Cristo | foi feito e conssagrado;
51:35Mantenente dos de fóra | vẽo lóg' un baesteiro
51:41O de dentro respôs lógo | que non faría ên nada;
51:42e o de fóra tan tóste | houv' a baesta armada
51:50que o de dentro tirara
51:52que o de fóra matara.
51:53Esta maravilla viron | os de dentr' e os da hóste,
51:71matá-lo outro de dentro | que a omagen guardava;
52:2a Santa María, de que Déus quis nacer.
52:7En Monsarrat, de que vos ja contei,
52:21assaz de leite; que cada noite alí
52:27E desta guisa a Madre de Déus
52:29por que depois gran romaría de roméus
53:3E de tal ja end' avẽo | un miragre que dizer
53:10direi-ll' éu de com' a Virgen | quis no meninno mostrar.
53:14e chorando mui de rijo, | o pos ben ant' o altar.
53:26e a Seixôn de caminno | começou tóste d' andar.
53:29e viu en vijôn a Madre | de Déus, que o foi guarir,
53:33e por todo-los da térra | de Seixôn, e ben sentiu
53:39e de muitas outras térras, | que darán haver assaz,
53:49e dizía aas gentes: | “De Santa María é
53:56aa Virgen grorïosa, | Madre de Nóstro Sennor;
53:58e começaron tan tóste | na eigreja de lavrar.
54Esta é de como Santa María guariu con séu leite o monge doente que cuidavan que éra mórto.
54:15E tal sabor de a servir havía
54:29de maneira que atal se parara
54:33cada un deles de grado quiséra
55:1Atant' é Santa María | de toda bondade bõa,
55:2que mui d' anvidos s' assanna | e mui de grado perdõa.
55:6fóra de séu mõesteiro | con un préste de corõa.
55:10de dizer prima e terça, | sésta, vésperas e nõa,
55:12Mais o démo, que se paga | pouco de virgĩidade,
55:18andando sempre de noite, | come se fosse ladrõa.
55:24mas de que a non achavan | mẽos se maravillava,
55:28muitas de noit' e de día, | foi-se-ll' o tempo chegando
55:33de grand' érro que há feito; | mas, Sennor, venna-ch' a mente
55:38de por nulla ren rogar-te, | mas peço-ch' esto por dõa.”
55:42do córp' e crïar-llo manda | de pan, mais non de borõa.”
55:60que éran i ajuntadas | de monjas mui mais ca cento,
56:1Gran dereit' é de seer
56:3da Virgen, de que nacer
56:20de que éra desejoso.
56:23e de sũu os põer
56:37Pera ben de Déus haver,
57:5os séus de dano
57:36que de quanto tragían
57:59de ladrões grand' hóste
57:67de galinna, freame
58Como Santa María desvïou a monja que se non fosse con un cavaleiro con que poséra de s' ir.
58:1De muitas guisas nos guarda de mal
58:13que a troux' a que s' houve de pagar
58:18e pos de s' ir a el a un curral
58:27fógo, u mais de mil vózes oiu
58:31Santa María, que Madr' és de Déus,
58:44“Des hoge mais non te partas de mi
58:45nen de méu Fillo, e se non, aquí
58:52aquele con que poséra de s' ir,
58:61senôn da Madre de Nóstro Sennor,
59Como o Crucifisso déu a palmada a honrra de sa madre aa monja de Fontebrar que poséra de s' ir con séu entendedor.
59:16e fremos' e de bon prez,
59:22a que mui de coraçôn
59:29que i de gran santidade
59:44de séu talante comprir.
59:62de rijo a foi ferir.
60Esta é de loor de Santa María, do departimento que há entre Ave e Éva.
60:12amor de Déus e ben,
61:5de miragres ben d' i, ca d' allur non vẽo,
61:6que a Madre de Déus móstra noit' e día.
61:9por que diss' un vilão de gran barata
61:11Diss' el: “Ca de o creer non é guisada
61:13de seer a çapata tan ben guardada
61:25repentindo-se de que for' atrevudo
61:32do sennor de que éra foi espedido,
62:4a ũa dona de França coitada, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
62:11E macar a dona de gran linnage
62:23E de coraçôn que a acorresse
62:38per meia a vila, de todos vïúda, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
62:40nen “de que o lévas, gran tórto nos tẽes.” (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
63Como Santa María sacou de vergonna a un cavaleiro que houvér' a seer ena lide en Sant' Esteván de Gormaz, de que non pod' i seer polas súas tres missas que oiu.
63:6de mui gran vergonna que cuidou prender.
63:11 De bõos costumes havía assaz (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
63:13porend' en Sant' Estevão de Gormaz
63:19Este conde de Castéla foi sennor
63:24ca éra ardido e de mui bon sen;
63:26mais ía-os mui de rijo cometer.
63:27Mais o cavaleiro de que vos falei
63:37de Santa María, que ren non faliu,
63:60que de vóssas chagas pensedes, sennér;
63:61e éu hei un méje dos de Monpislér
64:3E dest' un miragre, de que fiz cobras e son,
64:6guardou de tal guisa, por que non podéss' errar.
64:8apósta e ninna foi, e de bon parecer;
64:13por ũa carta de séu sennor que lle chegou,
64:28mostrou-ll' a omagen da Virgen, Madre de Déus,
64:32que vos póde ben guardar de posfaz e de mal;
64:47A mollér respôs: “Aquesto de grado farei,
64:49mas de vóssas dõas me dad', e éu llas darei,
64:51Diss' o cavaleir': “Esto farei de bon talán.”
64:52Lóg' ũas çapatas lle déu de bon cordován;
64:65que, macar de toller-lla provaron dous nen tres,
65:8de mui santa vida e mui bon crischão,
65:51que achou un hóme mui de santa vida
65:70por lle seer de Déus pois galardõado.”
65:78morreres, morrerás de Déus perdõado.”
65:79Foi-s' o hóm' e punnou de chegar mui cedo
65:82de non haver alí séu preit' encimado.
65:89mui magr' e roto e de fól contenente,
65:93ca se el non é ben louco de natura,
65:100mui ben feita tod' a bóveda de pédra,
65:126e o fól cantava con eles de grado.
65:128de coraçôn, ca non per outros escritos,
65:142de cantar, pero muit' havía cantado.
65:144e de como fora o feito disséron;
65:150e disse: “Sól de m' ir non será pensado,
65:154e o ben de Déus de que éra deitado.”
65:159Ca esta térra foi de méu poderío,
65:166e de bõas mannas e ben costumado.
65:167E seend' assí sennor de muitas gentes,
65:177por amor de Déus, que aos séus non érra
65:179Aínda vos direi mais de mia fazenda:
65:184ambos de sũu, e cada noite viron
66:6de grado lles contaría
66:17que el de mal nos defenda.
66:44preçá-las de pran
67:1A Reínna grorïosa | tant' é de gran santidade,
67:3E de tal razôn com' esta | un miragre contar quéro
67:5que non foi feito tan grande | ben des lo tempo de Néro,
67:6que emperador de Roma | foi, daquela gran cidade.
67:10ca de todas outras cousas | mais amava caridade.
67:15E como quen há gran coita | de comprí-lo que deseja,
67:18meteu-s' en un córpo mórto | d' hóme de mui gran beldade,
67:21e o serviço dos póbres | vos farei de bõa mente,
67:27En esta guisa o démo | chẽo de mal e arteiro
67:40e porên de bõa mente | u ll' el consellava ía;
67:42da Virgen mui grorïosa, | Reínna de pïedade.
67:44neún poder non havía | per nulla ren de matá-lo;
67:45e pero día nen noite | non quedava de tentá-lo,
67:47Desta guisa o bon hóme, | que de santidade chẽo
67:51Aquel bispo éra hóme | sant' e de mui bõa vida,
67:58que i servir non vẽéra | con mingua de sãidade.
67:60E ele lle contou todo, | de com' a ele vẽéra
67:62Diss' o bispo: “Venna lógo, | ca de veer-l' hei soïdade.” (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
67:68que vos quis guardar do démo | falss' e de sas falsidades;
67:74per poder de Jesú-Cristo, | que é Déus en Trĩidade.”
67:75Entôn começou o démo | a contar de com' entrara
67:78se a oraçôn non fosse | da Madre de caridade:
67:80de lle fazer mal nïũu.” | E pois est' houve contado,
69:2e os sãos tira de vía vãa.
69:14que chamavan Pedro de Solarãa.
69:36de gran fremosura ũa donzéla,
69:37que de faiçôn e de coor mais béla
69:45destes de sirgo, mais come ovella
69:46éra velos' e cobérto de lãa.
69:52se foi a cas don Ponce de Minérva
69:57ca ben léu é maestre de Mecinna,
69:58ou de Salérna, a cizilïãa.” (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
69:64con el un préste. E viu ben de chão
69:76ca o préste sabía de tal preito;
69:80diss' a gran vóz: “Madre de Déus, ajuda
70Esta é de loor de Santa María, das cinque lêteras que há no séu nome e o que quéren dizer.
70:1Eno nome de María
70:5de quant' al fez Nóstro Sennor
70:17foi por ela de nós visto,
70:22de Déus, pois ela nos guía.
71:2a Sennor que nos móstra | de como a loemos.
71:6do reino de séu Fillo, | mais per que i entremos.
71:8houve, de santa vida, | e fillava lazeiro
71:11de grandes orações | sempre, noites e días.
71:13por que veer podésse | a Madre de Messías,
71:22Madre de Jesú-Cristo, | aquel en que creemos.
71:31Disse Santa María: | “Esto farei de grado,
71:35Se tu quéres que seja | de téu rezar pagada,
71:44de rezares mui passo, | amiga companneira,
71:46de quant' ante dizías, | e mais t' end' amaremos.”
72:24que de razôn sal.
72:26de sa cas' entôn saiu; (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
72:33non porque de Nóstro Sennor
73:7De monjes gran convento éran i entôn
73:8que servían a Virgen mui de coraçôn;
73:15Onde ll' avẽo que na fésta de Natal,
73:17fillou ũa casula de branco cendal
73:27E aquel vinn' éra de vermella coor
73:32que per poucas houvéra de perder o sen,
73:40ollos, acorreu-lle lóg' a Madre de Déus
73:42vẽéron de mui lonj' a casul' aorar.
73:45Porên Santa María, Sennor de gran prez,
74:4de como Santa María quis guardar
74:5un séu pintor que punnava de pintar
74:17de o matar, e carreira lle buscou
74:22e punnava de a mui ben compõer,
74:30Madre de Déus, que o vẽéss' acorrer.
74:41déron aa Madre de Nóstro Sennor,
75:7a un crérigo que éra | de a servir desejoso;
75:12e de séu córpo pensava | muit' e de sa alma nada.
75:14mui cativa e mui póbre | e de tod' haver mesquinna;
75:18e porend' en ũa chóça | morava, feita de palla,
75:20mui mais se pagava desto | ca de seer ben herdada.
75:27gran péça de séus dinneiros, | ca el por al non catava,
75:31ca de quant' aquí nos dérdes | vos dará Déus por un cento,
75:33A mollér, a que pesava | de que quér que el mandasse,
75:41O crérig' assí estando | de se non ir perfïado,
75:54e disso: “Santa María | Virgen, de Déus Madr' e Filla,
75:58que ao capelán disse: | “Vedes de que me receo:
75:60será vos de Jesú-Cristo | a sa alma demandada.”
75:63e de quant' alá gãardes, | nulla parte non me dedes.”
75:67Madre do que se non paga | de tórto nen de peleja,
75:70que ben entendeu que éra | a Sennor de pïadade.
75:72cono córpo de méu Fillo, | de que éu fui emprennada.”
75:74vestidas de panos brancos, | muit' apóstas e mais bélas
75:75que son lílïos nen rósas, | mas pero non de concélas,
75:95que perdeu per sa folía | aquel rico de mal siso,
75:98e muito sõo pagada | de quan ben aquí vẽéstes;
75:104de dïabos que vẽéran | por aquel' alma julgada.
75:110ao reino de méu Fillo, | ca non há ren que che diga
75:114e que mui ben s' acharía | de quanto alí vẽéra,
75:120ca viu de grandes dïabos | a casa toda cercada.
75:121E pois que entrou, viu outros | maiores que os de fóra,
75:125E a alm' assí dizía: | “Que será de min, cativa?
75:127pois hei de sofrer tal coita | no inférno, tan esquiva,
75:130que de perder-se houvéra; | mas acorreu-lle mui cedo
75:137O clérigo fez mandado | da Virgen de ben comprida,
75:138e mentre viveu no mundo | foi hóme de santa vida;
75:139e depois, quando ll' a alma | de sa carne foi saída,
76:2quér das de séu Fillo, fól é sen mentir.
76:15E como mollér que éra fóra de séu sen
76:28braços da omagen da Virgen, Madre de Déus;
76:32a Virgen María, que é Sennor de gran prez,
77:2non é maravilla de sãar contreito.
77:6o mais de séu córp' e de mal encolleito.
77:24se fez meter na igreja de Santa María;
77:28cada un nembro per si mui de rij' estalava,
77:29ben come madeira mui seca de teito,
77:32veend' aquest' e oínd' e de rijo chorando,
78Como Santa María guardou un privado do Conde de Tolosa que non fosse queimado no forno, porque oía sa missa cada día.
78:17de con el volvê-lo, porque dessí cuidavan
78:21e de taes cousas a el o acusaron,
78:23E que non soubéssen de qual mórte lle dava,
78:26de lenna mui gróssa que non fosse fumosa.
78:35E u ele ía cabo de sa carreira,
78:37u dizían missa ben de mui gran maneira
78:38de Santa María, a Virgen precïosa.
78:41oïrei éu toda, por que Déus de peleja
78:42me guard' e de mezcra maa e revoltosa.”
78:46envïou outr' hóme natural de Tolosa;
78:48houvéra e toda de fond' a cima treita.
78:64ant' ele viv', e soube de como queimara
78:68que nunca te pagas de mezcras nen d' envejas;
79:3quit' é de folía
79:7e de o oír seer-vos-á saboroso, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
79:12e de pouco sen.
79:15con muitas meninnas de maravillosa
79:23de moças que vees, que non son sandías,
79:37ven pora mi tóste.” Respôs-lle: “De grado.”
79:41santos. E porên seja de nós rogado
79:43que nos ache quitos d' érr' e de pecado;
80Esta é de loor de Santa María, de como a saüdou o ángeo.
80:1De graça chẽa e d' amor
80:2de Déus, acórre-nos, Sennor.
80:6por ti o de que hás sabor.
80:16o fruito de ti, a la fé;
80:19Punna, Sennor, de nos salvar,
81Como Santa María guareceu a mollér do fógo de San Marçal que ll' havía comesto todo o rostro.
81:15de que sãou ũa vez
81:22de que laida éra,
81:27de que atán ben sãou
81:35a Virgen, de coraçôn
82Como Santa María guardou un monge dos dïáboos que o quiséran tentar e se lle mostraron en figuras de pórcos polo fazer perder.
82:6que viu de dïabres vĩir mui grand' az.
82:12viu entrar un hóme negro de coor
82:16queremos de grado, mais nïún poder
82:17de fazê-lle mal non podemos haver
82:26me, ca de gran medo hei end' éu assaz.”
82:41de fazeres quant' a ta orden convên.”
83Como Santa María sacou de cativo de térra de mouros a un hóme bõo que se ll' acomendara.
83:3De mórtes e de prijões;
83:8de Sopetrán fez un día
83:16porque éra de Lucẽa.
83:18de noite tras cadẽados
83:21de morrer. Porên na pura
83:27d' érros e de maos feitos;
83:33saca de catividades
83:56Madre de Déus pïadosa,
84:1O que en Santa María | crevér ben de coraçôn
84:3E daquest' un gran miragre | oíd' óra, de que fix
84:11O cavaleir' éra bõo | de costumes e sen mal,
84:13e por esto de sa casa | fezéra un gran portal
84:15Porque aquela igreja | éra da Madre de Déus,
84:16cada noite s' esfurtava | de sa mollér e dos séus
84:20en como se levantava | e de mal o sospeitou,
84:22“U ides assí, marido, | de noite come ladrôn?”
84:23El entôn assí lle disse: | “Non sospeitedes de mi,
84:41podéss' hóme de sa casa; | e a pórta foi abrir
84:42da igreja e correndo | entrou i de gran randôn.
84:56que vissen aquel miragre, | que a Reínna de prez
85Como Santa María livrou de mórte un judéu que tiínnan preso ũus ladrões, e ela soltó-o da prijôn e feze-o tornar crischão.
85:20quebrantou, e foi guarido de todas lijões.
85:22ar viu-a espért' estando, de que foi ben cérto;
85:35e mostrou-lle un gran vale chẽo de dragões
85:37que mais de cen mil maneiras as almas pẽavan
85:45E viu de muitas maneiras i santas e santos
85:48os guarde e do dïab' e de sas tentações.
85:50“Estes son méus e de méu Fillo, Déus Jesú-Cristo,
85:56que partiron mui de grado con el sas rações.
86:1Acorrer-nos póde e de mal guardar
86:2a Madre de Déus, se per nós non ficar.
86:4e guardar de mal cada que lle prouguér,
86:9fez a Santa Madre de Nóstro Sennor
86:13que é companneiro de San Gabrïél,
86:15De San Migaél, o ángeo de Déus,
86:19O logar éra de mui gran devoçôn,
86:28ca o mar de todas partes a cobriu;
86:30começou Santa María de chamar.
86:33e demais chegou-ll' o tempo de parir,
86:39Pois Santa María, a Sennor de prez,
87:6na cidad' de Pavía.
87:8de todo ben e servidor
88:3que será de mal guardado,
88:5En un miragre de grado,
88:8de Claraval foi entrar
88:11de física, com' achei.
88:13fora de mui ben jantar
88:21e comer verças de prado
88:28de que éra lazerado,
88:34de vós que póssa cantar
88:50de comer, e a rezar
88:58e ind' assí, viu de lado
88:60a Virgen de que falei,
88:62chẽo de nóbre manjar
88:64de que se fillou a dar
88:91que será de mal guardado.
89Esta é como ũa judéa estava de parto en coita de mórte, e chamou Santa María e lógo a aquela hóra foi libre.
89:1A Madre de Déus honrrada
89:6Madre de Jesú Cristo,
89:15porque de Santa María
89:34alí; e de verdade
89:36de coraçôn e rogasse
89:39madre de Déus con rógo,
89:40que é chẽa de gran vertude.
89:58mais de-la entrada
89:63éran, por los de pecadilla
90Esta é de loor de Santa María.
90:16en seer de Déus Madre,
90:28en seer de Déus ama,
91Como Santa María deceu do céo en ũa eigreja ante todos e guareceu quantos enfermos i jazían que ardían do fógo de San Marçal.
91:6que esta Madre de Déus
91:14deste fógo que chaman de San Marçal.
91:21E éra de tal natura
92:2de dar lum' a queno non há.
92:3Ca de dar lum' há gran poder
92:14de bondade, nen haverá.
92:15E chorando de coraçôn,
92:39a Virgen que é de bon prez,
93:2non é de sãar
93:10e ar mui leterado e de bon solaz;
93:19aa Madre de Déus, por que quiséss' haver
93:24as Aves Marías de que vos fui falar.
94:1De vergonna nos guardar
94:3e de falir e d' errar
94:5E guarda-nos de falir
94:35“Ai, Madre de Déus”, entôn
94:38e a vós de coraçôn
94:48mais la Virgen de bon prez,
94:61de quant' houv' a recadar,
94:64de quena viía.
94:79muito, e de ben, sen mal,
94:80nos fazen de gran maneira.”
94:96e sen vergonna de ren
95Como Santa María livrou un séu ermitán de prijôn dũus mouros que o levavan a alên mar, e nunca se podéron ir atá que o leixaron.
95:1Quen aos sérvos da Virgen de mal se traballa
95:2de lles fazer, non quér ela que esto ren valla.
95:9El Cond' Abrán foi aqueste, de mui santa vida,
95:12de todo ben, que aos séus sempre dá guarida,
95:23mais o que de comer éra adubar fazía
95:29chegaron alí navíos de mouros, companna
95:39con que movían de rijo aos treus alçados;
95:52deant', e panos de seda, outros d' escarlata,
95:53e mandou que os fillasse come de ravata,
95:54dizendo: “Do que te pagas, de sũu os ata.”
95:56por pouco, fillou un vidro de mui béla talla.
95:58ou de fillar aquel vidro, porque o fezéra.
95:61mais de fillar aquel vidro muito lle prouguéra,
95:70e gentes de todas partes foron i juntadas,
96:4a que muito pesa de quen folía
96:17de ladrões con ũu que andava
96:18con eles, que éra de todos maior.
96:39de vós.” E contou como o mataran
97Como Santa María quis guardar de mórte un privado dun rei que o havían mezcrado.
97:11De tal guisa o foron mezcrar,
97:27de lijôn
97:28ou de mórte por tal mezcra prender.
97:40“Ũa ren querría de vós saber,
97:56E meteu i un hóme de paz
97:59Est' hóme punnou tóste de s' ir
97:62da verdad' e de quanto mentir
97:76nonos ar quis de tal feito creer.
98Como ũa mollér quis entrar en Santa María de Valverde e non pude abrir as pórtas atẽen que se mãefestou.
98:2aquel que de séus pecados | non se repentir.
98:5de como Santa María | desdennou assí
98:19dizendo: “Santa María, | tu, Madre de Déus,
99Como Santa María destrüiu un gran póboo de mouros que entraran ũa vila de crischãos e querían desfazer as sas omágẽes.
99:2por gentes de mal recado
99:4aa de que Déus foi nado.
99:9de que devedes haver
99:13de crischãos e romper
99:22de as danar mui privado.
99:35que punnavan de s' erger
100Esta é de loor.
100:7entender | de que mui culpados
101:4a un mud' a de bon prez
101:6o foi de todo sãar.
102:2e de mal todavía
102:5Desto contarei de grado
102:36de muita maa cheiror.
102:42como é de caer uso,
102:44de cósta, u morador
102:46deitaron pós el de cantos,
102:49de com' ên non foi ferido,
102:59houvéron, viron de cérto
103:13algún pouco de séu viço | ante que sáia daquí,
103:22Des i foi-s' a passarinna, | de que foi a el mui gréu,
103:26Non é est' o méu mõesteiro, | pois de mi que se fará?”
103:31e o prïor e os frades, | de que mi agora quitei
103:33Quand' est' oiu o abade, | teve-o por de mal sen,
103:35de como fora este feito, | disséron: “Quen oïrá
103:37polo rógo de sa Madre, | Virgen santa de gran prez!
104Como Santa María fez aa mollér que quería fazer amadoiras a séu amigo con el córpo de Jesú-Cristo e que o tragía na touca, que lle corresse sángui da cabeça atá que o tirou ende.
104:4que aquel escarno todo | há de tornar sobre si.
104:17que nas nóssas grandes coitas | nos guarda sempre de mal,
104:19E o crérigo sen arte | de a comungar coidou;
104:22e punnou quanto mais pode | de se dalí lógu' erger.
104:30dela se ja podería, | e de con ela viver.
104:31E entrant' a ũa vila | que dizen Caldas de Rei,
104:45todos a Santa María, | Madre de Nóstro Sennor,
104:48e deitou-s' ant' a omagen | e disse: “Sennor de prez,
105:9en cas de séu padr' en ũa cortinna
105:19e te quitares de toda maldade,
105:21Diss' a moça: “Sennor de pïadade,
105:26e no coraçôn pos de non casar.
105:40de sũu por haveren séu solaz.
105:42de como a quis a Virgen guardar:
105:50lle fez que a houvéra de matar;
105:53de o dizer; ca tanto foi sen guisa,
105:73sofreu de fógo gran coita esquiva,
105:80Ca en lugar de me dereito dar,
105:88con que são de fógu' e d' alvaraz.
105:94daqueste fógo e de séu fumaz.”
105:95“Tod' esto”, diss' ela, “creo de chão;
105:110E começaron entôn de loar
106Esta é como Santa María sacou dous escudeiros de prijôn.
106:10como de prijôn saír
106:25“Se éu saír de prijôn,
106:54madre de Nóstro Sennor,
107Como Santa María guardou de mórte ũa judéa que espenaron en Segóvia; e porque se acomendou a ela non morreu nen se firiu.
107:5a Madre de pïedade,
107:40Madre de Déus precïosa,
108:1Dereit' é de s' end' achar
108:6que s' houve de rezõar
108:10de saber non havía.
108:37vẽo, este diz de ti
108:40que, com' éu de cérto sei
108:63o fillo de Satanás
108:72de séu érro, pois creceu,
109Como Santa María livrou un hóme de cinco dïáboos que o querían levar e matar.
109:1Razôn han os dïabos de fogir
109:3Dereito fazen de s' ir perder
109:4ant' a de que Déus quiso nacer;
109:6de guisa que nos non póden nozir.
109:30sodes e punnades de me servir.
109:41há de valer sempr' ao pecador
110Esta é de loor de Santa María.
110:1Tant' é Santa María de ben mui comprida,
110:7Ca tantos son os bẽes de Santa María,
110:9nen se fosse de férro e noite e día
110:14de 'scriver, ficar-ll-ía a maior partida.
111Esta é como un crérigo de missa que servía a Santa María morreu no río que ven por París; e a tercer día ressocitó-o Santa María e sacó-o do río.
111:10a mui comprida de sen.
111:11De missa o malfadado
111:15E pero de mui bon grado
111:32de sa alma, muit' irado
112Como Santa María guardou ũa nave que ía carregada de triígo que non perecesse, e sacó-a en salvo ao pórto.
112:5guarda de mal e os guía,
112:9de trigo e de cevada
112:10de Colliure, que foi guardar,
112:12seer de tod' e perduda,
112:16que de millas setaenta
112:30prometeron entôn de dar
113Como Santa María de Monsserraz guardou o mõesteiro que non feriss' a pena en ele que caeu da róca.
113:13de sa Madre grorïosa, | a Reínna esperital;
113:17Mai-los monges, que cantavan | a missa da Madre de Déus,
113:20nen de maa mórte morrer.”
113:25Este miragre tan grande, | que fez pola de bon talán
114Esta é dun mancebo a que séus ẽemigos chagaron mui mal de mórte, e sa madre prometera-o a Santa María de Salas, e foi lógo guarido.
114:4de Salas por ũa mollér que havía
114:10que llo d' ocajões guardass' e de maes.
114:13de guisa que todo o espedaçaron,
114:22con panos de linno e con séus cendaes.
114:24Santa María de Salas precïosa,
114:26ca xe sóe ela a fazer de taes
115Esta é como Santa María tolleu ao démo o mininno que lle déra sa madre con sanna de séu marido, porque concebera del día de Pascoa.
115:5de nós Santa María.
115:24de o dare
115:26En térra de Roma houv' i, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
115:33de todo-los da térra,
115:43de tẽer castidade
115:59de séu leit' encendudo
115:85hóra de Déus desvía.”
115:107o démo de mal chẽo
115:156Contaría-vos de dur
115:158que sofreu no mar de Sur
115:216E o ángeo de Déus
115:243será de Paraíso,
115:256De Pascoa no mes d' abril (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
115:302ben de chão
116:1Dereit' é de lume dar
116:9de Salamanca fora,
116:10como han de costume.
116:14de grado a servía;
116:37as que de Toled' aquí
116:53que houvéron de morrer;
117Como ũa mollér prometera que non lavrasse no sábado e per séu pecado lavrou, e foi lógo tolleita das mãos; e porên mandou-se levar a Santa María de Chartes, e foi guarida.
117:24aa eigreja de Chartes levar-se mandava,
118:2fillos aquela que Madr' é de Déus.
118:9porên de cera omagen, non d' al,
118:10fez de meninno dos dinneiros séus,
118:11que prometeu aa Virgen de prez.
118:27de sa casa; e séu marid' entôn
119Como Santa María tolleu un joíz aos dïáboos que o levavan e tornó-o a sa casa e disse-lle que se mẽefestasse, ca outro día havía de morrer.
119:5dun hóme que de dïabos ũa gran companna
119:17oiu como de peleja ou de gran perfía
119:21El, cuidando que peleja éra de verdade,
119:25Mas tan tóste de dïabos companna sobeja (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
119:32ond' el espantad' estava de maa maneira.
119:39Ca pero el de justiça mui pouca fezéra,
119:48porên faz que, pois ta alma for de ti partida
119:52o leixou. E ele tornou-se lógo de mão
120Esta é de loor de Santa María.
120:5neno ben de Déus connocerán;
120:8e de séu prazer non saïrán
120:10e serán per i de mui bon sen;
121:1De muitas maneiras busca | a Virgen esperital
121:2carreiras en como guarde | os séus de mórt' e de mal.
121:3E de tal razôn com' esta | en Proença ũa vez
121:4amostrou mui gran miragre | a Sennor de todo prez
121:6que lle guerlanda faría | de rósas toda, non d' al.
121:11Aquesto fez un gran tempo, | que non faleceu de ren
121:23e diss' as Aves Marías, | rogando de coraçôn
121:25ca alí u eles ían | polo matar de randôn,
121:26vírono todo cercado | de lume celestïal.
121:28de rósas e el con ela | do outro cabo põer
121:35cousa de fillarmos guérra | cona Madre do Sennor,
122:12o que de tod' Espanna foi sennor;
122:18de Cistél, que é santa e de paz.
122:21de Burgos; mais la meninna 'nfermar
122:22foi e morreu, de que mao solaz
122:24ca de dóo a matar-se cuidou;
122:27de lle morrer sa filla. E entôn
122:33da sa omagen da Madre de Déus.”
122:40daquesta pórta, ca de cérto sei
122:42mia filla viva; senôn, de prumaz
122:53que déu nas Ólgas, logar de bon prez,
123:1De Santa María sinal qual xe quér
123:4valrrá muit' a quen de mal coitado for,
123:8a un frade mẽor, que de meninnez
123:22sen obrar i físico de Monpeslér.
123:23Mas a pouco rato houve de finar, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
123:36de Santa María, a que nunca fal
123:38e saca de pẽa quen i estevér.
124:1O que pola Virgen leixa | o de que gran sabor há,
124:9e mostrou Santa María, | Madre de Nóstro Sennor,
124:11de jajũá-la sa fésta | de março, com' este fez,
124:13e a Sevilla quand' éran | de mouros, mais dũa vez,
124:19a aqueles que se fían | en ti mui de coraçôn,
124:28de mal, de que pẽedença | de méus pecados non prix.”
124:32e de como nós creemos, | Déus sa alma recebeu.
124:35de Guadaíra; e jouve | un tempo, creede ben,
125:12que a Virgen, de Déus Madre, | mui de coraçôn servía.
125:16sempr' en mi a voontade, | e guarda-te de folía.”
125:18mai-lo crérigo que dixe | lle quis tal ben de coraçôn,
125:19que en toda-las maneiras | provou de a vencer; mais non
125:33O crérig' outra vegada | de tal guisa os conjurou
125:38e hoi mais de a haverdes | tenno que non será mui gréu.”
125:47ca o démo, de mal chẽo, | en tal guisa a encendeu
125:51que lles as juras fezésse; | senôn, soubéssen ben de pran
125:53Outro día de mannãa | fezéron lógu' eles vĩir
125:54o crérigu'; e el de grado | vẽo i e foi-lles pedir
125:59come en logar de fillo; | e se éu morrer herdarás
125:67obridou-xe-lle a nõa; | mais la Reínna de gran prez
125:69E u estava rezando, | pareceu-ll' a Madre de Déus
125:71vassalos nen de méu Fillo, | mais és dos ẽemigos séus,
125:80de ti por quanto quisische | do démo sa companía.”
125:86farei mui de bõa mente; | mais este, de que soon mollér,
125:94soon de que casar quige, | mai-lo démo, que sempre sól
126:1De toda chaga ben póde guarir
126:2e de door a Virgen sen falir. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
126:4Santa María, a Sennor de prez,
126:5a un hóme de chaga que lle fez
126:17foi aquel hóme de tan gran door,
126:18de qual vos guarde Déus, se por ben vir.
126:22de Santa María, e repentir
126:23se foi de séus pecados; e chorou
126:30mais de ben que podemos comedir.
127:12E a Virgen, de Déus Madre, | que aos coitados val,
127:13déu-ll' entôn a el por esto | de door un tan gran mal,
127:14que lógu' en todas maneiras | s' houve de maenfestar.
127:20e d' iren en romaría | de grado llo outorgou;
127:31El, como quér que lle fosse | esto de fazer mui gréu,
127:34mais sa madre, pois viu esto, | começou de braadar,
127:40filla o de téu fillo, | e non espéres a cras, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
127:43A mollér de sonnar esto | houv' ende mui gran sabor,
128Esta é do Córpo de Nóstro Sennor, que un vilão metera en ũa sa colmẽa por haver muito mél e muita cera; e ao catar do mél mostrou-se que éra Santa María con séu fill' en braço.
128:3De tal razôn un miragre | vos direi maravilloso,
128:16des i de vóssas colmẽas | escolled' a que quisérdes
128:18de mél será e de cera | vóssa casa avondada.”
128:20e pois houve na colmẽa | de Déus o córp' ensserrado,
128:22foi de catar sas colmẽas, | non fez longa demorada
128:32nunca foi.” Entôn o préste, | com' éra de bõa vida,
128:34de ben con séu Fill' en braço, | nóbre cousa e preçada.
128:46aquel día con sa noite, | e de todos mui catada
128:51que o vilão metera | i con gran mengua de siso,
128:53con sa Madr' a Virgen santa, | Reínna de Paraíso.
129:1De todo mal e de toda ferida
129:2sãar pód' hóm' a de ben mui comprida.
129:3Dest' a un hóme que de Murvédr' éra
129:10de guisa que lle non põían vida.
129:17guariu de todo lógo sen demóra,
129:24Madre de Déus, Reínna poderosa,
129:29de Salas, e mui gran sabor houvéron
129:30de fazer lóg' a ela sa vĩida.
130Esta é de loor de Santa María.
130:2seja da Madre de Nóstro Sennor.
130:14e guarda-nos de fazê-lo peior.
130:29e de muitos bẽes que faz direi
131Esta é como Santa María guardou o emperador de Costantinóbre que non morresse so ũa pena que caeu sobr' ele, e morreron todo-los outros que con ele éran.
131:3E dest' un miragre, de que gran sabor
131:5a Madre de Déus, por un emperador;
131:8de Costantinóbre, per com' aprendí,
131:11Bon crischão éra el e de bon sen,
131:18en cóvas mui grandes, de que grand' haver
131:19tiravan de prata en aquel logar.
131:28Con gran dóo foi ant' a Sennor de prez,
131:29a Madre de Déus, e sempre dessa vez
131:52de noit' en visôn o Patrïarca viu
132:20e riqu' e de mui gran guisa;
132:25da Sennor de pïadade,
132:30de guardar-la prometía.
132:40éra de como ll' achavan
132:49ca de chão lle disséron
132:69de como acostumara
132:86que de ti saber querría:
132:90mui de grado saüdavas?
132:95pois que te de mi partiste;
132:112e por saír de sa ira
132:124o novio de voontade
132:126a Virgen de pïadade
132:132fillou de mui gran pobreza
133Esta é de como Santa María ressucitou ũa mininna que levaron mórta ant' o séu altar.
133:2vivê-la Virgen de que naceu Déus.
133:6matar na cruz per mãos de judéus.
133:13foi, por que houve lógo de morrer.
133:16e ant' o altar da Sennor de prez
133:20missa de réquiem pola soterrar,
133:23A madre nunca de chorar quedou;
134Esta é como Santa María guareceu na sa eigreja en París un hóme que se tallara a pérna por gran door que havía do fógo de San Marçal, e outros muitos que éran con ele.
134:2poder há de toller tod' enfermidade.
134:11deste de San Marçal,
134:13que os nembros todos de tal tempestade
134:14havían de perder, esto foi verdade.
134:19dizendo: “Madre de Déus, en nós parade
134:26entrou na eigreja a de gran bondade.
134:42foron; mais de fóra
134:55mais la Madre de Déus lle diss': “Acordade,
135Como Santa María livrou de desonrra dous que se havían jurados por ela quando éran meninnos que casassen ambos en uno, e fez-lo ela comprir.
135:2que é ben de mal guardado
135:12de Bretanna a Mẽor
135:15de viveren sen pecado;
135:19Estes de que fal' aquí
135:26foi pela Madre de Déus,
135:79de me forçardes vós, non,
135:96de lógu' ir.” E diss' “ai, fól”,
135:104en un cavalo de Çuz
135:116de ser lóg' aparellado
135:117de casar con Don' Alís,
135:124Pois os dous ben de raíz,
135:130déron muitas e de grado.
136Esta é como en térra de Pulla, en ũa vila que há nome Fója, jogava ũa mollér os dados con outras compannas ant' ũa eigreja; e porque perdeu, lançou ũa pédra que déss' ao Meninno da omage de Santa María, e ela alçou o braço e recebeu o cólbe.
136:4fez grand' en térra de Pulla come poderosa
136:7Esto na vila de Fója foi ant' ũ' eigreja
136:9bẽeita, feita de mármor, de mui gran sobeja
136:13de sa companna jogavan ant' a Majestade
137:2per que tira os que ama de maa carreira.
137:6de luxuria, que passava razôn e maneira.
137:9o pecado de luxúri' assí o vencía
137:32Porên sãou a Reínna de gran pïadade
137:38de pecado, que non podéss' seer en tal feira; (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
137:39ca pero que gran sabor houvésse de querê-lo,
137:42ca de salvar os séus sempre é mui sabedeira.
138:1Quen a Santa María de coraçôn
138:3Ca o que a de voontade rogar
138:4e mui de coraçôn en ela fïar,
138:6dar-llo-á, que sól non lle dirá de non.
138:12feitos e de como foi Madre de Déus;
138:45de mamá-las; e pois mamava assaz,
139:11Madre de Déus, maravillos' e féro
139:24que de mal llo guardass' e d' oqueijôn
139:28de ben assaz,
139:45Quand' esto diss', a omagen de Cristo
140De loor de Santa María.
141:22est' outro de caeda fazer escarnida.”
141:28des i ar fez-lle sinal que lógo de chão
141:31E el entôn de grado foi beijá-los panos,
141:32e tornou tan mancebo come de vint' anos;
141:39a sa mercee fosse de tan gran vertude
142Como Santa María quis guardar de mórte un hóme dun rei que entrara por ũa garça en un río.
142:16ca o río corría de poder,
142:28de dá-la garça al Rei, séu sennor.
142:30de guisa que lle fez perdê-lo sen.
142:42sempre con Déus e de nós non destên.”
143:3se de séus pecados se repentir,
143:23e de vóssos pecados vos partir,
143:28que ante de tercer día
144Como Santa María guardou de mórte un hóme bõo en Prazença dun touro que vẽéra polo matar.
144:7a hómees, bõos e de creer.
144:17e de sas hóras non leixava ren
144:27non se pagava nen de o veer.
144:33e o touro leixou-s' ir de randôn
144:46de cas séu compadr', a que non foi mal
144:50pola vertude da Sennor de prez,
145Como San Joán, patrïarca de Alexandría, déu quant' havía a póbres en ũu ano caro.
145:1O que pola Virgen de grado séus dões
145:5de fazer por ela ben e que tennades
145:21por amor da Virgen de que Déus foi nado,
145:30de lle comprir ela as sas promissões.
145:34que lle diss': “Oíde poucas de razões
145:48Aquesto na missa muitas de vegadas
145:52per rógo de sa Madre que llo rogara,
145:54e en santos hómes de religïões.
146Como Santa María guareceu a un donzél, fillo dũa bõa dona de Brïeiçôn, que ía en romaría a Santa María d' Albeça e topou con sus ẽemigos na carreira, e sacaron-lle os ollos e cortaron-lle as mãos.
146:1Quen comendar de coraçôn
146:12ena térra de Brïançôn.
146:24e que lle séu fillo de mal
146:25guardasse, de todo séu sen
146:30de Santa María servir
146:35a Madre de Nóstro Sennor
146:41de téus ẽemigos, sandeu, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
146:43de mórt'.” E el nona creeu,
146:46por ir aa Madre de Déus,
146:56que aa eigreja de pran
146:63que a Santa Virgen de prez
146:76a Albeza foi de randôn
146:88de o fazer. E muit' é fól
146:96Madre de Déus Emanüél,
146:97fez-ll' ollos come de perdiz
146:99mui fremosos, e de raíz
147Como ũa mollér póbre déu sa ovella a guardar a un ovelleiro, e quando ao trosquïar das ovellas vẽo a vélla demandar a súa e o ovelleiro disse que a comera o lobo, chamou Santa María de Rocamador, e a ovella braadou u lla tiínna o ovelleiro asconduda e disse: “ei-me acá, ei-m' acá.”
147:1A Madre do que a bestia | de Balaam falar fez (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
147:5que a de grado servía
147:11de quanto pud' achegar
147:27de o fazer.” E dalá
148Como un cavaleiro guareceu de mãos de séus ẽemigos por ũa camisa que chaman de Santa María, que tragía vestida.
148:1De mui grandes periglos | e de mui grandes maes
148:6e ja vos ên dix' outros, | ben oístes de quaes.
148:8u jaz ũa camisa | de linno que foi dela;
148:11E pois fazen camisas, | cada un de séu pano,
148:12que enas lides tragen, | per que os Déus de dano
148:21entôn séus ẽemigos | lle saíron de cara
148:32o guardara de mórte | a Sennor verdadeira;
149Como un préste aleimán dultava do Sagramento do Córpo de Déus e rogou a Santa María que lle mostrasse ende a verdade; e Santa María assí o fez porque éra de bõa vida.
149:18sa missa, mui de rijo | chorando lle rogava
149:23tolleu-xe-lle de vista; | e por ela catando,
149:24viu a que de Déus Madre | foi per sa gran cordura,
149:29Ela lle respôs lógo; | “Hóme de mal cïente,
149:31a Hóstïa que sagras, | de que non és creente
149:32porque a ti semella | que de pan há fegura.
149:45E pero semellança | han de pan e de vinno,
149:48ou bever de séu sangue, | ca non é apostura.”
150Esta é de loor de Santa María.
150:14Sennor de todos, Madr' e Avogada;
150:20que nos guarde de mal e de folía.
151Esta é dun crérigo que honrrava as eigrejas de Santa María e guardava os sábados, pero que éra luxurïoso.
151:1Sempr' a Virgen, de Déus Madre, | busca vías e carreiras
151:2per que os séus tirar póssa | de mal per muitas maneiras.
151:3Dest' un fremoso miragre | vos direi que fez a Virgen, | Madre de Déus grorïosa,
151:7Macar tod' esto fazía, | da Virgen, de Crístus Madre, | sempr' as eigrejas honrrava
151:8e vigías de sas féstas | jajũava, e sen esto | os sábados ben guardava,
151:12e por se deitar con ela | catou per ũa fẽéstra, | e viu de Santa María
151:14entôn leixou de deitar-se | e foi-se per ũas eiras.
151:19Ela serrou as fẽéstras | o mais de rijo que pode, | que non viss' el ren de fóra.
151:28e sospeitavan o monge. | Mas a Virgen, de Déus Madre, | o livrou ben daquel preito;
151:32aa Virgen, de Déus Madre, | contra el se levantava, | veendo-a essa gente.
151:35E por esto foi o monge | escusado daquel furto, | de que o mal sospeitavan;
152:1Tantas nos móstra a Virgen | de mercees e d' amores
152:10que ll' o Sant' Ángeo disse, | de que somos sabedores.
152:16con ũa branqu' escudéla | de prata, grand' e fremosa,
152:17chẽa dun manjar mui jalne, | non de vida saborosa,
153Como ũa mollér de Gasconna, que desdennava a romaría de Santa María de Rocamador, disse que, se a alá non levass' ũa séla en que siía, que nunca iría alá.
153:7de pouca vergonna,
153:10atant' éra de mal sen,
154:10que de Déus e de sa Madre | cuidou a fillar vingança.
154:14todo chẽo de saetas; | e vẽo-ll' ên malandança.
154:19en vĩir; e el en tanto, | assí como de primeiro,
154:22toda cobérta de sángui; | e creede sen dultança
154:26que algún deles ferido | fora d' espad' ou de lança.
154:34pola Madre de Déus houve | salvament' e perdõança.
155:3Du o pecador promete | de seer amigo de Déus (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
155:4e se partir de pecado | e enmendar tórtos séus
155:9que non sejamos perdudos; | e por est' é de bon sen
155:22perdôn de vóssos pecados, | sen null' outr' afán levar.”
155:23Quand' o véllo, de pecados | carregad', aquest' oiu,
155:45que ao ermitán foi lógo | e diss': “A Sennor de prez, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
155:46Madre de Déus, me fez esto | por me de coita tirar,
155:47que de mias lágrimas dúas | enchí tod' este pichél.”
155:49loou muit' a Virgen santa, | de Déus Madr' e Manüél,
155:51de que foi Santa María, | a Sennor espirital,
155:52loada muito de todos, | que aos coitados val
155:53sempre nas mui grandes coitas | e ar guarda-os de mal;
156:1A Madre do que de térra | primeir' hóme foi fazer
156:8porque de Santa María | sempr' ía loor dizer.
157:1Déus por sa Madre castiga | a vegadas ben de chão
157:4que a Rocamador ían, | que de sa Madr' éran séus,
157:6mais a sa hóspeda foi-lles | mui maa de cabo são.
157:8de farinna que tragían | tal cobiíça lle creceu
157:9de feijóos que fezéran | end', e un deles meteu
157:10i de bon queijo rezente, | ca est' éra en verão.
157:23bõo e toda crischãa | que lle ben de coraçôn
157:29aa Virgen grorïosa, | Madre de Nóstro Sennor;
158Esta é como Santa María sacou de prijôn un cavaleiro e mandou-lle que se fosse pera Rocamador.
158:1De muitas guisas los presos | sólta a mui grorïosa,
158:3E de tal razôn vos quéro | contar un mui gran miragre, | que fez por un cavaleiro
158:4bõo d' armas e de mannas | e en servir un ric-hóme | cuj' éra, mui verdadeiro;
158:8e ele con mui gran coita | sempre de noit' e de día | Santa María chamava
158:12aqué ven Santa María, | a Madre de Jesú-Cristo, | que as prijões quebranta,
159Como Santa María fez descubrir ũa pósta de carne que furtaran a ũus roméus na vila de Rocamador.
159:1Non sofre Santa María | de seeren perdidosos
159:2os que as sas romarías | son de fazer desejosos.
159:3E dest' oíd' un miragre | de que vos quéro falar,
159:11por eles e non catasse | de como foran errar,
159:12mais que del perdôn houvéssen | de quanto foran pecar.
159:13E pois est' houvéron feito, | tornaron non de vagar
159:29per ũa córda de seda | ant' o séu santo altar,
160Esta é de loor de Santa María.
160:5pois que Madre de Déus foi ja,
160:6Pois Madre de Déus foi ja,
161Como un hóme de Moriella, que ameúde ía a Santa María de Salas e tragía sa Magestade, viu vĩir nuveado e pos a Magestade na sa vinna; e non firiu i a pédra, e toda-las outras foron apedreados en derredor.
161:1Poder há Santa María, | a Sennor de pïadade,
161:2de defender toda térra | de mal e de tempestade.
161:4que aa Virgen de Salas | muit' ameúd' alá ía,
161:5e por ser de mal guardado | séu sinal sigo tragía, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
161:17pois guardade-mia de pédra | que lle mal fazer non póssa,
161:20de sa vinna; e a pédra | feriu mui de rijo lógo
162:8de as trager mal nen viltar.
162:12en verdad', esta Sennor de gran prez
162:24de Conca, que a toller ên mandou
162:26porque a non viu de bon semellar.
163Como un hóme d' Ósca, que jogava os dados, descreeu en Santa María e perdeu lógo a fala; e foi a Santa María de Salas en romaría e cobró-a.
163:7Tanto que est' houve dito, | foi de séu córpo tolleito
163:19Lógo que est' houve dito, | foi de todo mui ben são,
163:20e quantos aquesto viron | loaron porên de chão
164Como a omage de Santa María de Salas déu ũu braado, e tremeu a térra, por un prïor da eigreja que fez tirar a força do sagrado Don Fernando, abade de Montaragôn.
164:8de mandar fazer mõeda; | e por aquesta razôn
164:9fez-lo prender o ifante | que foi de Mont-Aragôn
164:11de mão del Rei Don James, | e que justiça fazer
164:15Mas aquel ifant-abade | fez-lo de fóra chamar,
164:21e a omagen tan tóste | redrou séu Fillo de si,
164:23outrossí a de séu Fillo, | tan gran pesar ên mostrou.
164:34sa coor, nen de séu Fillo, | ben des aquela vegada.
165Como Santa María de Tortosa d' Ultramar defendeu a vila do soldán.
165:1Nïún poder deste mundo | de gente nada non val
165:4que mostrou Santa María, | Madre de Déus Manüél,
165:16e mui préto de Tortosa | en un outeiro sobiu,
165:19Quand' a gente de Tortosa | viron atán gran poder
165:20de mouros vĩir sobr' eles, | cuidaron mórtos seer;
165:25que per nulla ren non creen | que tu és Madre de Déus;
165:37Quando viu o soldán esto, | teve-se por de mal sen,
165:41d' hómes d' armas, de maneira | que me podésse guarir,
166:9e ũa livra de cera | cad' ano ll' oferería;
166:12e levou sigo a livra | da cera de bõa mente;
166:16porque livra os doentes | de maes e de doores
167Esta é como ũa moura levou séu fillo mórto a Santa María de Salas, e ressucitou-llo.
167:1Quen quér que na Virgen fía | e a róga de femença,
167:4de Salas, por ũa moura | de Borja, e pïadoso,
167:9de Salas, e dos miragres | oiu que ela fazía,
167:10e de fïar-se na Virgen | fillou mui grand' atrevença;
167:13mais ela lles diss': “Amigas, | se Déus me de mal defenda,
167:16con sa omagen de cera, | que ja lle tenno comprada,
167:18Santa María, e tenno | que de mia coita se sença.”
168Esta é dun miragre que fez Santa María de Salas por ũa mollér de Lérida que lle morreron séus fillos, e o postremeiro ressucitou-llo Santa María, que havía tres días que éra mórto.
168:5de fazer sempre ben; e sei
168:7De saber tan sabedor é,
168:23“Ai, Madre de Nóstro Sennor,
168:28chorando mui de coraçôn,
168:36e a Reínna de gran prez
169Esta é dun miragre que fezo Santa María por ũa sa eigreja que é ena Arreixaca de Murça, de como foron mouros acordados de a destroír e nunca o acabaron.
169:3se se de nós honrrar
169:9dũa eigrej' antiga, | de que sempr' acordar
169:12genoeses, pisãos | e outros de Cezilla.
169:13E davan sas ofértas, | e se de coraçôn
169:16e de mal os guardava; | ca o que ela filla
169:18non houvéron os mouros | per ren de mal fazer
169:19en aquel logar santo, | nen de o ên toller,
169:26quand' el Rei d' Aragô(o)n, | Don James de gran prez, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
169:36me foi, ca éra toda | de nóvo pintadilla.
169:41Depois, quand' Aboíuçaf, | o sennor de Çalé,
170Esta é de loor.
170:3Esta é Madre de Nóstro Sennor,
170:11Par Déus, loada mui de coraçôn
170:19De mi vos digo que a loarei
170:21ben dos séus bẽes, ca de cérto sei
171Como ũa mollér de Pédra-Salze ía con séu marido a Salas, e perderon un fillo pequeno en un río, e foron a Salas e achárono vivo ant' o altar.
171:4de seeren perdidosos.
171:11de ben en séu Fillo creer,
171:15de sa mollér, e prometer
171:27de passar; mas foron perder
172Como Santa María de Salas livrou un mercador do perígoo do mar.
172:1A Madre de Jesú-Cristo | que céos, térras e mares
172:3De tal razôn un miragre | a Virgen Santa María
172:5con sa nave carregada | de mui bõa merchandía,
172:16e lóg' a Santa María | de Salas s' acomendaron;
172:23Ũa cruz de cristal toda | déu lógu' i en oferenda
173Como Santa María de Salas guareceu ũu hóme que havía a door que chaman da pédra.
173:2que sãar pód' os coitados | de todas enfermidades.
173:4a muitos hómẽes bõos | e que éran de creer,
173:8de pédra, que en gran coita | éra con ela mortal;
173:18ment' éra come castanna, | esto de cérto sabiades.
174:1Como aa Virgen pesa | de quen érra a cïente,
174:2outrossí ar praz-lle muito | de quen s' ende ben repente.
174:8mais de mal diss' essa hóra | da Virgen Santa María.
174:11de grand' érro que há feito. | E mui de rijo chorando
174:24muit' hei éu de ti gran dóo | de que ta lingua tallaste;
174:26ca dereito de si grande | dá aquel que se desmente;
174:27e porque te repentiste, | sãar-t-ei óra de chão.”
174:34e dá-nos ben de séu Fillo, | Déus Padre omnipotente.
175Como Santa María livrou de mórte ũu mancebo que enforcaron a mui gran tórto, e queimaron un herége que llo fezéra fazer.
175:1Por dereito ten a Virgen, | a Sennor de lealdade,
175:2que sobr' el se tórn' o dano | de quen jura falssidade.
175:3Desto direi un miragre | de gran maravill' estranna
175:10Pois que Madr' éra de Cristo, | que é Déus en Trĩidade.
175:15O herége, que muit' éra | chẽo de mal e d' engano
175:18fillou un vaso de prata | alá en sa poridade
175:21que lle levavan séu vaso | de prata nóv' e bronido;
175:30foi de sanna, que tan tóste | diss': “Este moç' enforcade.”
175:32e da coita de séu padre | sól mercee non houvéron;
175:34el acomendou-ll' a alma | aa Sennor de bondade.
175:40padre, e non vos matedes, | ca de cérto vivo sõo;
176Esta é do cativo de Maiorgas que sacou Santa María quand' éra de mouros.
176:9que se o Santa María | de Salas tirasse d' i,
176:12de cera que i levasse, | e sería sempre séu
176:24e do cep' e das cadẽas | de todo se livr' achou;
176:25e en mui pouco de tempo | en salv' a Salas chegou
176:26e levou i a omagen | de cer'. E maravillados
176:28aa Virgen grorïosa, | Madre de Nóstro Sennor,
176:29que nos de tantas maneiras | faz mercee e amor
177Esta é do que tiraron os ollos, que sãou Santa María de Salas e viu ben.
177:1Non vos é gran maravilla | de lum' ao cégo dar
177:16Pidiu-os; e pois llos déron, | aa Reínna de prez
177:24el se volveu contra Salas, | rogando de coraçôn
177:30e el omagen de cera | pos lóg' ant' o séu altar.
178Esta é dun meninno de Alcaraz a que séu padre déra ũa muleta, e morreu-lle; e encomendou-a a Santa María de Salas, e levantou-se sãa.
178:23A muleta ja havía | ambo-los pées de tras
178:25sen de meninno, que cousa | mórta aa Virgen dás,
179Como ũa mollér que éra contreita de todo o córpo se fez levar a Santa María de Salas e foi lógo guarida.
179:3Ca de séu Fill' há sabuda
179:7Esta Sennor de mesura
179:21de Molina se fazía
180Esta é de loor de Santa María.
180:14crïada, e que nunc' há de minguar
180:20e en beldade, de que se pagar
180:24e sempre punna de mal nos guardar,
180:26que foi séu Fill' e houve de crïar,
180:29De como é Donzéla, Isaía
180:60a mi de mal, e Leôn e Castéla.
181Esta é como Aboíuçaf foi desbaratado en Marrócos pela sina de Santa María.
181:4na cidade de Marrócos, | que é mui grand' e fremosa,
181:7havía de quen lla désse; | ca assí com' el cercado
181:10con muitos de cavaleiros | e mui gran gente mïúda.
181:13E porend' os de Marrócos | al Rei tal conssello davan
181:34e assí foi sa mercee | de todos mui connoçuda.
182:23de null' hóme fillasse.
182:32e de démões hóste
182:46que há rosto de gata.
182:53da Virgen fez de grado,
183Esta é dun miragre que mostrou Santa María en Faarôn quando éra de mouros.
183:1Pesar há Santa María | de quen por desonrra faz
183:9de pédra ben fegurada, | e, com' éu de cért' achei,
183:10na riba do mar estava | escontra ele de faz.
183:13e Santa Marí' a vila | de Faarôn nomẽar
183:26porên loemos a Virgen | en que tanto de ben jaz.
184Esta é como Santa María livrou de mórte ũu meninno que jazía no ventre da madre, a que déran ũa cuitelada pelo costado.
184:1A Madre de Déus
184:5E de tal razôn com' esta | un miragre mui fremoso
184:7en térra de Santïago, | en un logar montannoso,
184:9de séu marido; mais ela, | polas súas pecadillas,
184:13Ela con pavor daquesto, | e de que éra prennada
184:14encomendou aa Virgen, | a Madre de Déus honrrada,
184:21Ela que viu o marido | a que chagavan de mórte,
184:22foi-se-lle deitar de suso; | e déron-ll' entôn tan fórte
185:2en qual logar quér que sejan, | e os de mal defender.
185:7Aqueste castélo éste | eno reino de Geên,
185:9mais de guardá-lo a cima | lle mengou muito o sen,
185:10assí que per pouc' un día | o houvéra de perder.
185:11Este grand' amor havía | con un mouro de Belmez,
185:13Falou con rei de Grãada | e disse-lle: “Desta vez
185:14vos darei éu o castélo | de Chincoia en poder.”
185:19E diss' el rei de Grãada: | “éu por mi, u al non há,
185:26e o mouro o alcaide | de Chincoia foi veer.
185:31O alcaide de Chincoia, | que non cuidava que mal
185:36e com' os mouros son falssos, | quiça travarán de vós;
185:42des i al rei de Grãada | o fezo preso trager,
185:47Tan tóst' el rei de Grãada | sa cïada fez saír
185:51Ele con medo de mórte | lóg' o castélo pediu,
185:55a pédras e a saetas | mui de rij' en derredor.
185:59ontr' as amẽas, dizendo: | “Se tu és Madre de Déus,
185:66no castélo, os de dentro | os fezéron ên caer
185:67mórtos de cima do muro. | E diss' el rei: “Nulla pról
185:68non hei de mais combatermos, | e tẽer-m-ía por fól
186:64contou que a Madre de Déus Manüél
187Esta cantiga é do mõesteiro de Jerusalen, como lles déu Santa María muito trigo en un ano caro e depois muito ouro.
187:4en un mõesteiro de Jerusalên, com' achei,
187:6que sinagóga primeiro de judéus
187:8aos santos Apóstolos, muit' amigos de Déus;
187:9esta foi a primeira eigreja de Suría.
187:13que foi depois de monges mui grande abadía.
187:18Lógo o fezéron sen tardar de ren
187:23que os hôrreos foron chẽos de pran,
188Esta é dũa donzéla que amava a Santa María de todo séu coraçôn; e quando morreu, feze-a séu padre abrir porque põía a mão no coraçôn, e acharon-lle fegurada a omage de Santa María.
188:1Coraçôn d' hóm' ou de mollér | que a Virgen muit' amar, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
188:5e des que o ben houvérdes | oído, de cérto sei
188:7Esto por ũa donzéla | mostrou a Sennor de prez,
188:8que mui de coraçôn sempre | a amou des meninnez
188:9e servía de bon grado; | porên tal amor lle fez,
188:17se lle de Santa María | falavan, en com' oí,
188:29dizendo: “Bẽeita sejas, | Madre de Nóstro Sennor,
189Esta é como un hóme que ía a Santa María de Salas achou un dragôn na carreira e mató-o, e el ficou gafo de poçôn, e pois sãou-o Santa María.
189:1Ben póde Santa María | guarir de toda poçôn,
189:3Dest' avẽo un miragre | a un hóme de Valença | que ía en romaría
189:7a si vĩir ũa bescha | come dragôn toda feita, | de que foi muit' espantado;
189:10que o guardasse de mórte | e de dan' e d' ocajôn.
189:17e pos en sa voontade | de non fazer al senôn
189:22a Virgen, que aquel hóme | guariu de tan gran lijôn.
190Esta é de loor.
190:6se o temermos de ren,
190:10pois nos guarda de séu mal
191Como a alcaidessa caeu de cima da pena de Róenas d' Alvarrazín, e chamou Santa María e non se feriu.
191:1O que de Santa María | sa mercee ben gaanna,
191:2de tod' ocajôn o guarda, | ja non será tan estranna. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
191:15de servirdes ben a Virgen, | que esta muito servía.
191:16E quand' en cima da pena | foi, de que decer quería
191:18que a espennou de cima, | chamand' a Virgen sen sanna
191:22de ben; e este miragre | soubéron per tod' Espanna.
192:15pola de que nado
192:34de grad' e fezéra
192:36lle de séu haver.
192:52non é de caber.
192:54foi e de bon sen
192:56de guardar mui ben
192:80a Sennor de prez,
192:91do démo de chão
192:106de que non fillara
192:117a guisa de vãos,
192:124punnan de tender.”
192:141E de bõa vida
192:145de dar sen falida,
193Como Santa María guardou de mórte ũu mercadeiro que deitaron no mar.
193:5quand' o Rei Loís de França | a Túnez passou primeiro
193:16e guardou-o de tal guisa, | que sól non lli noziu nada
193:20a cabo de tercer día | outra nav' i aportava;
193:40lógu' entre mi e as aguas | pos com' en guisa de pano
193:48foi de quanto lle fillaran | quando foi no mar deitado;
193:49e el dalí adeante | sempre serviü de grado (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
194:3Dest' avẽo un miragre | en térra de Catalonna
194:11que lle tevéss' a carreira | con outro de sa companna
194:13E esto fez el de grado, | ca xo havía por manna,
194:23E estando en perfía | de qual deles o matasse,
194:31de quanto alí trouxéra, | pois viu que assí estavan
194:34con mui gran pavor de mórte. | Feito tan maravilloso
195:6per mi mui de grado
195:64de tẽer vigía
195:80mi léva, de San Clemente,
195:106de noit' u durmía
195:125de que será cérta
195:153de pecados taes
195:178abadessa de talante
196Como Santa María converteu un gentil que lle quería gran mal e fezéra ũa forma pera deitar ũa imagen do ídolo que adorasse, e saiu-lle ũa imagen de Santa María con su Fillo en braços.
196:7Neno feito de séu Fillo | per ren creer non quería,
196:12Costantinópla a grande, | que de Costantín pobrada
196:16sacerdote dos gentíis, | quería de gran maneira
196:17compõer ũa omagen | d' ídolo, que de certeira
196:19El fezéra ja as formas, | de que se muito pagava,
196:24e que lle respósta désse | de quanto ll' el preguntasse,
196:40e o templo que guardava | derribou todo de chão
196:45Esto fez a Virgen Madre, | que faz de miragres quantos
197Como Santa María de Terena ressocitou ũu meninno a que matara o démo.
197:5Ca se el algún poder há | de os hómees matar
197:8e porend' un gran miragre | vos direi de razôn tal.
197:10de Xerez de Badallouço, | houv' i un hóme de paz
197:22por el mui grand' e mui féro, | chorando de coraçôn,
197:28irei alá de bon grado | e farei este jornal.
197:29Mais ficad' ant' os gẽollos | e aa Madre de Déus
197:42déron a Santa María, | Madre de Nóstro Sennor,
197:43porque resurgiu de mórte | o que o démo maior
198:9mais o démo, de mal chẽo, | meteu ontr' eles tal sanna,
198:17e u se matar cuidavan, | ben assí de cabo são
198:20e os outros mal chagados, | de que ben penssar mandassen,
198:26de valer aos que ama | nen aos que son cuitados.
198:30déron i de séus dinneiros | e deles de séus gãados.
199Como un peliteiro, que non guardava as féstas de Santa María, começou a lavrar no séu día de março, e travessou-se-lle a agulla na garganta que a non podía deitar; e foi a Santa María de Terena e foi lógo guarido.
199:1Com' é o mund' avondado | de maes e d' ocajões,
199:2assí é Santa María | de graças e de perdões.
199:10de Xerez de Badallouce, | u sóen andar ladrões.
199:12que da Madre de Déus santa | nunca as féstas guardava,
199:13e pola fésta de Março, | u el sas péles lavrava,
199:26de Terena, prometendo- | lle sas ofértas e dões.
199:33envólta en ũa péça | de carn'. E esto oíndo
199:38e que os guarda do dém' e | de sas maas tentações.
200Esta é de loor de Santa María.
200:7Ca a mi de bõa gente
200:19A mi de grandes pobrezas
200:23Ca mi fez de bõa térra
200:28de mórtes e de lijões;
200:32a rogar de voontade
200:36que me quite de peleja
201Como Santa María livrou de mórte ũa donzéla que prometera de guardar sa virgĩidade.
201:1Muit' é mais a pïadade de Santa María
201:5que fez Santa María | de mui gran pïadade,
201:8que éra de gran guisa | e apósta e béla
201:9e que lle prometera | de seer sa ancéla
201:10e de guardar séu córpo | ben de toda folía.
201:12que de virgĩidade | é sempre ẽemigo,
201:15de guisa que foi prenne | per sa malaventura
201:20de partir-se do feito, | mas tornou no pecado
201:26de Déus nen de sa Madre | seer non podería.
201:28de si que dun cuitélo | se feriu eno peito;
201:43Entôn a Virgen santa | ll' apareceu de chão
201:48de tẽer castidade, | mas pois nona tevéste?
202:1Muito há Santa María, | Madre de Déus, gran sabor
202:2d' ajudar quen lle cantares | ou prosas faz de loor.
202:5havía en fazer prosas | de sa loor e dizer
202:11El ja por desasperado | de s' aquela rim' achar
202:14de s' acabar esta prosa | que lle foss' ajudador.
202:15Ca ela éra ben feita | de sa loor e de Déus
202:16e de com' a Trĩidade | entendessen os encréus;
202:20a rima que lle minguava, | que éra de tal razôn
202:24Nóbre casa de morada, | tres moradas há en ti:
202:32conteceu, non há gran tempo, | na cidade de París;
203Como Santa María acrecentou a farinna a ũa bõa mollér porque a dava de grado por séu amor.
203:1Quen polo amor de Santa | María do séu fezér
203:13e déu-lles ũa grand' arca | de farinna chẽa i;
203:16de póbres, e houve dóo | deles grande e chamou
203:18ja que pouca de farinna, | dade-ll' a que i houvér.”
203:21E foi e achou-a chẽa | de farinna ben atá
204Como Santa María guariu un frade por rógo de San Domingo.
204:2quand' houvér coita de mórte, | ben o pód' ela guarir.
204:8ca con ele preegava | o ben de Nóstro Sennor;
204:10e San Domingo coitado | foi de ll' aquel mal vĩir.
204:12nen sól un sinal de vida; | e os físicos dalí
204:14como podería mórto | de so térra resorgir.
204:18e o doente mercee | começou-lle de pedir.
204:21e des i ar começaron | elas de mui gran lezer
204:24e o córpo por ja sempre | de forniço se quitar,
204:34Por esto de séu serviço | non se dev' hóm' a partir.
205:1Oraçôn con pïadade | oe a Virgen de grado,
205:2e guard' há de mal por ela | o que ll' é encomendado.
205:11Na fronteira un castélo | de mouros mui fórt' havía
205:13d' Ucres e de Calatrava | con muita cavalaría;
205:15que tragía gran companna | de mui bõos cavaleiros,
205:22colleu-se a ũa torre | mui fórt'. E de cada lado
205:25do fógo, ontr' as amẽas | punnavan de se deitaren;
205:33e pero que mui gran fógo | de todas partes viínna,
205:35O maestre Don Gonçalvo | Eanes de Calatrava,
205:38e outrossí Don Alfonsso | Têlez, de que hei falado,
205:41semellou lles a omagen | de com' está fegurada
205:45que os de mórte guardasse, | pero que éran pagãos;
206:1Quen soubér Santa María | ben de coraçôn amar,
206:5a que punnou o dïabo | de meter en tentaçôn,
206:9que por mui gran fremosura | de mollér o enganou,
206:16que nunca ar parou mentes | ena missa, nen de si
206:19des que me beijou a mão, | ca de mi parte non sei;
206:25de preegar enas féstas | e de cantar, referir
206:28missa de Santa María, | e fillou-s' end' a doer,
206:29e de coraçôn rogou-a | que lle déss' algún poder,
206:32de a servir, séu enguento | aduss' a bõa Sennor
207Esta é como un cavaleiro poderoso levava a mal outro por un fillo que lle matara, e soltó-o en ũa eigreja de Santa María, e disse-lle a Magestade “gracías” porên.
207:1Se hóme fezér de grado | pola Virgen algún ben,
208Como ũu herége de Tolosa meteu o Córpo de Déus na colmẽa e déu-o aas abellas que o comessen.
208:5de com' éra Déus e hóme, | esto non é de negar,
208:8heréges de muitas guisas, | que non querían creer
208:9nen en Déus nen en sa Madre, | ante de chão dizer
208:20de deitá-l' en algún lógo | mao; e como felôn
208:28por fillar o fruito delas, | foi el lóg' alá de pran
208:40aa Virgen grorïosa, | Madre de Nóstro Sennor;
209Como el rei Don Afonso de Castéla adoeceu en Bitória e houv' ũa door tan grande que coidaron que morresse ende, e poséron-lle de suso o livro das Cantigas de Santa María, e foi guarido.
209:6e de a loar mais d' outra ren me praz.
209:14e non atendían de mi bon solaz.
209:26ca tenno ben que de méu mal lle despraz.
209:29de mia door e fillavan-s' a chorar,
209:32esta Virgen santa, Sennor de gran prez,
210De loor de Santa María.
211Como Santa María fez aas abellas que comprissen de cera un ciro pasqual que se queimara da ũa parte.
211:4sabor de sabê-los e os creamos;
211:7Porend' a Reínna de pïadade
211:10achei de gran gente que i havía.
211:11Esto foi un día de Pentecóste,
212Como ũa bõa dona de Toledo emprestou un sartal a ũa mollér póbre por amor de Santa María, e furtaron-llo, e fez-llo ela cobrar.
212:2cousa que lle faça mingua | grande non há de perder.
212:4que polo amor de Santa | María dava que quér
212:6havían de lle pediren | por séu amor séu haver.
212:7En Toled' há un costume | que foi de longa sazôn,
212:9péden aas ricas donas | de súas dõas entôn,
212:11Aquela dona havía | de séu un rico sartal,
212:24com' é costum' en Toledo | de quantas quéren casar;
212:37viu, prendeu atal conssello | de s' a sa casa vĩir,
212:45e espertou-s' e chamó-a, | e tirou-lle de so si
213Como Santa María livrou ũu hóme bõo en Terena de mão de séus ẽemigos que o querían matar a tórto, porque ll' apõían que matara a sa mollér.
213:2de toda cousa o guarda | que lle ponnan mentireira.
213:3E de tal razôn a Virgen | fez miragre connoçudo
213:4na eigreja de Terena, | que é de muitos sabudo,
213:6e de como foi o feito | contar-vos-ei a maneira:
213:15Onde ll' avẽo un día | que de sa casa saído
213:29havería del a Virgen | mui comprida de bondade,
213:30que de quanto ll' apõían, | pois que non éra certeira
213:31cousa, que o guardaría | de non prender mal a tórto,
213:37que te dóes dos coitados, | dóe-te de mi mesquinno,
213:47madre de Déus Jesú-Cristo, | pero contra el catavan.
213:51dun río que per i corre, | de que séu nome non digo,
213:75de sa mollér que matara, | com' eles ante creían.
213:77mercee e por sa Madre, | ca ben de cérto sabían
214:6non lle praz de tal gaança, | mais da que é con verdade.
214:14que fora de séu linnage | e del ben come herdade.
214:17chaman; e o riqu' en lógo | de meter i fïadores,
214:21de que vos ja dit' havemos, | dizendo: “Se quér que seja
214:24e lançou senas al terce, | que son de pontos contados
214:26O outro, quando viu esto, | diss': “Ai, Virgen de bondade
214:27de Rocamador, Sennora | de todos bẽes comprida,
214:33Mas a Virgen, que de Reïs | ven de todo-los avóos, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
214:35E como do as a face | devía jazer de juso,
214:36fez per si dad' a sa parte, | e tornou-s' o as de suso
214:37e de seis o outro meo | pareceu non a escuso,
214:38e os outros dous de senas, | pois déz e nóv' i contade.
215Como Santa María guardou a sa Majestade que non recebesse dano de muitos tormentos que lle fazían os mouros.
215:1Con gran razôn é que seja | de Jeso-Crist' amparada
215:11E por mal de nóssa lee | as campãas ên levavan
215:29e tiraron-lle de préto, | mas ferir nona podéron;
215:42de vertud' en ela éra, | e foi da agua sacada.
215:43E tan tóste a levaron | u' Rei de Grãada éra,
215:45e mandou de séus dinneiros | dar ao que lla trouxéra,
215:48de Leôn e de Castéla, | e o feito lle disséssen
215:58de mouros fosse vençuda | e a omagen vingada.
216:1O que en Santa María | de coraçôn confïar,
216:9de o cobrar, e quería | cobrá-lo ja como quér;
216:19A ela foi-lle mui grave | por de sa casa saír,
216:24estar de Santa María | e disso: “Quér' éu alí
216:27E saiu Santa María | de tra-lo altar entôn,
216:30de nos irmos, ai marido?” | E diss' el: “Temp' é d' andar.”
216:32estava o démo. Quando | viu a Madre de Jesú
216:35Diss' entôn Santa María: | “Vai, démo chẽo de mal,
216:37mas de quanto tu cuidaste | éu cho tornarei en al,
216:39E diss' ao cavaleiro: | “Fostes hóme de mal sen
216:45e do dém' e de séus dões, | de tod' alí se partiu;
217Esta é de como un conde de França que vẽo a Santa María de Vila-Sirga non pude entrar na eigreja a mẽos de se confessar.
217:2se ante de séus pecados | mortaes quito non for.
217:6e quen se desto non guarda | cae de mal en peor.
217:9de França en romaría, | e cuidou entrar alí
217:14ant' houv' a ficar de fóra | com' hóme mui pecador.
217:15Quand' esto viu sa companna, | punnaron de o meter
217:28e quantos outros i éran, | e todos de coraçôn
218:1Razôn han de seeren | séus miragres contados
218:4mostrou a Virgen, Madre | de Déus, Rei grorïoso,
218:6de que ela faz muitos | nóbres e mui preçados.
218:12que de pées e mãos | de todo foi contreito;
218:13e de séu haver tanto | lle custou este feito,
218:16de gente de sa térra | a Santïago ía;
218:27Depois de Santïago | con ele se tornaron;
218:29e de o i leixaren | todos s' i acordaron.
218:33Porend' aa igreja | punnaron de levá-lo,
218:34ca de o mais levaren | sól non foron ousados,
218:47somos de Jeso-Cristo, | cujos son os perdões.
219:6E de tal razôn miragre | vos direi mui saboroso:
219:7Ena térra de Toscana | ũa gran cidad' há i
219:10un logar u preegasse | de mármor riqu' e fremoso.
219:11E fez i vĩir maestres | sabedores de tallar
219:16mandou de muitas naturas; | e houve d' acaecer
219:33ca de guisa o tornara | negro a que nos mantên,
220Esta é de loor de Santa María.
220:5que sempre a loemos; | ca de loor comprida (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
221:4fillou dela e pres carne; | ar porque de sa natura
221:6e Rei nome de Déus éste, | ca el reina todavía.
221:9que sempre Déus e sa Madre | amou e foi de séu bando,
221:10por que conquereu de mouros | o mais da Andaluzía.
221:12séu avóo, que do reino | de Galiza o fezéra
221:27E oiu falar de Onna, | u havía gran vertude;
221:30E quand' aquest' houve dito, | de séu padre s' espedía.
221:44acorreu ao meninno | e de sa enfermedade
221:45lle déu saúde comprida | e de dormir voontade;
221:46e depois que foi espérto, | lógo de comer pedía.
221:47E ante de quinze días | foi esforçad' e guarido
221:50lógo se foi de caminno | a Onna en romaría.
222:4per que os que son errados | saca de maa carreira; (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
222:13há i un rico mõesteiro | de donas, e castidade (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
222:19quando a consomir houve | o Córpo de Jesú-Cristo,
222:29E con medo de poçonna, | mandou-o sangrar lógu' essa
222:36e a aranna mostraron | entôn a muita de gente,
222:37e loaron muit' a Madre | de Déus Padr' omnipotente,
222:41a ela que do dïabo | nos guard' e de sa perfía,
223Esta é como Santa María sãou ũu hóme bõo que coidava morrer de ravia.
223:3Ca ela poder há de saúde dar
223:5de coraçôn; e desto quér' éu contar
223:15de toda-las térras gentes vẽen i.
223:19en que o metessen por mórto de pran.
223:21quen servir podéss' esta de bon talán
224Como Santa María de Terena, que é no reino de Portugal, ressucitou ũa meninna mórta.
224:4en haver tal don de Déus | a de que el quis nacença
224:9de as toller; e sei ben | que, se i mentes parades,
224:14u muitos miragres faz | a Sennor de dereitura.
224:19porque non podí' haver | fillo de que gradoasse
224:26juntado de sũu assí | que non éra de costura. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
224:34de levar i a meninna, | fizéron atal postura. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
224:35E ambos de Béja 'ntôn | se saíron pois un día
224:38de Teren', acharon sa | filla mórta. Lóg' a ura (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
224:39houvéron de a levar | alá por ser soterrada (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
224:42resorgiu a mórt' entôn, | braadando de mesura.
225:4e d' oír maravilloso, | pois oíde-o de grado,
225:5que mostrou a Santa Virgen, | de que Déus por nós foi nado,
225:11o póblo de lla oíren. | Mas un día, sen falida,
225:18e de consomir-lo todo | non vos foi mui vagaroso.
225:36ao sól, hóra de nõa, | foi ll' o braç' escaentando,
226:8que un mõesteiro de religïôn
226:9grand' houv' i de monges, que de coraçôn
226:12mostrava alí de miragres assaz
226:15Que día de Pasqua u Déus resorgiu,
226:20que nĩũa ren de fóra non ficou;
226:37morrían de fóra, ca poder end' há
226:38de fazer tod' esto e mais, sen dultar.
226:43Ca día de Pasqua, en que resorgir
226:51a foron porên como Madre de Déus
227Como Santa María sacou un escudeiro de cativo de guisa que o non viron os que guardavan o cárcer en que jazía.
227:2ben póde guïar os presos, | pois os saca de prijôn.
227:3Esta é Santa María, | Madre do Rei de vertude,
227:5e que sacou un cativo | de prijôn e déu saúde,
227:7Este foi un escudeiro | de Quintanéla d' Osonna,
227:12mui de coraçôn rogava | a Virgen Santa María
227:13de Vila-Sirga, u ele | ía sempr' en romaría,
227:14que o tirass' de cativo | sen dano e sen lijôn.
227:20E el respondeu-lles lógo | de como xe lle nembrava
227:42os aduss' en testimonna, | que é préto de Carrôn.
228Como un hóme bõo havía un múu tolleito de todo-los pées, e o hóme bõo mandava-o esfolar a un séu mancebo, e mentre que o mancebo se guisava, levantou-s' o múu são e foi pera a eigreja.
228:8de gota que aas pérnas | e aos pées houvéra;
228:38foron a Santa María, | comprida de santidade.
229:4quando el Rei Don Alfonso | de Leôn aduss' acá
229:8hómees muitos da térra | por haver de Déus perdôn;
229:14d' arrancar a mẽor pédra | de quantas estavan i.
229:24aa Virgen Grorïosa, | Madre de Nóstro Sennor,
230Esta é de loor de Santa María.
230:3Dereit' é de loores dar
230:8que nos faz o amor de Déus
231:2de ben há Santa María.
231:18mármores de Romanía,
231:21porên de muitos logares
231:36mui saj' e de gran bondade,
231:51sen ajuda de companna
231:52nen d' engenno nen de manna,
232Como un cavaleiro que andava a caça perdeu o açor, e quando viu que o non podía achar, levou ũu açor de cera a Vila-Sirga, e achó-o.
232:2a Madre de Jeso-Cristo | d' a quena chama valer.
232:4que as tólle e guarece | a quen quér de todo mal,
232:10de fillar ben toda ave | que açor dev' a prender.
232:13eno reino de Castéla; | e un día, pois jantar,
232:14foi con el fillar perdizes | e houve-o de perder.
232:23aa Virgen grorïosa | de Vila-Sirga, ca sei
232:26foi aquel açor de cera | sôbelo altar põer.
232:28chamando-lle: “Pïadosa | Virgen e Madre de Déus,
232:32a sa casa u morava, | chorando de coraçôn;
233:1Os que bõa mórte mórren | e son quitos de pecados,
233:19Ele de Santo Domingo | de Silos entôn saíra,
233:23madre de Déus, son tan muitos | que, se me non perdõares
233:25destes que me matar quéren, | par Déus, muitos de pesares
233:33mal de Déus e de sa Madre | se i mais fazer provassen,
233:37e porende repentidos | foron de quanto fezéran
233:39e de sũu se tornaron. | E pois as gentes soubéron
234Esta é como Santa María de Vila-Sirga fez oír e falar un moço que éra sordo e mudo, porque teve vigía ũa noit' ant' o séu altar.
234:3Ca macar é mui gran cousa | de fazer mudo falar
234:5é de perdõar pecados; | ca se de Déus non gannar
234:11Este moço de Saldanna | éra, per com' apres' hei,
234:14e que con séus cavaleiros | lle havía de servir.
234:20da Virgen Santa María, | de que Déus quiso nacer;
235:4que avẽo a Don Afonsso, | de Castél' e de Leôn (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
235:7Aqueste Santa María | mui de coraçôn de pran
235:25ca méu Fillo Jesú-Cristo | sabor há de se servir,
235:26e d' hoi mais mui ben te guarda | de gran pecado mortal.”
235:41e passou per Catalonna, | en que houve de fillar
235:49que xo entre si partissen; | mas de fazer lles foi gréu,
235:55E depois de muitos maes | o sãou, grandes e gréus,
235:56que houve pois en Castéla, | u quis o Fillo de Déus
235:63E pois saír de Castéla, | el Rei con mui gran sabor
235:69dereit' a Valedolide, | u a Sennor mui de prez
235:72que de vida o julgasse, | e a Santa 'mperadriz
235:74de Pasqua quis que vivesse, | u fazen ciro pasqual.
235:76e de todas sas doores | o livrou ben e en paz,
235:79E tod' aquesto foi feito | día de Pascua a luz
235:83Tod' aquesto faz a Virgen, | de cérto creed' a min,
235:86de séu Fill' e que nos guarde | do mui gran fógu' ifernal.
236Como ũa mollér perigoou no mar, e tragía un fillo pequeno nos braços; e feze-a Santa María per cima das aguas andar de pé, assí como iría per un mui bon chão.
236:8de Marssella, dun cossairo | que dizían, com' oí,
236:25e pose-a eno pórto | de Marssela, u están
236:27foi de como ll' avẽéra. | E todos lógo sen al
237Como Santa María fez en Portugal na vila de Santarên a ũa mollér pecador que non morresse ta que fosse ben confessada, porque havía gran fïança en ela e jujũava os sábados e as sas féstas a pan e agua.
237:7loaredes a Madr' entôn | de Déus, se me crevérdes,
237:18missa cada sábad' oír | da Madre de Déus ía,
237:29E foi-a entôn acalçar | caminno de Leirẽa,
237:42chamou ela: “Madre de Déus, | valla-m' a ta vertude;
237:45Sennor, Sennor de gran poder, | valla-m' a ta bondade,
237:47guarda-me polo prazer téu | do dém' e de sa grade,
237:55de quanto tragía entôn, | e ela braadando,
237:59mais a de qu' el rei Salomôn | falou, santa e pura,
237:64que lle diss' entôn: “Erge-t' ên, | ca de pran éu t' ajudo.”
237:82A mia Sennor, Madre de Déus, | faz esto, ben creades,
237:92que non lle praz de me perder | com' algún descreúdo.”
238:1O que viltar quér a Virgen | de que Déus carne fillou,
238:14mais el de viltar a Virgen | e Déus sól non s' enfadou.
238:18en viltar Santa María, | de que Déus carne fillou.
238:31o que te fez de nïente | e pois há t' a desfazer,
238:38O ben, de Déus e da Virgen | renégu', e aquí me dou
238:42Déus fille de ti vingança, | assí como se vingou
239:1Guardar-se deve tod' hóme | de jurar gran falssidade
239:21da Virgen, de que Déus prender
239:40de séus pecados e sentir;
239:42de que fez grand' ẽidade,
239:63a Virgen mui de coraçôn
239:67e que de séu Fillo perdôn
240Esta é de loor de Santa María.
240:12polas sas coitas, de que faz lezer
240:17e per ela somos livres de mal
240:22que pecamos, por nos salvar de pran.
240:34por nos tirar de coitas e d' afán.
241Esta é como un meninno que éra esposado con ũa meninna caeu de cima dũa muit' alta pena en fondo, e quebrou per todo o córpo e morreu. E sa madre começó-o de pedir a Santa María, e déu-llo viv' e são, e ontr' o moço e sa esposa meteron-s' en orden.
241:7que fez a Grorïosa | en térra de Proença.
241:12e com' é de costume, | por mollér a pedía.
241:17Lóg' a madre do moço | convidou de bon grado
241:19guisar de comer tóste; | e o jantar guisado,
241:22servindo gran companna | de donas e fremosa,
241:34e deitou-se de peitos, | e foi ja que pesando
241:35mais de-la cinta suso; | foi o dém' o puxando
241:51des i de mórt' esquiva, | Sennor, matar-lo viste,
241:52e sabes com' há coita | de fillo queno cría;
241:54ca de punnar i muito | non hás, senôn querê-lo;
241:59déu vózes contra todos, | diss': “Ai, de que pousada
241:67e de toda folía | des alí se quitasse;
241:72do mundo se quitaron | e de toda folía.
242Esta é como Santa María de Castroxeriz guariu de mórte un pedreiro que houvéra de caer de cima da óbra, e esteve pendorado e teve-se nas pontas dos dedos da mão.
242:1O que no coraçôn d' hóme | é mui crúu de creer,
242:2póde-o Santa María | mui de ligeiro fazer.
242:11Est' éra mui bon maestre | de pédra põer con cal, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
242:27Todos quantos esto viron | loaron de coraçôn
243Como ũus falcõeiros que andavan a caça estavan en coita de mórte en un regueiro, e chamaron Santa María de Vila-Sirga, e ela por sa mercee acorréu-lles.
243:5E de tal razôn com' esta | avẽo ũa vegada
243:8como guareceu de mórte | estranna dous falcõeiros.
243:20chamaron de Vila-Sirga | que os valess', e certeiros
244:4que fezo Santa María, | aquela de que naceu
244:18e a sa bẽeita Madre, | de que todo ben nos ven.
244:22e en aquesto ben tenno | que os vencerei de sen.”
244:30tevéron i sa vigía | e déron de séu argên.
245Como Santa María tirou un hóme de prijôn e o fez passar un río que éra mui fondo, e non se mollou.
245:1O que en coita de mórte | mui grand' ou en prijôn for,
245:2cham' a Virgen grorïosa, | Madre de Nóstro Sennor.
245:8que fez en riba de Limia | a Madre do alto Rei,
245:11Entre Doir' e Minn' havía, | no reino de Portugal,
245:21est' hóm' alí ameúde, | des i mui de coraçôn
245:26e, mao pecad', havían | de o espeitar sabor.
245:29e no castélo de Nevia | o meteron, e des ên
245:34o alcaide que de cuita | o faría sofredor.
245:41mil sóldos de leoneses | vos darei per quant' houvér,
245:42ca mais non soon atrevudo | de dar, par Nóstro Sennor.”
245:60e levou-o perant' eles; | e ben creede de pran
245:62sól de ll' en ele travaren, | e perderon a coor.
245:73há i mais de déz braçadas | ou doze, per bõa fé.”
245:78de me fazeres serviço | haverás mais méu amor.”
245:82quanto de ben nós havemos | e nos é defendedor.
245:91de quanto ll' entôn vẽéra, | e jurou par San Dinís
245:93que de mal fosse livrado. | E per mi seede fis
245:95O alcaid' entôn de Nevia | con súa companna vil
246Esta é dũa bõa mollér que ía cada sábado a ũa eigreja que chaman Santa María dos Martires, e obridô-xe-lle, e depois foi alá de noite, e abriron-xe-lle as pórtas da eigreja.
246:2poder há nas deste mundo | de as abrir e serrar.
246:11por fazendas de sa casa | muitas que houv' a fazer.
246:18de fóra fazer sas prézes | e começou de chorar.
246:26e foi-se pera a vila, | mas non de mui gran vagar.
246:29de non entrar, e cuitada | foi ên muit', par San Dinís;
246:38en que Déus por sa mercee | quis de mi carne fillar.”
247Como ũa meninna naceu céga, e a cabo de déz anos levárona a Santa María de Salas, e déu-lle lógo séu lume Santa María.
247:8que serviss' a sa eigreja | e un estadal de cera
247:15que rogass' éu a téu Fillo | que de méu marid' houvésse
247:22e des hoi mais penssa dela, | ca de mi sól un bocado
248Como dous marinneiros se querían matar en Laredo ant' o altar de Santa María, e pola sa gran mercee guardó-os que se non matassen nen se ferissen.
248:2guarda-nos que non façamos | quanto podemos de mal.
248:5E de tan gran pïadade | un miragre direi ên
248:14ben ant' o altar estando, | de peleja mui mortal.
248:22ben come se fossen feitos | de pédra ou de metal.
248:29e a gente que i éra | loaron de coraçôn
248:30a Virgen de que Déus quiso | nacer día de Natal.
249Como un maestre que lavrava na eigreja que chaman Santa María d' Almaçán, en Castroxeriz, caeu de cima en fondo, e guardó-o Santa María que se non feriu.
249:1Aquel que de voontade | Santa María servir,
249:3E de tal razôn com' esta | un miragre vos direi
249:8que é en cabo da vila, | muitos maestres de pran
249:11non quería, mas lavrava | alí mui de coraçôn
249:15El maestr' éra de pédra, | e lavrava ben assaz
249:30e nos gaann' o de séu Fillo, | que nos vẽo remiír. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
250Esta é de loor de Santa María.
251Como Santa María levou consigo a meninna de Proença que pedía o fillo aa sa Majestade.
251:3En térra de Proença | un gran miragr' achei
251:11Porend' a un convento | de donas que dalí
251:15séu fillo. E de pédra | éran ambos non d' al,
251:24ou fruita que achasse | de mui bõa odor;
251:29de pedir o séu fillo | da omagen entôn
251:45chorando e dizendo: | “Monjas, de mal talán
251:53d' al senôn de méu fillo, | e dade-mio en paz.”
251:59E sobr' est' ao Papa, | que ten logar de Déus,
251:61parentes a levaron | día de San Matéus,
251:69diss' à ama da moça, | “e se de Satanás
252Como Santa María guardou ũus hómẽes que non morressen dejuso dun gran monte de arẽa que lles caeu dessuso.
252:6a vai de mal e de mórte, | e daquesto nunca érra.
252:7En Castroxeriz foi esto | de que vos quéro contar,
252:8que por fazer a igreja, | de que vos fui ja falar,
252:13os acorreu muit' aginna | e os defendeu de mal
252:20aa Virgen grorïosa, | Madre de Nóstro Sennor,
253Como un roméu de França que ía a Santïago foi per Santa María de Vila-Sirga, e non pod' ên sacar un bordôn de férro grande que tragía en pẽedença.
253:1De grad' há Santa María | mercee e pïadade
253:2aos que de séus pecados | lla péden con homildade.
253:4de todo-los pecadores, | e abrigo e conssello;
253:11Un hóme bõo morava | ena vila de Tolosa
253:14mostrou-lle ben que havía | del mercê de voontade.
253:19Des i un bordôn levasse | de férro en que houvésse
253:20de livras viínt' e quatro | e, como quér que podésse,
253:22ant' o altar de San Jame, | e non foss' en poridade.
253:23El fez lóg' o mandamento | de séu abade sen falla,
253:25de viínt' e quatro livras, | que non mingou nimigalla;
253:29que chaman de Vila-Sirga, | e preguntou aa gente
253:35O roméu, que muit' amava | a Virgen de ben comprida,
253:39E perdôn de séus pecados | pidiü ben alí lógo
253:50séu cuid', e disse chorando: | “Ai, Madre de Déus, catade
253:61sólto de sa pẽedença, | pois que lle tolleu tan féra
253:62cárrega que el levava | do férr' e de sa maldade.
253:65enquanto viveu, de grado | a Virgen Santa María.
253:68e nos guarde de pecado, | d' érr' e de mao boliço,
254Como dous monges que saíron da orden foron livres dos dïabos polo nome de Santa María que ementaron.
254:22e livre de vóssas mãos | con séu Fillo grorïoso.”
254:30e de Déus perdôn houvéron, | que é Sennor pïadoso.
255:8polos pecadores de mal guardar,
255:14e mui fremosa e de bõo sen,
255:19de que mazéla
255:23e morada de sũu fezéron
255:54e fez recadar de mui mal talán
255:57de com' houvéra
255:70ant' a igreja da Madre de Déus,
255:95chẽa de lenna foi, com' aprendo,
255:96e de fógo, dond' houv' ela pavor;
255:99de que a Ama
255:100de Déus defendía.
255:124mui de dur diría.
256Como Santa María guareceu a reínna Dona Beatriz de grand' enfermidade, porque aorou a sa omage con grand' esperança.
256:8Don Fernando, a Capéla | e de crischãos poblou;
256:13non vistes do que foi ela; | ca pero de Monpislér
256:21fez trager ũa omagen, | mui ben feita de metal,
256:22de Santa Marí' e disse: | “Esta cabo mi será,
256:24que de todos estes maes | que atán tóste guarrei;
256:28de todos aqueles maes | guariu a Reínna tan ben (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
256:30Porên será de mal siso | o que a non loará.
257:5foi guardar relicas da Madre de Déus e Filla
257:6e de santos; e direi com', e Déus i m' ajude.
257:7As relicas éran muitas de Santa María
257:8e de santos e de santas, por que Déus fazía
257:17mais as de Santa María éran ben guardadas,
258:2hómees de cinque pães, | que quér pód' acrescentar.
258:3E de tal razôn com' esta | un miragre vos direi
258:11ía mui de bõa mente, | e dava ben a comer
258:14de que pois pães fezéssen, | con que os fosse fartar.
258:21e déu-lles a massa toda | quanta pera si de pran
258:32e a madre mui cuitada | foi correndo de randôn
258:37a Madre de Jesú-Cristo, | por aquesta grãadez
259:5de dous jograres que fez ben querer;
259:6mas o démo provou de os partir.
259:20partid', e ambos mui de coraçôn
259:22façades, ca vos non hei de falir.”
259:25a que chaman fógo de San Marçal,
259:30que nunca mentiu nen há de mentir.
259:35Quand' esto viu o bispo de mal sen,
259:41e tan ben sãan as gentes de pran,
260Esta é de loor de Santa María.
260:7e é de ben comprida,
261Esta é da bõa dona que desejava veer mais d' al hóme bõo e de bõa vida, e bõa dona outrossí.
261:2quisér, en sa vida há de guardar
261:3como punne de lles fazer prazer
261:4e se guarde de lles fazer pesar.
261:13e ela con sabor de o veer
261:15que se de Déus quiséss' algo falar,
262:9e porende muitas gentes | de todas partes van i;
262:11A hóra de madodinnos | fezo a térra tremer
262:12con torvões e coriscos | de todas partes caer,
262:16e os santos e as santas | começaron de cantar
262:22e ficou ben de séus nembros | toda sãa e enteira.
262:30de séus pecados, e foi-lles | entôn a Virgen porteira.
262:36cantaron “Salve Regina”, | chorando de coraçôn.
263Como Santa María apareceu a un hóme que éra tolleito de todo-los nembros e disse-lle que se fezésse levar a sa igreja e sería lógo são.
263:7de Déus, e que ar sejamos | sen coita e sen door;
263:9E daquest' un gran miragre | mui préto de Santandér
263:11havía d' haver saúde, | que qual de séus nembros quér
263:15e chorando e gemendo | non quedava de dizer
263:23Diss' ela: “Fas ũa missa | cantar, ca de cérto sei
263:24que pois que o Córpo vires | de Déus que por ti morreu,
263:27mas a missa que te digo | da Madre de Déus farás
263:32Diss' ela: “Santa María, | de que Déus carne prendeu.”
263:35e viu o Córpo de Cristo, | que chorando aorou,
263:40de valer a quena chama, | com' a aqueste valeu.
264:5de rogar a séu Fillo, | ca sempre por nós óra
265:9en firm' esperança de nos fazer ben
265:11Est' hóme de linnage foi non rafez,
265:12mais de grand', e sempre des sa meninnez
265:15de saber. E soube sempre ben sen mal,
265:20e pois foi de missa, mui ben a cantou
265:22de mouros, e levado foi en prijôn
265:26sempr' a Déus rogava mui de coraçôn
265:41prazer con el houv' e en orden de San
265:53que fezo de cartas dous pares ou tres
265:71de Déus nósso Padre que en céo sé.
265:74está; por que vós tóste de sugeçôn
265:82que el de si veja mui maa vijôn.”
265:101e se cantar ou loor éu de ti dix
266Como Santa María de Castroxerez guardou a gente que siía na igreja oíndo o sermôn, dũa trave que caeu de cima da igreja sobr' eles.
266:1De muitas guisas miragres | a Virgen esperital
266:2faz por que en Déus creamos | e por nos guardar de mal.
266:7Aquesto foi na igreja | que chamada é de pran
266:8de todos Santa María, | e muitas gentes i van
266:9tẽer alí sas vegías | e de grad' i do séu dan
266:14podéss' i muita de gente, | pero non descomunal.
266:21que de cima non podía | niũa ren caer i
267:1A de que Déus pres carn' e foi dela nado,
267:6Pois un séu miragre vos direi de grado
267:18de lla aduzer éra muit' entregado.
267:20de coraçôn, disse ca en romaría
267:21a Rocamador de bõa ment' iría
267:47“Ai, Madre de Déus,” diss' el, “téu ben m' ajude,
267:48tu que és Sennor santa de gran vertude;
267:50nembra-te de mi que ando tan coitado.
267:64ca tornou o mar mansso de qual ant' éra.
267:74de Santa María foi el i chegado.
267:79E o mercador, pois se tornou de França
268Como Santa María guareceu en Vila-Sirga ũa dona filladalgo de França, que havía todo-los nembros do córpo tolleitos.
268:1Gran confïança na Madre | de Déus sempr' haver devemos
268:2por muitos bõos miragres | que faz, de que nós loemos.
268:7Ũa dona filladalgo, | que ben de térra de França
268:9e servindo-a de grado | sempre sen nulla dultança,
268:14non ll' havían romarías | de santos, com' aprendemos.
268:16roméus que de Santïago | ían foron-lle contando
268:24de Vila-Sirga de grado | vaa, que éu sãa seja
268:26ca nós vida e saúde | todos de ti atendemos.”
268:33diz: “Ai, Sennor poderosa, | nembra-te de mi mesquinna,
268:35sennor manssa, Sennor bõa, | de todos bẽes comprida,
268:42de quantos nembros havía | mais tóste ca vos dizemos.
268:44tornou-se pera sa térra | e foi de Santa María
269Como un menino que éra sordo e mudo resuscitó-o Santa María per rógo de sa madre do menino e fez-lle cobrar o falar e o oír.
269:1A que poder há dos mórtos | de os fazer resorgir,
269:26diz: “Sennor, de bõa mente | o farei éu, sen mentir.”
269:27E ar diss' outra vegada: | “De bõa mente verrei.”
269:34que me quería de grado | dos pecados repentir.
269:38respondí que mui de grado | quería con ela ir.”
269:42loores; e de nós seja | loada, se por ben vir.
270Esta é de loor de Santa María.
270:2devemos muit' a Virgen | loar de coraçôn.
270:3Pero que noit' e día | punnamos de pecar,
270:17de nós quen nos fezéra, | e vẽo-se fazer
270:25e Danïél profeta, | que dita de pastor
270:32falou e de séu Fillo | profetizou assí,
271Esta é de como ũa nave estedéra tres meses en un río e non podía saír porque a combatían mouros, e Santa María sacou-a en salvo.
271:19ca como quér que ben crean | en Déus os de Portogal,
271:22porên cada un prometa | de grado do que tevér.
271:31E todos Santa María | roguemos de coraçôn
271:39serviç' a Santa María | muito será de bon sen,
272Como Santa María fez en San Joán de Leterán en Roma que se mudasse ũa sa omagen da ũa parede da igreja na outra.
272:7E de tal razôn miragre | vos contarei que oí
272:9en ũa eigreja nóbre | de Leterán que há i,
272:17mas a Virgen, de Déus Madre, | ll' amolgou o coraçôn,
272:18per que entrou na eigreja | e começou de chorar.
272:21de tanto mal que fezéra, | e sobr' aquesto cuidou.
272:27que éste da grorïosa | Virgen e Madre de Déus,
272:30pecados que ũa péça | de térra ant' o altar
272:39do grand' érro que te dixe | come hóme de mal sen;
272:41de coraçôn t' há parcida | a Sennor que nos mantên.
273:1A Madre de Déus que éste | do mundo lum' e espello,
273:6pero térra avondada | de perdiz e de cõello.
273:9mas pequena e mui póbre | e de todo menguadosa,
273:30de sacar end' un enteiro, | nen quen lle dissésse dello. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
273:33pender de cima do ombro | dous fíos, e espantado
274:12atán muito o dïabo, | que o houve de forçar
274:19que ademais éra béla | e de mui rico lavor,
274:34mestér de t' alá tornares, | ca éu téu mal non querría.
274:35Aínda de ta fazenda | mais te desenganarei:
274:52aquí u óra orava | vẽo a Madre de Déus
274:54feitos sempre vós loade | de tal Sennor todavía,
275Como Santa María de Terena guariu dous freires do hespital que ravïavan.
275:2sãar-nos póde de gran ravia mortal.
275:6de dous raviosos freires do Hespital
275:8de Moura; mas foi-lles atal mal prender
275:9de ravia, que se fillavan a morder
275:12de si ou d' outros que podían tomar,
275:14de lïadura fórte descomunal.
275:16que logar éste de mui gran devoçôn,
275:24de cima dun outeiro u assomou,
275:44de séu haver, que eno logar meteu;
275:49como Sennor mui nóbr' e de mui gran prez
276Como Santa María do Prado, que é cabo Segóvia, guariu un monteiro del Rei dũa campãa que lle caeu de suso.
276:2tevér, de todo mal guarrá.
276:5en Prad' a Sennor de prez,
276:28Ca de guisa ferid' é
276:59de que é mui grãada;
276:60porên de todos sen al
277:6haver gran gente de mouros | que s' ên foron, e foi ben.
277:7Eles de Lisbõa éran, | e atal preito poséron
277:9E porên de sũu todos | foron correr, e houvéron
277:10d' achar un cérvo no monte, | mui mais grósso ca de bren,
277:11que punnou de fogir deles. | Mas tóste o acalçaron
277:14ca de tod' outra vïanda | eles non tiínnan ren.
277:17por honrra da Virgen santa, | sól de comer non penssavan
277:23de jajũar en tal térra | e andand' en cavalgada;
277:29e macar que se preçavan | de fórtes muit' e d' ardidos,
278Como ũa bõa dona de França, que éra céga, vẽo a Vila-Sirga e teve i vigía, e foi lógo guarida e cobrou séu lume. E ela indo-se pera sa térra, achou un cégo que ía en romaría a Santïago, e ela consellou-lle que fosse per Vila-Sirga e guarecería.
278:4que mostrou en Vila-Sirga | a Madre de Manüél,
278:6pera quen en ela fía | de gran sabor i haver.
278:11e de muitas térras éran | os que viínnan alí.
278:12Mas ũa dona de França, | céga, per quant' aprendí,
278:14que non sãou de sa ida | que sól podésse veer.
278:18préto de nósso caminno, | e i podemos jazer.”
278:33ollos o lum' i cobrara, | mas pois a Madre de Déus
279:17de todo ben e do mal sãador?
280Esta é de loor de Santa María.
280:2ca espell' é de Santa Eigreja.
280:6de que o dém' há mui grand' enveja.
281:5que fosse de maior guisa, | e tal astragueza pres
281:7El non éra de mal siso | nen deserrado en al,
281:10de grand' algo que houvéra | non ll' houv' ên ren a ficar.
281:12“Mesquinno desamparado, | que será 'gora de mi? (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
281:26de os negar, e negó-os; | tanto ll' houv' a preegar.
281:32de sa Madre non negares, | mais dou-che mui grand' haver;
281:33demais negasch' os séus santos, | mais al mi hás de prometer
281:36e foi con el Rei de França | un día a un sermôn,
281:38entrou e houve vergonna | de se del assí quitar.
281:39A magestade de Santa | María viu u ficou
281:40de fóra o cavaleiro, | e a sa mão levou
281:44e non entrou na eigreja, | mais algur de fóra 'stá.”
281:45E fezo catar de fóra | quaes estavan alá,
281:47Diss' el Rei: “Santa María | mui pagada de vós é,
281:58e peço-lle que se queira | de mi pecador nembrar.”
281:64de vós haverdes pobreza | en méu rein' e ontr' os méus.”
282Como Santa María acorreu a un moço de Segóbia que caeu dun sobrado mui alto, e non se feriu porque disse: “Santa María, val-me.”
282:9un fillo de Dïag' Sánchez, | un cavaleiro que sei
282:14de cóstas, cabeça juso, | e foi caer ena cal.
282:17e outrossí fez a madre, | que o mui de coraçôn
282:23Diss' el: “Non, ca en saendo | chamei a Madre de Déus,
282:28déron a Santa María, | Madre de Nóstro Sennor;
283Como Santa María de Terena sãou un clérigo da boca que se lle torcera mui fèramente.
283:24de quantos vós fordes partir
283:25de vóssas eigrejas e ir
283:40e de guisa tórto ficou
283:49Entôn todos de coraçôn
284:1Quen ben fïar na Virgen | de todo coraçôn,
284:2guardá-lo-á do démo | e de sa tentaçôn.
284:12que contra ũa pórta | mui de rijo catou;
284:16mas muita de paravla | sobeja lle creceu
284:33ca tu de pïadade | madr' és; porend' aquí
284:34me guarda do dïabo | chẽo de traïçôn.”
284:35E quand' est' houve dito, | começou de riír
285Como Santa María fez aa monja que non quis por ela leixar de s' ir con un cavaleiro que se tornass' a súa ôrdin, e ao cavaleiro fez outrossí que fillasse religïôn.
285:5que, per com' éu aprendí, éra de mui bon semellar
285:6e de fremoso parecer e apósta mininna;
285:11Sen tod' esto de linnage muit' alt' éra, e mellor
285:14porque muito a preçava de sen, a abadessa;
285:16ja mais aquela monja | nunca de si partía,
285:54como non saiu a ele, de que mui gran querela
285:66tẽuda de rogar-lle | por ti, nen m' oïría.”
285:67A monja con mui gran coita de con séu amigo s' ir,
285:68macar de noit' aa igreja foi; na magestade
285:78a fez sennor de sa herdade, mais ca ll' el disséra.
286:9por un hóme que sempr' ía | rogar-lle de coraçôn
286:12oraçôn, jazend' en prézes, | que o guardasse de mal
286:14E jazend' assí un día, | houve-lle de contecer
286:28por dar-lle con ũa pédra; | mais viu de como caeu
286:32aa Virgen grorïosa, | Madre de Nóstro Sennor,
287Como Santa María de Scala, que é a par de Jénüa, livrou ũa mollér de mórte que ía alá per mar en romaría.
287:6saber: foi ena ermida | de Scala, que prét' é ên.
287:13que a guareceu de mórte, | com' oïredes per mi;
287:14e de como foi aquesto, | non vos ên negarei ren.
287:17aa ermida de Scala | per mar, ca per térra non,
287:20mais o falsso, que havía | gran sabor de a matar,
287:23Quand' esto viu o marido, | de coraçôn lle pesou
288Como un hóme bõo de relijôn foi veer a igreja u jazía o córpo de Sant' Agostín, e viu i de noite Santa María e grandes córos d' ángeos que cantavan ant' ela.
288:1A Madre de Jesú-Cristo, | vedes a quen aparece:
288:2a quen o ben de séu Fillo | e dela haver merece.
288:5que de lle fazer serviço | sempr' éra muit' aguçoso,
288:6e éra de bõa vid' e | quite de toda sandece.
288:15E el de noite jazendo, | chegaron i muitos santos
288:19E ar cantavan un vésso | en que diz de com' honrradas
288:21aqueles que as carreiras | de Déus houvéron andadas
289Como Santa María de Tocha guariu un lavrador que andava segando en día de San Quirez, que se lle cerraron os punos ambos.
289:2dos que lles érran, a Madre | de Déus lles val sen dultança.
289:4fez na eigreja de Tocha | a Virgen; porên m' oíde
289:5todos mui de voontade | e mercee lle pedide
289:6que vos gãe de séu Fillo | dos pecados perdoança. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
289:8de San Quireze segava | ũa messe per gran sésta,
289:10de pallas, per que cuidava | do sól haver amparança.
289:11E porque en aquel día | de San Quireze segava,
289:13o mãoll' alçar de térra | con ele se ll' apertava
289:14de guisa que non podía | haver ende delivrança.
289:19de segaren; mais tan tóste | aquel lavrador levaron
289:23que fezéra, e chorando | el muit' e de voontade,
289:28lle valeu, que sempr' acórre | de grad' aos pecadores,
290Esta é de loor de Santa María.
290:4a que de bondades non houve par
290:8de tan nóbr' e tan honrrada Sennor,
290:9de que naceu Déus, hóm' e Salvador,
290:15de quant' a bondad' e a prez convên,
290:18a Madre de Déus, Virgen sen falir;
290:24ca por aquest' o de Déus haverá.
290:26há de loar tal Sennor, que haver
290:27nos fez amor de Déus e connocer
291Como Santa María tirou un escolar de prijôn en Touro porque lle fezéra ũa cantiga eno cárcer jazendo.
291:3Ca loada de tod' hóme | devía sempr' a seer,
291:19de quanto pesar fezéra | a Déus e como pecou
291:23“Virgen santa, de Déus Madre, | que font' és de todo ben,
291:25mas tu que nunca faliste | a quen te chamou de ren,
291:30nunca me de téu serviço, | Sennor, querrei alongar.”
291:31Entôn, no cárcer jazendo, | a esta Sennor de prez
291:34que o cantar houve feito, | o começou de cantar.
291:36apareceü-ll' a Virgen, | a que de todo ben praz, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
291:46este feito que hajades | gran sabor de a honrrar.
292Como el Rei Don Fernando vẽo en visiôn ao Tesoureiro de Sevilla e a Maestre Jorge que tirassen o anél do séu dedo e o metessen no dedo da omagen de Santa María.
292:3E de tal razôn com' esta | vos direi com' ũa vez
292:5polo bon Rei Don Fernando, | que foi comprido de prez,
292:6d' esforç' e de grãadeza | e de todo ben, sen mal.
292:7De mannas e de costumes, | per quant' éu del aprendí,
292:21e quand' algũa cidade | de mouros ía gãar,
292:39Esto foi quando o córpo | de sa madre fez vĩir
292:40de Burgos pera Sevilla, | que jaz cabo d' Alquivir,
292:44a omagen de séu padre | fez põer como convên
292:45de seer rei en cadeira, | e que sa espada ten
292:50que o ten por mui mais nóbre | ca se fosse de cristal.
292:60di a méu fillo que ponna | esta omagen de San-
292:61ta María u a minna | está, ca non é de pran
292:62guisado de seer tan alte | com' ela, nen tan igual. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
292:64ca dela tiv' éu o reino | e de séu Fillo mui bél,
292:66na sa eigreja de Burgos | do mõesteiro reial.”
292:81Entôn lle contou o sonno, | ben de tal guisa medês
293Como un jograr quis remedar como siía a omagen de Santa María, e torceu-se-lle a boca e o braço.
293:1Par Déus, muit' é gran dereito | de prender grand' ocajôn
293:2o que contrafazer cuida | aquel de que há faiçôn.
293:3Ca, segund' escrit' achamos, | Déus a fegura de si
293:13mas o dém', a que criía | de conssello, fez-ll' atal
293:26e correndo à eigreja | o levaron de randôn.
293:35houvéron quantos i éran, | loand' a Sennor de prez,
294Como ũa mollér que jogava os dados en Pulla lançou ũa pédra aa omagen de Santa María, porque perdera, e parou un ángeo de pédra que i estava a mão e recebeu o cólbe.
294:11Aquesta mollér cativa | foi de térra d' Alemanna;
294:14por que guardados sejades | de seerdes descreentes.
294:16de pédra mui ben lavrada | sobre la pórta siía,
294:19éran come senllos livros | de mui gran sinificança,
294:29E quantos aquesto viron | fillaron lógo de chão
294:34mui mais ca ante non éra | de todas aquelas gentes.
295:7de mui ricos panos d' ouro | e de mui nóbre lavor,
295:28en ela e que rogassen | por el Rei de coraçôn.
295:44e al Rei en outro día | llo contaron e de ren
295:50e de muitas de maneiras, | a queno ben comedir.
296Como Santa María apareceu a un monje na cibdade de Conturbél e mostrou-lle como a servisse.
296:6por muitos de miragres | que faz quand' ela quér.
296:13os gẽollos ficados, | e mui de coraçôn
296:28aquel frade de grado, | e quanto lle mandou
297:2ben assí é mal creente | de non creer o que vee.
297:18daquel de que é fegura, | macar hóm' a el non vee.
298Como Santa María de Seixôn guariu ũa mollér de demónio.
298:4e graça de no-los érros perdõar;
298:5amor nos ar móstra de por nós rogar
298:10e de o oír haveredes sabor.
298:16de non tardar muito; e guisou porên
298:32Jesú de ti quiso, se for téu prazer,
298:33de mi t' amercẽa e o téu poder
298:45que de ti pres carne, Virgen, rógo-t' éu
298:46que t' amercees de mi que sofredor
298:47soon de gran coita que mi o démo dá
298:49ai, Madre de Déus, Sennor, tólle-mio ja,
298:55E a bõa dona, pois se viu de pran
299:1De muitas maneiras Santa María
299:4e de mio oírdes vos rogaría
299:5de bõa ment', e per el vos faría
299:6saber servir a comprida de ben.
299:17viu a Madre de Déus que lle dizía:
299:28de a non dar al Rei fillou perfía;
299:32de non dar o que te mandad' havía
299:35O freire lóg' ante de tercer día
300Esta é de loor de Santa María.
300:17de Déus e ar perdõados
300:38porque sõo de séu bando,
300:56de como perdí méus días
301Como Santa María de Vila-Sirga tirou un escudeiro de prijôn, que o tiínnan en Carrôn pera matar.
301:9pero sempre jajũava | días de Santa María,
301:10na sa mercee fïando, | mui comprida de mesura.
301:14dos coitados, tu me guarda | de tan gran malaventura
301:18e des hoi mais te prometo | que me guarde de loucura.”
302Como Santa María de Monsarrat descobriu un furto que se fez na sa igreja.
302:1A Madre de Jesú-Cristo, | que é Sennor de nobrezas,
302:4hómees de bõa vida | e por verdade mostraron
302:5que fezo Santa María | de Monssarrat, e contaron
302:11Outro día de mannãa, | des que as missas oíron,
302:17e que disséss' ante todos | de com' havía errado,
302:20Madre de Déus pïadosa, | santa e mui justiceira,
303Como ũa omagen de Santa María falou nas Ólgas de Burgos a ũa moça que houve medo.
303:4de Burgos, e se m' oírdes, | direi-vo-lo tod' enteiro,
303:27de mia tía, que aquesto | nunca lle venna emente.”
303:29“Aquesto que me tu rógas | farei éu de bõa mente,
303:32pero recebeu esforço | de que foi mui conortada;
303:37e en logar de com' ante | a fería, faagou-a,
304Esta é como Santa María de Ribéla non quér que arça outr' óio ant' o séu altar senôn d' olivas que seja ben claro e muit' esmerado.
304:7d' ôrdin de San Bẽeto. | E óra chus da eigreja (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
304:12ca macar ard' ant' os outros | de linaça, sól penssado
305Como Santa María fez ũa carta de pẽedença que tragía ũa mollér pesar mais en ũa balança que quant' haver poséron na outra
305:2ca per ela guaannamos | de Déus mui grandes perdões.
305:5gran pról de vóssa fazenda | vos terrá, se vos guardardes
305:6de fazer per que perçades | d' haver de Déus galardões. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
305:12E el déu-lla de tal guisa, | mandando-lle que fezésse
305:16e a mollér mui de grado | a fillou e pois guardou-a
305:30u somos non é costume | de dar d' outra guisa dões.”
305:32que non tragu' ergu' esta carta, | que é de mia pẽedença”
305:34se é carta de soltura | ou se é de petições.”
305:39Ela havendo na Virgen, | Madre de Déus, gran fïança,
305:42que non morresse de fame | a 'scusa polos rancões.
305:50per ren podésse de térra. | Entôn fillou dous bolssões
305:51que meteü na balança, | chẽos de prata e d' ouro; (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
306:1Por gran maravilla tenno | de null' hóme s' atrever
306:5óra, muit' é de mal siso; | ca as óbras de Déus non
306:11Esta eigrej' é aquela | que chaman de Leterán,
306:18ela de Spírito Santo | lógo sen neún lezer. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
306:29suso per cima do ventre; | muito sodes de mal sen
306:42por nos fazer de sa Madre | a verdade connocer.
307Como Santa María tolleu ũa gran tempestade de fógo en térra de Cecilla.
307:1Toller pód' a Madre de Nóstro Sennor
307:4un mui gran miragre a Sennor de prez
307:7Cezilla é ũa ínssoa de mar
307:9de toda-las cousas que pód' hóm' achar
307:12que veen de longe os que van alá,
307:13que Mongibél chaman, e de fógos dá
308Como Santa María guariu ena cibdade de Rara ũa mollér hidrópica.
308:1De todo mal pód' a Virgen | a quena ama sãar,
308:5qu' é en térra de Sosonna, | e per com' oí contar,
308:9de lle fazer nulla cousa | que lle jouvéss' en pesar,
308:12rogando-lle que do démo | a guardass' e de pecar
308:13e de caer en grand' érro | e de mui mal enfermar.
308:19Estando en esta coita, | esforçou-se de falar,
308:21que por Déus aa eigreja | punnassen de a levar,
308:22que ant' o altar podésse | o Córpo de Déus fillar.
308:29foi com' óvo de galinna; | a terceira, sen dultar,
308:30éra come de poomba, | muito-las foron catar.
309:6por acrecentar a lee | de Déus, séu Fill' e séu Padre.
309:11En aquel tempo tan bõo, | de que vos éu óra digo,
309:12éra o póbro de Roma | todo atán muit' amigo
309:14a creença de séu Fillo | Jesú-Crist' e de Déus Padre.
309:21de fazê-la atá quando | de Déus tal sinal houvéssen
309:28de Roma que mia eigreja | façan lógo mantenente
309:33que de Déus aquesto éra, | foi chorand' e non riíndo
309:52vẽéron a aquel lógo | muit' a guisa de crischãos,
309:56a honrra da Santa Virgen, | Filla de Déus e Esposa,
309:57de que ele prendeu carne, | que foi mui maravillosa
310Esta é de loor de Santa María.
310:3de nós, ca no mundo nada
310:7eno córpo de sa madre,
310:9E ar foi de Déus amada,
310:11e de todo ben comprida
310:16de ti nacerá aginna.”
310:18de Déus poderos' e fórte,
311Como Santa María de Monsarrat resuscitou un hóme que ía alá en romaría e morreu na carreira.
311:2aquest' é de mal recado | e hóme de maa fé.
311:7E de tal razôn miragre | vos quéro óra mostrar,
311:9que a Virgen grorïosa | de Monssarraz quis mostrar
311:14d' Agosto de sũu fossen, | dizendo: “Logar sant' é.”
311:19E fezo ventos mui grandes | e começou de chover
311:30levou ja de ti a alma; | e, mal pecad', assí é.”
311:41“Mentes a guisa de mao, | ca mia alm' a perdiçôn
311:42fora, se non foss' a Virgen, | que chav' é de nóssa fé,
311:43que me livrou de sas mãos | u éra en poder séu;
311:46de ren que por ela faça, | ca mui ben empregad' é.”
311:48aa Virgen grorïosa, | Madre de Nóstro Sennor,
312Como o cavaleiro non pude comprir sa voontade con sa amiga na casa en que lavraran a omagen de Santa María.
312:3Ca muit' é cousa sen guisa | de fazeren avolezas
312:4os que creen ena Virgen, | que é Sennor de nobrezas,
312:14fazer ũa sa omagen | de mui nóbr' entalladura.
312:38e desta guisa sería | quite de toda rancura.
312:42de fazer mollér manceba | saír tóste de cordura.
312:54Mais o logar foi pequeno | e de mui grand' angostura.
312:56tornou-se lóg' aa outra | u jouvéra de primeiro;
312:67Demais fezo fazer lógo | ũa lampada de prata
312:69e foi pois de bõa vida | e quitou-se de barata
312:70maa e de mao siso | e de toda travessura.
313Esta é da nave que andava en perígoo do mar, e os que andavan en ela chamaron Santa María de Vila-Sirga, e quedou lógo a tormenta.
313:1Alí u todo-los santos | non han poder de põer
313:2consello, pono a Virgen, | de que Déus quiso nacer.
313:3Ca razôn grand' e dereito | é de mais tóste prestar
313:6e feze-a de vertudes | font' e déu-lle su poder.
313:9connoceredes de cérto | que sabença do gran Rei,
313:10séu Fillo, de pran há ela | por tal miragre fazer.
313:12a Virgen Santa María | de Vila-Sirga con séu
313:14ca éu de loar séus feitos | hei sabor e gran prazer.
313:26de grado séus seerían | se lles quisésse valer.
313:33des i das enfermidades | son ben guaridos de pran,
313:35E diz: “Varões, chamemos | óra de bon coraçôn
313:36a Virgen Santa María | de Vila-Sirga, e non
313:38ca a sa vertude santa | no-nos há de falecer.”
313:40e o crérigo dizendo: | “Madre de Nóstro Sennor,
313:41pois guaannas de téu Fillo | perdôn ao pecador,
313:43te quéras de nós, coitados, | e valla-nos o téu ben
313:52e lógo de mui bon grado | “Salve Regina” cantou
314Como Santa María guareceu ũu cavaleiro de Segóvia que havía perdudo o lume dos ollos.
314:1Quen soubér Santa María | loar, será de bon sen.
314:4e de como foi o feito | todo vo-lo contarei,
314:7que ũa dona i éra | que muito de coraçôn
314:11e de se tẽer viçoso | havía mui gran sabor;
314:13de toda aquela térra, | e diss' a sa mollér: “Ven
314:18Pois est' acordad' houvéron, | penssaron lógo de s' ir,
314:22en poder e que é Madre | de Déus, fezo que decer
314:43mais tu, Virgen, de Déus Madre, | non cates os érros séus
315Esta é como Santa María guareceu en Tocha, que é cabo Madride, un meninno que tiínna ũa espiga de triígo no ventre.
315:1Tant' aos pecadores | a Virgen val de grado,
315:7En ũ' aldea préto | de Madride morava (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
315:11pola Virgen bẽeita, | de como vos diremos.
315:20houv' ũa grand' espiga | de grãos carregada
315:21de triígo, que na boca | meteu e que passada (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
315:27E cuidando que éra | de poçonna aquel feito
315:28de coovr' ou d' aranna, | ca sól seer tal preito,
315:33de Tocha o levasse, | e esto per concello,
316:1Par Déus, non é mui sen guisa | de s' ende mui mal achar
316:7de fazer con que lle pese, | nen vos atrever per ren
316:8de provar neũa cousa | per u perçades séu ben,
316:19a honrra da Grorïosa, | a Virgen Madre de Déus,
316:20assí que de muitas partes | viínnan alí roméus;
316:23Quand' esto viu Don Martinno, | pesou-lle de coraçôn,
316:34toda de cal e de pédra.” | E lógo a fez lavrar.
316:38viü lógu' e foi ben são, | e começou de chorar (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
316:39de gran prazer que havía, | ca aquest' avĩir sól
316:41fui de que trobei por outra | dona, ca niũa pról
316:45mais por ti direi de grado | quanto ben dizer podér,
317:10de gentes entôn mui gran romaría
317:12de meant' Agosto. E pois chegou i
317:16e viu ũa moça, de que se pagou,
317:26a quiséssen guardar de sa perfía.
317:27As gentes, temendo de lles vĩir mal,
317:30Madre de Déus, ca mestér nos sería.”
317:36per poucas que de sanna sandeu tornou,
318:6e tal miragre com' este | de contar é u xe quér.
318:8eno reino de Toledo, | e é logar fórt' assaz,
318:9ena eigreja da Madre | de Déus, a que muito praz
318:11Alí un crérig' havía | de missa, que devoçôn
318:14en com' éra de mal chẽo | vos direi, se vos prouguér.
318:15Este cada que podía | mui de grad' ía furtar;
318:17ũa cruz grande cobérta | de prata e esfolar
318:23de como foi este feito | e o non diz, dé-lle Déus
318:30nen ar valer non lle pode | física de Monpislér.
318:37e mil vezes eno día | desejava de morrer.
318:41por que quantos lo pois vissen | leixassen de fazer mal;
319:2de door guarir, non será tan coitosa.
319:5de muitas maneiras tóll'; e ben creades
319:14saúd' en séu córpo de door dultosa
319:15que haja de ravia ou d' outra doença,
319:22doeceu de ravia, e foi tan raviosa
319:38“Virgen de Déus Madre santa precïosa,
319:41fonte de bondades, tu lle dá saúde,
319:46préto da eigreja da de Déus esposa.
319:51madre de Déus, Virgen, saúde lle déra
319:57de Santa María; ca da sa bondade,
319:63que é de Déus Madr', e muito a loaron;
320De loor de Santa María.
320:14u foi de Déus amiga.
320:20u perdeu de Déus medo,
321:7Esta de Córdova éra | natural, e padecía
321:12non catou de dar a méges | todo quanto lle pedissen,
321:28de mal, e de vóssa filla | lle contarei a fazenda;
321:42está, u se faz o sángui | de Déus do vinno da vinna.
321:44eno nome de María | escritas e feguradas;
321:50houve sen bever sarópe | nen haver banno de tinna.
322Como Santa María guariu ũu hóme en Évora que houvéra de morrer dun ósso que se ll' atravessara na garganta.
322:1A Virgen, que de Déus Madre | éste, Filla e crïada,
322:6do reino de Déus, séu Fillo, | ond' é Reínna alçada;
322:8de doores e de cuitas | acórre con pïadades.
322:9E de tal razôn com' esta | vos direi, se m' ascuitades,
322:19a houve de tal maneira | que cuidou ser afogado;
322:37i estava; e tan tóste | loores de bõa mente
322:38déron a Santa María, | a Madre de Déus amada.
323Como Santa María ressucitou ũu meninno en Coira, ũa aldea que é préto de Sevilla.
323:2é de guardar ben as cousas | que lle son acomendadas.
323:9d' Algizira e a térra | de Sevilla tod' a eito
323:16dizendo: “Ai éu, méu fillo, | como fico de ti sóo;
323:21e os de Coira correndo | todo o logar leixaron
323:30non perdeu o hóme bõo | valor de tres dinneiradas.
323:32de todo ben, e tan tóste | déu ao mininno vida
323:34hóme de ren en sa casa, | nen sól as pórtas britadas.
324:11Esta éra tan fremosa | e de tan bõa façôn,
324:18de séu Fillo Jesú-Cristo, | que quis hóm' e Déus seer;
324:40aa Virgen grorïosa, | Madre de Nóstro Sennor,
325Como Santa María de Tudía sacou ũa manceba de cativo.
325:6e de Déus en nïún tempo | perdôn haver non devía.
325:7E de tal razôn com' esta | direi mui maravilloso
325:15Aquesta natural éra | do gran reino de Sevilla,
325:16dun logar en que miragres | faz a de Déus Madr' e Filla,
325:31A ũa disse con medo | que o faría de grado;
325:34aa eigreja da Madre | de Déus que é en Tudía.”
325:42atá que préto de Silve | foi quando aluzecía.
325:46e diss': “En térra de Tánjar | me sõo como soía.”
325:47A pouco rato pois esto | viu gran péça de crischãos
325:54e de com' o feito fora | todo lle-lo retraía.
325:56aa Virgen grorïosa, | Madre de Déus verdadeira;
325:62que me sacou de cativo | u mui coitada jazía.”
326Como Santa María de Tudía prendeu os ladrões que lle furtaron as colmẽas.
326:2de quen s' atreve de furtá-lo séu.
326:4non há hóme razôn de lle furtar
326:5nen de roubar-ll' o séu nen llo fillar,
326:9en Tudía esta Sennor de prez,
326:13por servir a nóbre Madre de Déus,
326:17sas colmẽas, de que podéss' haver
326:32que de toda a térra a redor
326:35E el meesmo non foi i de dur
326:40deitadas, e non podían de pran
327Como Santa María guariu o crérigo que se lle tornaran as pérnas atrás porque fez ũus panos mẽores dun pano que furtou de sôbelo altar.
327:22que ll' entraron tan de rijo | que os non pod' ên tirar.
327:23E con mui gran coita féra | que havía de door,
327:28e dun gran pano de lenço | fez lóg' o altar cobrir.
327:34porên todos começaron | o séu nome de loar.
328Esta é como Santa María fillou un logar pera si eno reino de Sevilla e fez que lle chamassen Santa María do Pórto.
328:1Sabor há Santa María, | de que Déus por nós foi nado,
328:3Ca se ela quér que seja | o séu nom' e de séu Fillo
328:9préto de Xerez, que éste | eno reino de Sevilla
328:12de pan, de vinno, de carne | e de fruita saborosa
328:13e de pescad' e de caça; | ca de todo deleitosa
328:14tant' é, que de dur sería | en un gran día contado.
328:21o outro é Guadalete, | que corre de mui gran brío;
328:26e o haver que gãaron, | de dur sería osmado.
328:32de Xerez a ele vẽo, | mouro mui riqu' e sisudo,
328:35e ar dizer-ll' outro nome, | de que han gran desconórto
328:37de que ven a nós gran dano | e a vós fazen i tórto.
328:41que pola hóst' ascuitando | de pousada en pousada
328:48de vedar aquele nome, | a gente mais lo dizía;
328:70de cujo nome o mundo | será chẽo per méu grado.
329Como déus fez a un mouro que fillou a oférta do altar de Santa María que se non mudasse do logar.
329:1Muito per é gran dereito | de castigado seer
329:3E com' é hóm' atrevudo | de penssar nen comedir
329:4de furtar ren do da Virgen, | que faz os céos abrir
329:5e dar-nos de Déus sa graça, | tal é como quen cospir
329:9que de mouros mui gran gente | vẽéron correr alí
329:14a honrra da Virgen santa, | de que Déus quiso nacer.
329:22a fezo Déus mais honrrada | e de todos mais valer.
329:28mas un mour' avizimao, | atrevud' e de mal sen,
329:37de se for mórt' ou cativo; | e o alcaide maior
329:46Aquest' hóm' está ja mórto | ou mui préto de morrer.”
329:49outros ao altar foron, | e de quant' ofereceu
329:57acharon-ll' a oferenda | e aa Sennor de prez
329:62e dos mouros os crischãos | o houvéron de saber.
330Esta é de loor de Santa María.
330:3Madre de Déus, Nóstro Sennor,
330:4de Déus, Nóstro Sennor,
330:5e Madre de nósso Salvador.
331Como Santa María de Rocamador ressocitou un meninno mórto. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
331:9de sas graças e mercees, | e que por nósso ben vẽo
331:18e contar-vos de com' éra | grande, muito mi avorrece. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
331:20des i os dedos das mãos | non quedava de torcê-los,
331:21e outrossí a séus braços | non leixava de metê-los,
331:28e a madre come mórta | de sobr' ele a tiraron;
331:40e pois foi ena sa casa | de Rocamador, verdade
332Esta é como en ũu mõesteiro eno reino de Leôn levantou-se fógo de noite, e mató-o a omage de Santa María con o véo que tiínna na cabeça.
332:1Atán gran poder o fógo | non há per ren de queimar
332:2como há Santa María, | quando quér, de o matar.
332:4e de queimar toda cousa | lle foi dar tan gran poder,
332:5maior o déu a sa Madre, | de que ele quis nacer
332:9un mõesteiro que éste | préto de Leôn, e sei
332:11Aquel mõesteiro éste | desta ôrdin de Cistél,
332:16han en aquesta omagen, | e van i de coraçôn
332:52aa Virgen grorïosa, | Madre de Nóstro Sennor;
333Como Santa María de Terena guariu ũu hóme contreito que andava en carreta mais havía de quinze anos.
333:2en aqueles que a chaman | de coraçôn noit' e día.
333:9en un mesquinno que éra | de todos nembros contreito
333:10si que en carret' andava | mais de quinz' anos havía.
333:23Pois que foi ena eigreja | da Sennor de ben comprida,
333:26fuste de mi algún tempo, | val, ca mestér me sería.”
333:33foss' ante que fosse são, | e de todos i veúdo,
333:36à Virgen Santa María | e de coraçôn rogando
333:42ũa noite de sa térra | foi i mui gran romaría.
333:45De noit' a aquel mesquinno | foi e lógu' essa vegada
333:49ca xe sól ela de taes | feitos fazer ameúde;
333:53a Virgen Santa María | mui de coraçôn loaron,
334Como Santa María de Terena resorgiu ũu hóme que morrera de sandece e tornó-o são.
334:1De resorgir hóme mórto | déu Nóstro Sennor poder
334:2a sa Madr' e toda cousa | guardar de se non perder.
334:4un miragr' a Virgen santa, | Madre de Nóstro Sennor,
334:8morou con un bõo hóme | que el mui de coraçôn
334:10de mórt', houv' en si fillado | tal mal ond' houv' a morrer.
334:22muit'; e sei óra con ele, | por Déus, ante de comer.
334:31E assí andou un ano | tolleit' e fóra de sen,
334:33levárono a Terena, | que lonj' é de Santarên;
334:34e indo pela carreira, | houve mórte de prender.
335:10e que a cabeça toda | ten chẽa de vãidade.
335:11E de tal razôn com' esta | mostraron gran maravilla
335:16dava de grad' aos póbres | o mais do que el havía.
335:20quanto de comer havía | déra en un mao ano (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
335:23soube de Déus seer Madre | apareceu-ll' en figura
335:24de mollér con fill' en braço | con mui póbre vestidura,
335:28Respondeu-ll' o hóme bõo: | “Esto faría de grado;
335:31de que papelinnas faça | que dé a este meninno,
335:32que me non moira de fame, | ca non peço pan nen vinno.”
335:42e levou-as en sa mão | de mui bõa voontade.
335:56e achou-a toda chẽa | de triígu' e de cevada,
335:57e as arcas de farinna | chẽas, e tan avondada
335:60de como viu este feito, | e muito mentes parando;
335:70de mollér con fill' en braço, | de duvida m' ên sacade.”
335:72que de Déus foi Madr' e Filla, | e crïada e esposa,
335:76e a omagen da Virgen, | Madre de Déus, ll' amostraron,
335:78de séu Fillo Jesú-Cristo, | hóm' e Déus en Trĩidade.
335:86por fazer que sejan bõos | e se partan de maldade.
336:6por que mercee hajamos | de Déus, que sempr' atendemos.
336:9a Virgen mui grorïosa, | de que gran merce' espéro;
336:10e se ben nos ascuitardes, | de grado vo-lo diremos.
336:11Esto foi dun cavaleiro | que de coraçôn amava
336:14a póbres e a mesquinnos, | esto de cérto sabemos.
336:16mansso e de bon talante, | sen orgull' e homildoso
336:19Pero quando lle nembrava | a Sennor de ben comprida,
336:20quedava-ll' aquela coita | e éra de bõa vida;
336:22e que non é en séu siso, | e de taes connocemos.
336:29non cates a como sõo | mui comprido de maldade
336:38de que non seremos sãos, | se per vós non guarecemos.”
336:39Entôn respondeu a Virgen | mui comprida de mesura:
337:2de mal, come aos outros | que nunca passaron mar.
337:13que toda ren que achasse | entôn a redor de si
337:14travava dela de grado, | e depois a braadar
337:15se fillava mui de rijo, | segundo aprendí éu.
337:19E ind' en aquel cavalo, | houv' assí de contecer
337:21e o cavalo con ele, | e houvéron de morrer.
337:36da boca de Rei Herodes | que llo quería tragar.
338Como Santa María guareceu na cidade de Évora ũu hóme que éra cégo.
338:4Madre de Déus grorïosa, | que nos faz mercee tanta
338:11tal ou tal cous';” e el lógo | mui de grado o fazía.
338:13que a mais de sa fazenda | toda per ele tragía,
338:14ca non lle fazía cousa | de que houvésse queixume.
338:16con séus bois ena arada | e mui de grado lavrando,
338:20e a casa de séu amo | adestrado o levaron;
338:25que é de Santa María, | u gran vertude sobeja
338:26móstra de sãar enfermos, | ond' han feit' un gran volume.
339:7No reino de Murça un logar é
339:14d' as gentes muit' i de sa pról fazer.
339:23como a Virgen, que Madr' é de Déus,
340Esta é de loor de Santa María.
340:2de Déus filla e esposa,
340:15e de que non saïría;
340:17quis de ti, sa creatura,
340:18nacer, e fez de ti alva.
340:61quito de maa ventura
341:3Desto direi un miragre | que en térra de Gasconna
341:13e de comer pouc' havía, | ar andava mal vestida,
341:17e disse-ll' assí: “Marido, | de grado saber querría
341:18de vós se han d' haver pẽa | os que en tórto non jazen.”
341:20andar contra mi sannudo, | de que hei medo sobejo;
341:21e de saber por que éste, | ren tan muito non desejo,
341:25ca de tal cousa com' esta | non póss' éu haver conórto,
341:34de cima daquela pena | con esses que juso jazen.”
341:35Diss' ela: “De mui bon grado | farei o que me mandades,
341:36en tal que maa sospeita | per ren de mi non hajades.”
341:37E pera o Poi se foron, | e de cérto ben sabiades
342:2Déus de si ou de sa Madre, | pois elas quis fegurar.
342:5Déus, nen sól filla cuidado | de as fegurar, ca tan
342:14mandou trager de mui longe | e per meo asserrar
342:16do altar da Virgen santa, | Madre de Nóstro Sennor.
342:17E u serravan un deles, | viron dentro de coor
343Como Santa María de Rocamador guariu ũa manceba demonïada de demónio mudo e fez que falasse.
343:7de falar e que dissésse | todo quanto que sabía.
343:9que fezo un gran miragre | de que vos dizer querría
343:19El fillou agua bẽeita | e foi alá mui de grado;
343:25Quand' o crérig' oiu esto, | punnou de seer del quito,
343:32a Rocamador levou-a, | que é préto de Gasconna,
343:37mas tu que és verdadeira | Madre de Déus e amiga,
344Como Santa María de Tudía fez a ũa cavalgada de crischãos e outra de mouros que maséron ũa noite cabo da sa eigreja e non se viron, por non haveren ontr' eles desavẽença.
344:3Ca a que éste comprida | de ben e de santidade,
344:7No tempo quando de mouros | foi o reino de Sevilla,
344:8en aquela sa eigreja | de Tudía maravilla
344:10de dizer como foi esto | por haverdes mais creença.
344:11Gran cavalgada de mouros | saiu pera os crischãos
344:23Assí tod' aquela gente | foi de sũu albergada
344:32foron e de com' o feito | fora, foron acordados
345Como Santa María mostrou en visôn a ũu Rei e a ũa Reínna como havía gran pesar porque entraron mouros a sa capéla de Xerez.
345:12Xerez e que o castélo | de crischãos ben pobrara;
345:21con péça de cavaleiros, | foi de tal guisa coitado,
345:25de Sevilla, e sa tenda | e cozinna e repóste,
345:28de Don Nuno, que lle disse | de com' estava cercado
345:46que ante de meio día | s' houv' o castél' a perder.
345:53viu en sonnos, com' aquela | que é de Déus Madr' e Filla
345:54oía ena capéla | de Xerez vózes meter.
345:59dentro e de grandes chamas | arder toda a capéla.
345:73E ela lle respondía | ben de dereit' en dereito:
345:80houvéron que o alcáçar | de Xerez éra perdudo
345:84Xerez este Rei houvésse | e de crischãos pobrada,
346:7En Estremoz, ũa vila | de Portugal, foi aquisto
346:13ca o braço ll' inchou tanto, | de que foi mui temerosa
346:14de o perder e o córpo. | Mais a inchaçôn foi fóra,
346:17muit' e de maa maneira; | e sól carne nen pescado
347Esta é como Santa María de Tudía resorgiu ũu meninno que éra mórto de quatro días.
347:1A Madre de Jesú-Cristo, | o verdadeiro Messías,
347:2póde resorgir o mórto | de mui mais ca quatro días.
347:5de que fiz cantiga nóva | con son méu, ca non allẽo,
347:7Eno reino de Sevilla | ũa mollér bõa éra,
347:29contra ti, Madre de Cristo; | mas tu que és verdadeira,
347:36houve pïadade deles | a Reínna de vertude
347:40de quatro días ja mórto, | são e tan fremosinno;
348Como Santa María demostrou a ũu rei que trobava por ela gran tesouro d' ouro e de prata.
348:5contra un rei que de gente | levava mui gran companna
348:6por honrrar a fé de Cristo | e destroír a dos mouros.
348:10que nunca jamais cuidava | haver mingua de tesouros.
348:19Ela lle disse: “Téu rógo | de méu Fill' é ja cabudo;
348:30porque a minguar non haja | de fazer gran mal a mouros.”
348:35de prata, d' our' e de pédras | mui ricas e mui preçadas,
348:36e panos muitos de seda | e citaras ben lavradas
348:37e outras dõas mui nóbres | de prata, todas douradas,
348:40e bẽezeu muit' a Virgen, | que é de Déus Madr' e Filla;
349:2de quen ll' as saüdações | de Don Gabrïél ementa.
349:5e de que quér que lle róguen | entôn con séu ben recude,
349:10do inférno seeredes | quitos e de sa tormenta.
349:12daquesta Virgen bẽeita, | Madre de Déus grorïosa,
349:17E os que aquest' oían | de mais longe ca cen millas
349:22o ángeo de Déus con ela, | u ela disse: “Sergenta (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
349:24de receber a sa graça.” | E por aquesto dobrada
349:28en prazo de poucos días. | E loores porên dados
350Esta é de loor de Santa María.
350:28guarda de fazer maldades;
350:33Val-nos, Sennor de mesura,
350:37e fez de ti, Virgen pura,
350:46de Déus en ti enchoíste;
350:49e de mui gran falssidade
350:52de valer o pecador.
351Esta é como Santa María acrecentou o vinno na cuba en Arconada, ũa aldea que é préto de Palença.
351:6que é préto de Palença; | e oíde-m' a lezer.
351:23Ond' ũa gran cuba chẽa | de vinno pararon tal
351:30mais de fond', e per ventura | pód' i algún pouc' haver.”
351:35E os que ante choravan | começaron de riír
352:8dun fi de rei, e por ele | fazía jostiça féra,
352:13atal açor non havían, | e davan de séus tesouros
352:15o cavaleiro de dar-llo | nen sól por haver vendê-lo;
352:31O cavaleiro de cera | fez lóg' ũa semellança
352:42que per ren non poderían | taes pintar de pintura.
352:46por nos fazer ben creentes | e guardar-nos de loucura.
353Como un meninno que crïava un abade en sa castra tragía de comer ao meninno que tiínna a omagen enos séus braços, e disso-ll' a omagen que comería con ele mui cedo.
353:1Quen a omagen da Virgen | e de séu Fillo honrrar,
353:3E de tal razôn com' esta | vos direi, se vos prouguér,
353:5per que hajamos o reino | de séu Fill', ond' a mollér
353:13de Déus, séu Padr' e séu Fillo, | que el pera os séus ten,
353:17dun ric-hóme que morava | en térra de Venexí,
353:33tan grande non recebía; | pero, porque de comer
353:41foi de pées, e daquelo | que lle davan a servir
353:48cada día; mais o Fillo | da Virgen de mui bon prez
353:70rógo-t' éu que vaa tigo | comer de tan bon manjar.”
354Como Santa María guardou de mórte ũa bestiola que chaman donezinna.
354:4Madre de Déus Jesú-Cristo, | a un rei que muito tiínna (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
354:10con ela aves das cóvas, | e de taes hóme vee.
354:15E por esto lle fezéra | de fust', en que a guardava,
354:30que de so o pé saísse | viva pola sa mercee.
354:32que fezo a Grorïosa, | que é de Déus Madr' e Filla,
354:38e sempr' ambos de nós hajan | pïedade e mercee.
355Esta é como Santa María de Vila-Sirga livrou ũu hóme da forca, que non morreu, por un canto que déra a sa eigreja.
355:1O que a Santa María | serviço fezér de grado,
355:3Ca o que lle faz serviço | mui de grado ou dá dõa
355:7E porend' un séu miragre | vos direi de bõa mente
355:8que fez esta Virgen, Madre | de Déus, ante muita gente
355:9en un hóme de Manssella, | mancebo barva pungente;
355:37de tal cousa demandares?” | Ela foi ên vergonnosa,
355:44de pédra pera a óbra | de Vila-Sirga, e quanto
355:46altar de Santa María; | e pois que houve jantado,
355:66E el, pois viu que sería | de tod' en tod' enforcado,
355:68e diss': “Ai, Santa María | de Vila-Sirga, e quando
355:71Porên, Virgen grorïosa, | Madre de gran pïedade,
355:76vogada dos pecadores, | de todo-los santos vida.
355:78de mi algún pouco fuste, | fais esto que ch' hei rogado.”
355:84e que ela mui de grado | acórr' aas sas doores,
355:90aquel día e a noite, | e de todo mal guardado.
355:96María de Vila-Sirga; | ca sa mercee é tanta
355:103Quand' a verdade soubéron | de tod', assí com' oístes,
355:105e déron todos loores | aa que nos faz de tristes
356Como Santa María do Pórto fez vĩir ũa ponte de madeira pelo río de Guadalete pera a óbra da sa igreja que fazían, ca non havían i madeira con que lavrassen.
356:9de cal, de pédra, d' arẽa | e de agua outrossí.
356:10Mais madeira lles falía, | de que estavan peor
356:12ca de tod' avond' havían; | e porend' a como quér
356:13punnavan de a haveren. | Mais esta santa mollér
356:14os tirou, daquel enxeco, | ca de tod' é sabedor.
356:17passou e troux' ũa ponte | de madeira, toda tal
356:22de s' acabar ao tempo | que o maestre maior
357:17soltó-a a Virgen santa, | como sóltan de cadeas
358:3Desto fezo eno Pórto | que de séu nom' é chamado
358:6de Don Afonso que éste | séu rei, cousa é sabuda.
358:12Entôn diss' a maestr' Áli | un hóme de sa companna:
358:15mui tóst':” E lóg' amostrou-llo, | e sacárono de fondo
358:16de térra; e pois lo viron | quadrado, ca non redondo,
358:18per que a lavor mui tóste | foi mui de longe veúda.
359Como Santa María do Pórto se doeu dũa mollér que vẽo aa sa igreja en romaría, a que cativaran un séu fillo; e sacó-o de cativo de térra de mouros e poso-llo en salvo.
359:2Jesú-Cristo, mui ben póden | sacar presos de prijôn.
359:6fora con mollér e fillos, | que el mui de coraçôn
359:13Estes ambos o servían | muito, de que gran sabor
359:21de por quanto llo venderon, | e mantenent' al non fez
359:34quiséssen i, o veerían. | E eles de gran randôn (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
359:36par de férros a séu fillo; | e tornaron manamán
359:38grandes, que de mui de longe | foi end' oído o son.
360Esta é de loor de Santa María.
360:2amor de Déus e que punna | de nos guardar de sa sanna.
360:3Ca enquant' é de Déus filla | e crïada e amiga,
360:6de nos perdõar por ela | non é cousa muit' estranna.
360:10de nós e guardar do démo, | que nos engana per manna.
360:20pois que tu és de Déus Filla | e Madr' e nóssa vogada,
360:21que esta mercee haja | por ti de Déus acabada,
360:22que de Mafomét' a seita | póssa éu deitar d' Espanna.
361Como Santa María fez nas Ólgas de Burgos a ũa sa omagen que se volveu na cama u a deitaron.
361:4que avẽo na cidade | de Burgos, e mui ben sei
361:7a loor da Virgen santa, | a Sennor de mui gran prez,
361:9Don Afonso de Castéla, | aquel que primeira vez
361:10venceu o sennor dos mouros | pola fé de Déus crecer.
361:17tiínnan por gran dereito | de pedir-lle, que lógu' i
361:19de pedir-llas; e tan tóste | a Reínna espirital (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
361:21ca lles dava séu conórte | e guardava-as de mal
361:22e fazía-lles saúdes | de sas doores haver.
361:23Demais éra tan ben feita | e de tan hômil faiçôn,
361:25havía. Porend' as monjas | todas mui de coraçôn
361:27Ond' avẽo ena noite | de Navidad', en que faz
362:3E de tal razôn com' esta | vos quér' éu óra dizer
362:6ben ena vila de Chartes, | como vos quéro contar.
362:8en tod' o reino de França | ne-nas térras arredor,
362:12E porên vendê-la fora | ena Sée de Leôn
362:15Esta foi aquela arca | de que vos éu ja falei
362:25ca éran i sas reliquias | desta Sennor de gran prez,
363Como Santa María livrou de prijôn un cavaleiro por ũa cantiga que lle fez, que tiínna preso el Con Simôn.
363:22polo séu amor trobasse, de que nós trobamos.
363:25de Virgen Santa María, que lle déra vida
363:26e o guardou de tal mórte que todos dultamos.
364:2de tod' ocajôn o guarda, | ca é Sennor de mesura.
364:8pera esta Sennor santa, | todos de mui bõa mente;
364:10foss' a óbra e mais firme, | todo de pédra mui dura.
364:20lavrando na sa igreja, | en que de grado lavravan,
364:21guardó-os entôn de guisa | que nïún mal non fillavan
365Esta tricentésima e sesagésima quinta é como Santa María tirou de dulta un frade noviço que dizía que a alma non éra nada, no mõesteiro de Fontefría en Narbona.
365:2ao pecador de dulta | e de maa torpidade.
365:5que éra dun mõesteiro | que chaman de Fontefría,
365:6que é no arçobispado | de Narbona a cidade.
365:11tiínna de tod' en todo | aquesto que assí éra.
365:33daquela visôn que vira | e de sa dulta tirado,
366:3E de tal razôn com' esta | ũa maravilla féra
366:5el Rei, e que de Grãada | de fazer guérra vẽéra
366:14de Déus, que o guarecera | ja d' outras grandes doores.
366:20mais levou outra gran gente | de mui bõos falcõeiros
366:21que levavan séus falcões | de garça, e ar grüeiros;
366:24de guisa que foi perdudo. | E andárono buscando
366:25ben préto de tres domaas | e sempre apregoando,
366:31e foi con eles a caça | ao Chão de Tablada,
366:39éran de connoscer aves, | que doral éra ben viron.
366:41aa Virgen do gran Pórto, | de que falar muit' oíron,
366:42que se lles o falcôn désse, | que de cera con loores
366:43un falcôn lle déssen feito, | que mui de grado farían,
366:53e chamou o mui de rijo; | e maravilla estranna
366:56de Guadalquivir o río | con séu doral que tiínna
367Como Santa María do Pórto guareceu al Rei Don Afonso dũa grand' enfermedade de que lle inchavan as pérnas tan muito que lle non podían caber enas calças.
367:10en todo tempo, de noit' e de día.
367:11Aquest' avẽo al Rei de Castéla
367:12e de Santïago de Compostéla
367:17e de torres e de muro cercada,
367:20de grand' enfermidad' a maravilla,
367:21de que guariu por aquela que trilla
367:22mui mal o démo chẽo de perfía.
367:35Ca ja de tal guisa inchad' havían
367:54de Déus saúd' e nos dá alegría.
368:3De tal razôn com' esta | un miragre mui grande
368:8de Córdova, a Grande, | e o séu nom' havía;
368:18de nós todo-los santos | e por Sennor catamos,
368:32aa Sée que éste | de Santa Cruz chamada,
368:42dũa anguía gróssa; | de cérto o creamos.
368:45e pois foron de Cáliz | ao Pórto tornados,
369Como Santa María guardou de mal ũa bõa mollér de Santarên dun alcaide malfeitor, que a quiséra meter en pérdeda de quant' havía por ũa sortella que lle deitara en pennor.
369:4a ũa mollér mesquinna, | e de gran coita tirasse.
369:5E de tal razôn com' esta | vos direi un gran miragre, | sól que me ben ascoitedes,
369:10e dizía ameúde: | “Aquel é de mal guardado | que guarda Santa María.”
369:13Un alcaid' éra na vila, | de mal talán e sannudo, | soberv' e cobiiçoso,
369:30o outro de sobr' un leito, | u poséra a sortella, | atán tóste lla furtava.
369:46de que o vinqu' éra d' ouro, | mui ben feito e fremoso, | e a pédr' éra vermella;
369:50aquel é de mal guardado, | mia Sennor, a quen tu guardas; | e porend', ai, pïadosa,
369:55E 'n lavando-o de rejo, | quis Déus que ll' escorregasse
369:60atá que de quant' havía | de todo a derrancasse.
369:62de si nen ar que fezésse, | e diss': “Ai, Santa María, | tu que és lum' e espello
369:73Disse-ll' ela: “E son muitos?” | Respôs el: “Par Déus de céo, | non é mais dũu senlleiro,
369:78e disse-ll': “Ai, madre bõa, | mais val de cẽar daqueste | ca jazer assí gemendo.”
369:80e o lavasse de dentro | e de fóra escamasse.
369:100de guardar os séus de dano | nen tan ben os amparasse?”
370Esta é de loor de Santa María.
370:2Madre de Jesú-Crist', a noit' e o día.
370:3Devemos-lle dar mais de cen mil loores,
370:7E de a servir sól non nos enfademos,
370:13e porên deve seer de nós loada,
371:2de miragres, que trobando | non póss' os mẽos dizer.
371:4mui grande e mui fremoso | esta Reínna de prez
371:5en Barrameda, que éste | muit' a préto de Xerez;
371:9a igreja, e vẽéra | i de Sevilla per mar
371:18e porên de muitas partes | viínnan i guarecer.
371:19Porên per mar e per térra | punnavan i de vĩir
371:20muitos e de longas térras, | e por quant' ían oír
371:23Onde foi que de Sevilla | ũa pinaça chegou
371:24carregada de farinna, | e d' hómees i entrou
371:25companna e de molléres, | e tanto se carregou
371:26que feriu en ũas penas | e houve de perecer,
371:30porên livra-me de mórte | pelo téu mui gran poder.”
371:32dun gran saco de farinna | e deitou-s' en el de pran
371:33de peitos; e macar éra | mui pesado, tornou tan
371:34léve come se de pallas | fosse por non se merger.
371:37chamando: “Santa María, | Madre de Déus Manüél.”
371:41a Madre de Jesú-Cristo, | que o mund' en poder ten,
372Como vẽo ũa mollér de Névra, que raviava, a Santa María do Pórto, e apareceu-lle Santa María de noit' e guareceu-a.
372:7Ũa mollér de Névla | foron trager alí,
372:11se fillava de rijo. | E por esta razôn
372:19E des hoi mais non hajas | medo de mal haver,
374Como ũus almogavares, que sempre entravan a térra de mouros e éran desbaratados, tevéron vigía na capéla do alcáçar de Xerez e prometeron-lle ũa dõa, e entraron en cavalgada e gannaron mui grand' algo.
374:1Muito quér Santa María, | a Sennor de ben comprida,
374:4que fezo Santa María, | de que Déus quis seer nado,
374:6foi de mouros per sa graça | que nunca será falida
374:10mais gãar ren non podían | d' entrada nen de saída,
374:18e se gãassen, a Virgen | houvéss' ên de sa partida
374:21ũa récova mui grande | de mouros, e que achassen
375:11E de tal razôn fremoso
375:15na cibdade de Sevilla,
375:18de Déus que nos sempre vee,
375:25un de cera que sevésse
375:33que de llo dar poderosa
376:6amigos, nas vóssas coitas | de demandar sa ajuda.
376:8na cibdade de Sevilla, | u fazía sa morada
376:12Don Manüél con el éra, | que o amava de chão;
376:22per un hóme de sa casa | e diz: “Muito me saúda
376:25de o guardar com' houvéra | a guardá-lo, e perdudo
376:30seis livras de bõa cera | que en ta casa arduda
376:42que se outro a achasse, | de vós non fora veúda
377:3E de tal razôn com' esta | fez un miragr' a Reínna
377:6assí que a muitos outros | de saber pintar vencía.
377:8pintava da Santa Virgen, | Madre de Déus grorïosa;
377:18ben préto de quinze días; | mais el Rei nono sabía.
377:28e que per nulla maneira | de dar non lla detevéssen,
377:36lógo foi Santa María | de todo en sa ajuda
377:41e teve por de mal siso | quen contra ela contende;
378Como un hóme bõo con sa mollér, que morava na colaçôn de San Salvador de Sevilla, tiínna ũa sa filla doente pera mórte, e jouve tres días que non falou; e prometêrona a Santa María do Pórto, e guareceu.
378:6macar s' el muito traballa | de nos seer destorvador. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
378:10que há de fazer nemiga, | ca dos maos é peor.
378:12róga por nós a séu Fillo | que nos de sa tentaçôn
378:26deitava tanto de sangre, | que foi perder a coor.
378:49e pois foron na igreja | da Raínna de gran prez,
379:4que é de Santa María, | en que el muito punnava
379:5de fazer i bõa vila; | porên termino lle dava
379:8E el Rei de veer esto | havía gran soïdade;
379:9porên quanto lle pedían | lles dava de voontade,
379:14de perderen do séu nada | nen prenderen dessabores
379:15per hómẽes de sa térra. | Sobr' esto de muitas partes
379:17mais lennos de Catalães, | cossárïos chẽos d' artes, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
379:34de Déus, a que dessonraran. | E daquesto fïadores
380Esta é de loor de Santa María.
380:29dela, porque de Déus
380:40de quantas cousas son;
380:48de sempre lle pedir
380:50que se de mi servir
381:1Com' a vóz de Jesú-Cristo | faz aos mórtos viver, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
381:2assí fez a de sa Madre | un mórto vivo erger.
381:4que é de Santa María, | dun menino que morreu,
381:5de Xerez, por que sa madre | porên tal coita prendeu
381:8de San Marcos, e Joane | havía nom'; e entôn
381:9de sa mollér Déus lle déra | aquele fillo barôn,
381:25Lázaro de quatro días | e per nome o chamou,
381:28estavan e esto viron, | começaron de chorar,
382:2que dos reis as voontades | enas mãos de Déus son.
382:7E de tal razôn com' esta | vos quéro contar que fez
382:10que de dar tẽudo ll' éra, | mais dizía-lle de non.
382:15“Se queredes que vos herde, | de grado vos herdarei
382:22éra Sevilla mui cara | de tod' a essa sazôn,
382:30de fillos que lle naceran. | E aquel ric-hóm' entôn
382:41déz livras de bõa cera, | e fille-as quen quisér;
382:45de lle dar aquel meesmo | que o ric-hóm' enmentou
382:46en sa oraçôn, e disse | a un séu de crïaçôn:
382:47“Vai e chama a Reimondo | de Rocaful, se non for
382:54de cera, fez-llo dar lógo, | chorando con devoçôn.
383Como Santa María de Segónça guardou ũa mollér que quería entrar en ũa nave e caeu no mar, e guareceu e sacó-a Santa María.
383:2aos séus Santa María, | Sennor de mui gran mesura.
383:6de a servir noit' e día. | E foi en Estremadura,
383:7na cibdade de Segónça | que é mui rico bispado;
383:9que chaman Santa María | a Vélla, a que de grado
383:13d' iren veer o Sepulcro | de Jerusalên, e dava
383:34de sobir tóst', e na agua | caeu con sa vestidura.
383:37de Segónça, en que fío, | e fais que mia romaría
384Como Santa María levou a alma dun frade que pintou o séu nome de tres coores.
384:5 que as hóras desta Virgen | dizía de mui bon grado, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
384:7Este mui bon clérigu' éra | e mui de grado liía (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
384:9mais u quér que el achava | nome de Santa María
384:20da Virgen Santa María, | de que éra muit' amigo,
384:22dïabo que sempre punna | de nos meter en errores.
384:24dũa grand' enfermidade, | de que éra en possente;
384:26de seer da Virgen santa | un dos séus mais loadores.
384:35Ca por quanto tu pintavas | méu nome de tres pinturas,
384:44que éran i de companna | ben oiteenta ou cento;
384:51E pois soubéron o feito, | loaron de voontade
384:52a Virgen Santa María, | a Sennor de pïedade;
384:54punnaron de se guardaren | que non fossen pecadores.
385Como Santa María do Pórto guareceu un hóme dũa pedrada mui grande de que nunca cuidara a guarecer, ca tiínna a tela sedada e tornou-se paralítico, e guarecê-o Santa María.
385:1De toda enfermidade | maa e de gran ferida
385:2póde ben sãar a Virgen, | que de vertud' é comprida.
385:9de muitos que i vẽéron | enfermos e foron sãos,
385:11E tan gran sabor havían | os hómes de que sãava
385:22e que de cera levasse | un estadal sen falida.
385:30e são, ben com' aqueles | que tórnan de mórt' a vida.
385:33de cera, ca non de sevo | nen d' azeite nen de teas
386Como Santa María avondou de pescado al Rei Don Afonso con mui gran gente que convidara en Sevilla.
386:1A que avondou do vinno | aa dona de Bretanna, (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
386:2ar avondou de pescado | un rei con mui gran companna.
386:9tornou da hóste da Veiga | de Grãada, e tallando
386:22enquisas de mascarade, | que contra todos reganna.”
386:29serían de quant' houvéssen | mestér; e dest' acordados
386:45que nos dará tal avondo | de pescado, que en França (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
386:48de pescado carregadas | quatro barcas, e chegaron
386:53que o assí de pescado | avondara aquel día;
389Como Santa María do Pórto guareceu un fillo de maestre Pedro de Marsella.
389:2poder há de sãar véllos | e mancebos e meninnos.
389:3Poder há de sãar véllo | se é tal que o merece,
389:13fillo de Maestre Pedro | de Marsella, que abade
389:15de sa mollér el havía, | que mui mais ca si amava.
389:17de tan grand' enfermidade | que por mórto o juïgava (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
389:20comendó-o ao Pórto | que é de Santa María,
389:24que partir de si podéssen, | nen ovellas nen carneiros
389:29fez que o moço pedisse | de comer, e foi aginna
390Esta é de loor de Santa María.
390:21e a ele que nos guarde de mal
391:4que é séu desta Reínna | glorïosa de gran prez,
391:5a ũa moça que vẽo | i contreita de Xerez,
391:20e os pées lle cataron | e víronos de feiçôn
392:1Macar é Santa María | Sennor de mui gran mesura,
392:6ca dïabos son monteiros | de Déus, segund' Escritura.
392:17Madre de Déus, do gran Pórto; | mais foi preso muit' aginna,
392:23de jurar sobre tal feito. | E el a jura fazía,
392:36fazede de min justiça, | ca jurei gran falsidade;
393:3Ca segund' enfermidade | ravia de melanconía
393:4ven que é negra e fórte | e dura e de perfía.
393:11Aquel meninno Afonso | nome de baptism' havía,
393:20cousa que de bever fosse, | e tan gran coita sofrera,
393:25de sa enfermidad' houve | melloría tan sobeja,
393:26que beveü muita d' agua, | con que guareceu de mórte. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
393:32as mãos contra o céo | de consũu as alçavan,
393:34porque assí o meninno | guariu de tan crüél mórte.
398:9que de Xerez é mui préto, | na fin da Andaluzía,
398:11Alí el Rei Don Afonso | de Leôn e de Castéla
398:14en que dela foss' o nome | de muitas gentes loado.
398:26que aquel gãado haja | de lobos per ti guardado.”
398:27E séu marido, con coita | de os achar, non quedava
398:28de buscá-los pelos montes, | e pero nonos achava;
398:30de consũu, e de lobos | tod' en derredor cercado.
399:1Quen usar na de Déus Madre | falar e amiga,
399:11Ela se preçava muito | de sa fremosura,
399:24de perder por ti méu tempo.” | E lógo na tésta
399:34porên maa voontade | de ti derraíga.
400Esta é de loor de Santa María.
400:1Pero cantigas de loor
400:2fiz de muitas maneiras,
400:3havendo de loar sabor
400:5como de Déus hajamos ben,
400:14a Déus de mui bon coraçôn;
400:16que lle dou mui de grado,
400:36e foi i de bon siso.
401:5e do séu paraíso | non me diga de non,
401:9muit' aficadamente | por mi de coraçôn
401:24per muitas de maneiras, | por fazê-lo pecar,
401:36e me guarde de mórte | per ocajôn prender,
401:37e que de méus amigos | veja sempre prazer,
401:46e de mi e dos reinos | seja el guardador,
401:48e que el me defenda | de fals' e traedor,
401:49e outrossí me guarde | de mal consellador
401:51E pois hei começado, | Sennor, de te pedir
401:53róga-lle que me guarde | de quen non quér gracir
401:55outrossí de quen busca | razôn pera falir,
401:56non havendo vergonna | d' errar nen de mentir,
401:57e de quen dá jüízio | seno ben departir
401:75e me guarde méu córpo | d' ocajôn e de mal
401:77e de quen ten en pouco | de seer desleal,
401:79e de quen en séus feitos | sempr' é descomunal.
401:82de pedir-che mercee, | non me departirei;
401:100por quanto me feziste | de ben, e t' amará.
402:1Santa María, nembre-vos de mi
402:5e por un mui pouco que de loor
402:6dixe de vós, en que ren non mentí.
402:17ést' e de como Déus a perdõar
403:59pesar de gran tristura
403:60e de gran dóo chẽo
404Esta septüagésima sésta é como Santa María guareceu con séu leite o crérigo de grand' enfermidade, porque a loava.
404:5en séu poder e nos fez de non ren
404:9de como guareceu un crerizôn
404:11De bon linage foi aquest' assaz
404:12e mui fremoso de córp' e de faz,
404:13e leterado e de bon solaz,
404:16e ar dava de grado séu haver;
404:37somos de non irmos, par San Dinís,
404:39Assí loando a Madre de Déus
404:53que o quería guardar de falir
404:59E ja sa lengua, que de bon talán
404:76e de séu leit' o rostro lle ungiu
405:1De muitas guisas mostrar
405:33de sábado romaría
405:40todos mui de voontade,
405:50por prazer de Jeso-Cristo,
406:4que el nos guarde | d' érr' e de folía.
406:7por que roguemos | a de gran vertude
406:11por que roguemos | a de gran bondade
406:12que sempre haja | de nós pïadade
406:13e que nos guarde | de toda maldade.
406:16en si mui grandes, | que nos de tristezas
406:17guard' e de coitas | e ar d' avolezas.
406:18Ben vennas, Maio, | cobérto de fruitas;
406:20há sas mercees | de fazer ên muitas,
406:25róg' a Déus, que nos | guarde de doores.
406:28de Jeso-Cristo | é, que aos mouros
406:32ben de séu Fillo, | que nos dé tamanna
406:36faz que nos sejan | de Déus perdõados,
406:37que de séu Fillo | nos faça privados.
406:39e nós roguemos | a Virgen de chão
406:41e d' atrevud' e | de torp' alvardão.
406:48é, que nos guarde | de louc' atrevudo
406:53hóm' e de falsso | e de mentiroso.
406:57que nos defenda | de grandes pesares.
407:30chorand' e rogando-lle de coraçôn
407:45Respôs el: “Esto farei lógo de pran.”
407:48a de que Déus quis nacer.
408:1De spirital cilurgía
408:11Este de que vos éu falo | éra fidalgu' escudeiro,
408:15Ca lle falssou os costados | a saeta que de fórte
408:23E desto Santa María | de Salas quantos estavan
409De loor de Santa María.
409:11e de cérto sabemos
409:12que de Déus haveremos
409:16per muitas de maneiras
409:20é de Santa Eigreja,
409:24de Déus, per que honrrada
409:25é de quanto deseja,
409:26de que o dém' enveja
409:36deven de bõa mente
409:39son de toda a gente,
410Prólogo das cantigas das cinco féstas de Santa María.
410:4de a servir, serví-la-ei,
410:16móstra de com' a nóssa fé,
410:27‘I’, indo de ben en mellor
410:30de fazer-nos a céo ir.
411Esta é a primeira, da nacença de Santa María, que cae no mes de setembro; e começa assí:
411:2a hóra que a Virgen | Madre de Déus, foi nada.
411:5ben de raíz de Jésse, | e que tal fror faría
411:6que do Sant' Espírito | de Déus fosse morada. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
411:9com' éra de gran guisa, | e dos Reis ar contaron
411:11Mas pero de séu padre, | que Joaquín chamado
411:14que de quanto havían | non lles ficava nada.
411:16que fezéron tres partes | de quant' haver houvéron;
411:28Joaquín; porên vai-te, | pois de Déus és maldito,
411:37e de grado morrera; | mas non ll' houve proveito,
411:41de que éra sen fillos | de Joaquín, chorando,
411:45de téu marido filla | haverás, que comprida
411:46será de todos bẽes | mais d' outra e preçada.”
411:58nen ren de mia oférta | non sería fillada.
411:68a ti de Déus do céo | por te fazer certeiro
411:69que de ta mollér Ana | haverás tal herdeiro
411:78de Déus as sas mercees | ca ren que foss' osmada.”
411:80caeu e jouv' en térra | fóra de séu sentido,
411:86e eles lle disséron: | “De vós ir é guisada
411:87cousa, e non passedes | de Déus séu mandamento,
411:115E lógo que foi viva | no córpo de sa madre,
413Esta terceira é da virgĩidade de Santa María, e esta fésta é no mes de dezembro, e feze-a Sant' Alifonsso; e começa assí:
413:2a virgĩidade de Santa María.
413:11que aquestas cousas de sũu juntadas
413:12fossen e en córpo de mollér achadas,
413:13que houvéss' as tetas de leit' avondadas
413:18e ben semella de Déus tal drudaría.
413:22non fica britada de como siía.
414Esta quarta é da trĩidade de Santa María.
414:2sen enader nen minguar de si nada,
414:7de como foi virgen Santa María
414:19de como Déus buscou carne sagrada
414:21comprida de todo ben, e d' al non,
414:29de si a ela, mais fillou faiçôn
414:36carne comprida de toda bondade,
414:42que róg' a Déus, de que ficou prennada
414:44que nos guarde de toda tempestade
414:46e do démo chẽo de traiciôn,
415Esta quinta é de como o ángeo Gabrïél vẽo saüdar a Santa María, e esta fésta é no mes de março.
415:20entr' as molléres”, lógo de Jesú
415:24aquel fruito que de ti nacerá”,
415:26houvéssemos sempre de Déus perdôn.
417Esta séptima é como Santa María levou séu fillo ao templo e o ofereceu a San Simeôn; e esta fésta é no mes de febreiro.
417:10con dúas tórtores mansas | e de paombas un par.
418:5foren punnen en serví-la | e se guarden de falir,
418:15O terceiro de consello | ést', e con mui gran razôn
418:18de Déus com' aquesta houve, | nen outra non haverá.
418:27O sésto don pïadade | é que houv' e há de pran
418:31O séptimo destes dões | é haver de Déus temor;
418:33e por aquesto foi ela | Madre de Nóstro Sennor
418:38de guisa que no séu regno | vivamos con el alá. (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
419Esta novena é da vigilía de Santa María d' Agosto, como ela passou deste mundo e foi levada ao céo.
419:2de nos levar consigo | carreira nos mostrou.
419:19Mas no templ' u estava | a comprida de fé,
419:20un ángeo lle disse: | “Madre de Déus, avé:
419:23E un ramo de palma | lle déu lógu' en sinal
419:37lle começou séu feito | de como a veer
419:40de com' en ta comenda | o do mui bon talán
419:41me leixou, o méu Fillo; | porên guardar de pran
419:45meaçan de queimaren | a carn' e estes méus
419:56que vigïedes migo; | ca éu de cérto sei
419:63Outro día San Pedro | a vóz de Déus oiu
419:68Déus, que foi Padr' e Fillo | desta Virgen de prez:
419:73mas entérra séu córpo | no Val de Josafás,
419:76que Jesú-Crist' a alma | de súa Madre pres;
419:108dar, e que de séu feito | sejades todos fis;
419:113e se non for verdade, | ũa folla de cól
420:2de Déus, téu Padr' e Fillo, | est' é cousa provada.
420:4fuste e a ta alma | de Déus santivigada,
420:10e a santa vïanda | de que fust' avondada,
420:12e outrossí a letra | de que fust' ensinada.
420:20pelo ángeo santo, | e ar de Déus prennada,
420:21e bẽeita a culpa | de que fust' acusada,
420:24a de téu fillo Cristo | e feita e formada.
420:32a carne de téu Fillo | e creçud' e uviada,
420:46que te receber vẽo, | de que fuste loada,
420:68de Déus e ar dos santos, | e nóssa avogada.
421Esta undécima, en outro día de Santa María, é de como lle venna emente de nós ao día do jüízio e rógue a séu Fillo que nos haja mercee.
421:2de Déus, María,
422Esta düodécima é de como Santa María rógue por nós a séu fillo eno día do jüízio.
422:1Madre de Déus, óra | por nós téu Fill' essa hóra.
422:2U verrá na carne | que quis fillar de ti, Madre,
422:3joïgá-lo mundo | cono poder de séu Padre.
422:5entôn fas-ll' enmente | de como foi concebudo.
422:20U será o aire | de fógu' e de sufr' aceso,
422:28E u o sól craro | tornar mui negro de medo,
422:39fas com' avogada, | ten vóz de nós pecadores,
423Esta primeira é de com' el fez o céo e a térra e o mar e o sól e a lũa e as estrelas e toda-las outras cousas que son, e como fez o hóme a sa semellança.
423:6a pïedade de Déus quér negar.
423:7De com' el fez a luz e a crïou,
423:12ben semella óbra de mui gran sen;
423:23E u as strelas fez, de cérto sei (†)Click on the line number reference to view footnotes in context.
423:36fez de naturas muitas mais ca mil,
424Esta segunda é de como os tres Reis Magos vẽéron a Beleên aorar a Nóstro Sennor Jesú-Cristo e lle ofereron séus dões.
424:2quis de séu linage decer,
424:6de Santa María naceu
424:12de longe o foron veer,
424:13ben das ínsoas de Sabá
424:14e de Tarsso, que son no mar,
424:16e muitas térras de passar.
424:39ante si de mui gran randôn,
424:42se quis de sobr' ela partir,
424:49ouro de que aos reis dan,
424:51mirra de que os mórtos van
425:39Alegría de coraçôn
426:1Subiu ao céo o Fillo de Déus
426:12os que o viran de mórte resurgir.
426:18quiséren de grado, lógo serán méus.
426:24e guarrán de todo mal e de lijôn
427:8e demais dá-nos grand' esforço de prender
427:9mórte por el, nembrando-nos de com' el por nos morreu.
427:13de sũu fez, por que cada un gran sen del recebeu.
427:19se foran de sũu e atender
427:23a térra, e son come de caer
427:25linguas de fógo sobre si, que os todos encendeu
427:26de Spírito. E dalí sen lezer
427:37de fazer que os lenguages entendan, que cofondeu
427:51viu de séu Fillo quando a põer
427:52foi enos céos a par de si, que haver